🏴 صُنع الهی ▪️ مطلبی كه در جریان حضرت زینب كبری (سلام الله علیها) گفته شد، زینب كبری به صُنع الهی اشاره كرد كه «مَا رَأَیتُ إِلَّا جَمِیلاً»،[1] وگرنه كار اموی جز ظلم و قبح و قبیح چیز دیگر نبود و بنی امیه هم از راه جبر پیشرفت كردند. مرحوم حاج آقا رضای همدانی (رضوان الله علیه) را خدا رحمت کند! ایشان به لطیفه خوب اشاره كرده است، گفت مكتب جبر در قبال تفویض, تفویض در قبال جبر؛ اهل بیت (علیهم السلام) آمدند «بین الامرین»[2] آوردند. مكتب جبر برای توجیه تبهكاری طاغیان یك عامل مؤثری بود. بیش از هر كسی بنی امیه و بعد بنی العباس حامی این جبر و مكتب جبر بودند. مكتب جبر معنای آن این است كه ـ معاذالله ـ همه كارها را خدا دارد انجام می ‌دهد، این هیأت حاكمه طغیانگر برای توجیه كارهای خودش آن مفوضه ‌ها را که قائل به آزادی اندیشه بودند ـ معتزله ـ غالب اینها را در زمان متوكل اعدام كردند و هر كه ماندند از این اشاعره ماندند. این اشاعره بودند كه هم وعاظ السلاطین شدند و هم مقرّب الخاقان شدند که در دستگاه بنی العباس راه پیدا كردند، چون مكتب جبر عامل بسیار خوبی برای توجیه كار طاغیان بود كه هر كاری را انجام بدهند و بگویند خدا انجام داده است. ▪️ مرحوم حاج آقا رضا می ‌گوید به اینكه مسئله جبر این طور شد و سلاطین حمایت كردند، این جبر یك ابزار خوبی بود؛ این مطلب را در بحث كتاب طهارت، در بحث اینكه آیا جبریه نجس ‌اند، مفوضه نجس ‌اند و مانند آن، آن جا این بحث لطیف را دارند که جبر را آنها دامن زدند.[3] اموی همین كار را كردند، در كوفه و در دارالاماره كوفه همان مكتب جبر بود. ابن زیاد ملعون گاهی می ‌گفت «كَیفَ رَأَیتِ صُنْعَ اللَّهِ بِأَخِیكِ»‏ وجود مبارك زینب كبری از آن طرف صنع خدا را فرمود «مَا رَأَیتُ إِلَّا جَمِیلا»، از این طرف هم هیأت حاكمه را محكوم كرده است. ▪️ مرتبه دیگر همین ابن زیاد ملعون به وجود مبارك امام سجاد (سلام الله علیه) گفت كه این را كه می گوید اسم او علی ابن حسین است، علی ابن حسین را كه خدا در كربلا كشت. آن جا وجود مبارك امام سجاد فرمود: «كَانَ لِی أَخٌ یسَمَّى عَلِیاً»[4] و او را سربازان شما شهید كردند، او كه اصرار كرد وجود مبارك امام سجاد فرمود بله هر كسی می‌ میرد ﴿اللّهُ یتَوَفَّى اْلأَنْفُسَ حینَ مَوْتِها﴾[5] ولی به دست سربازان شما شهید شد. آنها حامی مكتب جبر بودند و اهل بیت كاملاً دفاع كردند و فرمودند از آن جهت كه به نظام أحسن برمی ‌گردد كار خداست، آزمون الهی است، ما رفتیم وظیفه خود را انجام دادیم و بسیار خوب بود؛ اما از این جهت كه شما تبهكاری كردید، فرمود در محكمه عدل الهی محكوم خواهید شد، اینها را هم زینب كبری در همان دارالاماره فرمود. [1]. مثیر الأحزان، ص90. [2]. الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏1، ص160; «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِیضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَینَ أَمْرَین‏». [3]. مصباح الفقیه, ج7, ص296 و 297. [4]. اعلام الورى بأعلام الهدى، ج1، ص472. [5]. سوره زمر، آیه42. #بین_الامرین #نظام_أحسن #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس تفسیر سوره مبارکه اعراف جلسه 223