نکته ی بعد در مهارت ها اقتصادی، ازرش افزوده است. ارزش افزوده یعنی سود. یعنی من یک چیزی خریدم یک سودی روی آن کشیدم و فروختم. با تفکر سود و سودآوری و بهره وری آشنا شویم. ما هر کاری که می کنیم باید در آن سود کنیم. ما باید سودآور فکر کنیم نه سود محور.  ما هر کاری که می کنیم در مقابل آن یک چیزی پرداخت می کنیم. چی پرداخت می کنیم؟ عمرمان را پرداخت می کنیم. تفکر سودآوری یعنی حالا که من نصف روز، عمرم را از دست دادم، چی به دست آوردم؟ سود کردم یا زیان؟ تفکر جامع سود و زیان باید داشته باشیم و البته در اقتصاد جنبه ی مالی آن. بچه ها باید با بهره وری آشنا شوند. بهره وری خیلی مهم است و من گاهی دلم می خواهد که آن را در رده ی ارزش ها بگذارم. چگونه می توانیم همین کیفیت را با هزینه ی کمتر در زندگی داشته باشیم؟ چگونه می توانیم یک ناهار عالی بخوریم ولی با پول کمتر؟ 🔻یک مثال از ژاپن می زنم، ژاپنی ها یک جایزه ای دارند به نام کایزن، کایزن معادل بهره وری است. این جایزه که رقم خیلی بزرگی هم هست به کسی می دهند که در آن سال بیشترین بهره وری را داشته باشد، چند سال پیش این جایزه به دو مستخدم تعلق گرفت که اگر اشتباه نکنم در کمپانی نیسان بودند، این دو نفر مسئول چایی بودند، کارمندها که غذا می خوردند این دو نفر به آن ها یک قوری چایی و یک فنجان و شکر می دادند بعدها این دو نفر به شرکت پیشنهاد کردند که چایی را به ما کنتراکت بدهید که ببینیم می توانیم هزینه ی تمام شده ی آن را پایین بیاوریم یا نه، یکسال این شرکت تهیه ی چایی را به این دونفر سپرد و این دو دیگر دست کسی قوری چایی نداند و گفتند که هر کسی چایی می خواهد از یکی تا ده تا ما برای شما می آوریم، چون مثلاً هر قوری اگر سه نفر چایی می داد بعضی قوری ها کاملاً تمام نمی شد، یک سال روند بدون قوری ادامه پیدا کرد و بعد آمار گرفتند و متوجه شدند که هزینه ی چایی 20 درصد کاهش پیدا کرده است و میزان رضایت کارمندان از صرف چایی 25 درصد افزایش پیدا کرده بود و در نهایت این جایزه ی بزرگ را به این دو نفر دادند چون با این دو نفر با حفظ کیفیت، رضایتمندی را بالا برده بودند و باعث کاهش قیمت شده بودند این یعنی بهره وری.

تا حالا فکر کرده اید که چگونه می توانیم بهره وری را بالا ببریم؟ برای مبحث بعد یک تمرین می دهم، ببینید و فکر کنید که تا چه میزان با کمک بچه ها هزینه های زندگیتان را می توانید کاهش دهید؟ و هیچ کجا به کیفیت زندگیتان آسیبی وارد نشود، مثلاً اگر پنج نوع میوه می خریم می توانیم چهار نوع بخریم؟ یا مثلاً پول برق، من از نوه ام یاد گرفتم که هزینه ی برق را کاهش دهم یک روز آمد و به من گفت که پدرجون یادته گفتی اگه برق زیاد مصرف کنیم لامپهای اضافه زیادروشن باشه پول برق زیاد میادومجبوریم پولی که برای چیزای خوب بدیم ناچارا برای قبض برق بدیم؟، من هم در خانه شروع کردم به دقت که چه چراغ های اضافه ای روشن است و یک سری لامپ ها را عوض کردم و دیدم قبضی که آمد یک سوم قبض قبلی شد بدون این که ذره ای از کیفیت زندگیمان بکاهم. هیچ جا تاریک تر نشده بود و نور کم نشده بود فقط آگاهانه نگاه می کردم که این مکانی که لامپش روشن است آیا واقعاً لازم است؟ و یا تلویزیون که روشن است کسی نگاه می کند یا همین طوری روشن مانده. از بچه ها بدون این که به آن ها دیکته کنید نظر بخواهید و بررسی کنید که چه کارهایی در منزل خودتان می توانید انجام دهید و چگونه بدون این که کیفیت زندگی تغییر کند، کمیت ها را پایین بیاورید. چگونه می توانیم برنامه ی پس انداز داشته باشیم و برای آن پس انداز یک برنامه ی قشنگ بچینیم مثلاً به بچه ها اعلام کنید که اگر این کار را انجام دهید بعد از یک مدت می توانیم یک سفر برویم و یا هر کار دیگری. و بچه ها ببینند که نتیجه ی عمل به خودشان برگشت، این جا صرفه جویی کردیم، این جا کیفیت زندگی مان بهتر شد. در حالی که ذره ذره ها به تنهایی هیچ تغییری در زندگی ما ایجاد نمی کند اما وقتی جمع شوند یک پدیده ی زیبا مثل یک سفر از دل آن بیرون می آید. این برنامه را با بچه ها اجرا کنید تا آن ها نیز مهارت اقتصادی پیدا کنند.

💠مفاهیم ارزشی، قبلاً هم راجع به این موضوع صحبت کرده ایم، اصل – اصول – ارزش ها –مهارت ها. چه مفاهیم ارزشی در اقتصاد داریم؟ مهم ترین ارزش که حتی در دسته بندی ارزش های سازمان ملل هم هست، سادگی است. از دل سادگی یک سری ارزش های دیگر بیرون می آید مثل: قناعت که یعنی صرفه جویی، بهره وری؛ برکت، ما با این کلمه خیلی غریبه شده ایم در حالی که خیلی از آن استفاده می کنیم فقط خود کلمه ی برکت منظورم نیست، 🔷 وقتی نوزادی در خانواده ای به دنیا می آید شما چه می گویید؟ مبارک باشد و یا سال نو را تبریک می گوییم. تبریک از ریشه ی برکت است یعنی وقتی به کسی تبریک می گویید یعنی برای او طلب برکت می کنید از این کلمات استفاده می کنیم ولی از مفهومشان غافل مانده ایم. حتی به اشتباه تبریک و مبارک باد را به شادباش معنی می کنیم در حالی که تبریک، تبرک است و از برکت می آید و ما فراوانی برای کسی که به او تبریک می گوییم آرزو می کنیم.  🔷🔹تفکر وفور و اتصال به مبدأ برکت است. استفاده از کلمه ی برکت در قدیم خیلی رایج بود و کاسب های قدیم همیشه هنگام گرفتن پول، جمله ی «خدا برکت دهد را استفاده می کردند» چون معتقد بودند که من برکت این پول را می خواهم. برکت، سود معنوی است و دقیقاً چیزی است که امروزه ما با آن غریبه شده ایم و باید پیدایش کنیم. رزق و روزی، از قوانین آفرینش هستند. 

شکل مخروط را به یاد آورید (در نشستهای ابتدایی بحث شد) که قسمت پایین آن کوچکتر از بالا بود این قسمت پایین یا مادی از یک حدی دیگر کوچکتر نمی شود و این حد رزق ما است امکان ندارد که هیچ کس در جهان هستی بدون این حداقل باشد، برای همه هست. این یک باور معنوی و یک ارزش معنوی است. رزق یک بحث بسیار مهمی است که کاملاً با بحث امنیت در ارتباط است؛ هیچ کس به صفر نمی رسد و همه در هستی به حد تعادل میرسند.  احساس بی نیازی ، مناعت طبع، بی نیازی ذهنی. سپاسگزاری و شُکر، بخشش و انفاق. سخاوت و مروت ، مروت یعنی جوانمردی و سخاوت یعنی بخشندگی. این ها ارزش های اقتصادی اند که در سنت ما هستند و ارزش های معنوی ما هستند که باید در مفاهیم اقتصادی مدنظر داشته باشیم. حال مفاهیمی که به مهارت های اقتصادی مربوط می شود و علم است و باید فرا بگیریم که در بالا همه را توضیح دادم اما لیست وار این جا تکرار می کنم: 🔹تفکر تولید و خلاقیت، 🔹 بهره وری، 🔹سرمایه، 🔹برنامه ریزی و پس انداز. ارزش ها جزو فرهنگ هستند که ما در فرهنگ خودمان همه ی آن ها را داریم. در ارزش هایی که نام بردم چیزی بود که ما در فرهنگمان نداشته باشیم و مجبور باشیم از خارج بیاوریم؟ ارزش ها در فرهنگ ما هستند فقط باید آن ها را جلا دهیم و بیرون بیاوریمشان. اما علم را باید یاد بگیریم یعنی بهره وری و پس انداز و غیره که مهارت و علم هستند را باید یاد بگیریم حتی اگر از خارج وارد کنیم، خیلی از بزرگان زحمت کشیده اند و این علم ها را در اختیار گذاشته اند و ما فقط باید این علم ها را فرا بگیریم. و با ترکیب ارزش ها و مهارت ها برای بچه هایمان یک تفکر اقتصادی متعادل پایه گذاری کنیم.

اولين ناامني اقتصادي در خانواده،‌ ترويج تفكر ندرت است. در خانه ها چه صحبت هايي رايج است؟ ✔️نداريم، ✔️نيست، ✔️ گران ميشه، ✔️ قحطي ميشه و.... صحبت نداري كودك را ناامن مي كند. امروزه دغدغه ي خيلي از بچه ها همين است كه بالاخره بابام پول داره يا نه؟ پول بابام تموم شده؟ اگر تمومشه چي ميشه؟ پدر و مادر بايد تفكر وفور را در خانه حاكم كنند. تفكر وفور، خوش خيالي و گول زدن خود نيست بلكه ايجاد امنيت است.  💠 ايجاد مضيقه  بعضي خانواده ها با پول ندادن و هزينه نكردن، ناامني ايجاد مي كنند و نقطه مقابل آن بعضي خانواده ها با زياد هزينه كردن، ناامني ايجاد مي كنند يعني افراط و تفريط. بايد به تعادل فكر كنيم.  مشاور مدرسه اي راهنمايي در شمال تهران تعريف مي كرد كه در مدرسه دزدي شد . دزد را پيدا كردند و ديدند يك دانش آموز بسيار ثروتمند. پدرش را به مدرسه خواستند، به گريه افتاد و التماس كرد كه يك نوك پا به منزل ما بياييد و وضع زندگي من را ببينيد. به زور ايشان را به منزلشان بردند، با يك خانه مجلل و با شكوه روبه رو شدند كه هر اتاقش مخصوص يك چيزي بود، بدنسازي، موسيقي، كتابخانه و اتاق خواب مجلل براي فرزند و غيره. پدر گريه مي كرد و م يگفت اين وضع زندگي من است و من فقط همين يكدونه پسر را دارم و حتي در گنجه اي را باز كردند كه پر از پول بود و گفتند كه اين ها در اختيار همسرم و پسرم است آنوقت پسر من مياد دزدي ميكنه؟؟؟؟؟ واقعاً درد دارد و اين دوست مشاور اذعان كرد كه به ايشان گفتم حالا كه وضع زندگي شما رو ديدم اگر اين پسر دزدي نمي كرد تعجب مي كردم چون شما هيچ انگيزه اي براي زندگي كردن براي فرزندت به جا نگذاشته اي. انساني كه انگيزه ندارد، ناامن است. در فضاي اقتصادي هم ندرت و هم اسراف هر دو انسان را ناامن مي كند. ما بايدباي اقتصاد خانواده برنامه داشته باشيم.

به اين دلايل برای كودكان موبايل و تبلت نخريم: _ دایره واژگان کودک کاهش می یابد. _ چاق شدن کودک افزایش می یابد _فرآیند ذهنی کودک به تاخیر می افتد _هوش هیجانی کودک به طرز چشمگیری کاهش می یابد. _سیستم اسکلتی دچار اختلال می شود. _ خواب کودک شدیدا مختل می شود. _ توان یادگیری کودک کاهش می یابد. _احتمال ابتلای کودک به برخی سرطان ها تا 70 درصد افزایش می یابد.