گفتار جانسوز امیر مومنان (علیه السلام) در سوگ مالک اشتر هنگامی که خبر جانسوز شهادت مالک اشتر، به علی (علیه السلام) رسید، فرمود: اناللَّه و انا الیه راجعون خدایا او را در راه تو حساب میکنم! چرا که مرگ او از مصایب بزرگ روزگار است. خداوند مالک را رحمت کند، او به عهدش وفا کرد، و به راه شایسته اش رفت و با پروردگارش ملاقات نمود. ما با اینکه خود را آماده کرده بودیم که پس از مصیبت رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) صبر پیشه کنیم، با این حال مرگ مالک از بزرگترین مصایب بود. جماعتی از دودمان نخع به محضر امیر مومنان علی (علیه السلام) آمدند: دیدند آن حضرت سخت ناراحت است و بی تابی میکند سپس فرمود: للَّه درمالک وما مالک! و اللَّه لوکان جبلا لکان فندا، و لوکا حجرا لکان صلدا، لا یرتقیه الحافر ولا یوفی علیه الطائر. پاداش مالک با خدا باد! مالک! اما چه مالک ! سوگند به خدا اگر کوه بود، کوهی بلند مرتبه و بی مانند بود، و اگر سنگ بود، سنگی سخت و محکم بود! و هیچ مرکبی نمیتوانست از کوهسار وجودش بالا رود، و هیچ پرنده ای به اوج آن راه نمییافت. سپس فرمود: به خدا سوگند! مرگ تو جهانی (عراق) را در هم ریخت، و جهانی (شام) را شاد کرد! علی مثل مالک فلتبک البواکی و هل موجود کمالک؟. برای چون تویی باید گریه کنندگان بگریند. آیا شخص دیگری همچون مالک به وجود خواهد آمد؟! علقمه بن قیس نخعی (از خویشان مالک) میگوید: مدتی علی (علیه السلام) از مرگ مالک، محزون بود، و نشانه های اندوهی جانکاه از چهره اش دیده میشد که یقین کردیم صاحب عزا او است نه ما. مغیره بن ضبی گفت: لم یزل امر علی شدیدا حی مات الاشتر… همواره تا مالک زنده بود: شوون حکومت علی (علیه السلام) استوار و پابرجا بود. وقتی که او رفت، ارکان حکومت علی (علیه السلام) (با رخنه خوارج و منافقان) دیگر سوی آن استواری را نداشت، و آقایی مالک در کوفه، بیشتر از آقایی احنف در بصره بود. به امام عرض شد: برای شهادت مالک، سخت ناراحت و افسرده شده ای؟ امام در پاسخ فرمود: اما و اللَّه هلاکه قد اعز اهل المغرب و اذل اهل المشرق. سوگند به خدا! مرگش اهل مغرب شامیان را قدرت بخشید، و اهل مشرق (عراقیان) را خوار ساخت! و آن حضرت چندین روز از فراق با قلبی غمبار گریه کرد و فرمود: لا اری بعده مثله ابدا. بعد از او، دیگر همانند او هرگز نخواهم دید! ونیز فرمود: «خداوند مالک را رحمت کند، او برای من همانگونه بود که من برای رسول اکرم صلی الله علیه و آله بودم » . و نیز فرمود: «کاش در میان سپاه من دو نفر و بلکه یک نفر با مشخصات مالک بود که درباره مخالفان من چون او رای می داد» .