🔸نفس‌شناسی (۱) نفس انسان اقتضائات و طبیعتی دارد که باید تأمین بشود: «... و سَاعَةٌ يَخْلُو فِيهَا بِحَظِّ نَفْسِهِ مِنَ اَلْحَلاَلِ»(پیامبر اکرم-ص- بحارالأنوار، جلد۶۸، صفحه۳۲۳) از طرفی هم انسان باید توجه داشته باشد که: نفس تو اعدی عدو هست و نگردد رام تو بدتر از شیر و پلنگ و مار و اژدرهاست این این نفس تا زمینت نزند، از پا نمی‌نشیند. شیطان با همین طبع بشر، در خون جریان دارد: «... وَ هُوَ يَجْرِي مِنِ اِبْنِ آدَمَ مَجْرَى اَلدَّمِ فِي اَلْعُرُوقِ»(امام باقر-ع- الکافي، جلد۸، صفحه۱۱۳)؛ لذا فرمودند: «فَضَيِّقُوا مَجَارِيَهُ بِالْجُوعِ وَ اَلْعَطَشِ» با گرسنگی و تشنگی... به قول آقای سعادت‌پرور می‌فرمودند منظور این نیست که نخورید و ننوشید؛ بلکه جاده را برای شیطان عریض نکنید! پرخوری جاده را عریض می‌کند. وقتی زیاد غذا می‌خورید، نوشیدنی زیاد می‌خورید، -البته طبیعت افراد فرق می‌کند، اصل مطلب را عرض می‌کنیم- این رگ‌ها متورم می‌شود و محل جریان شیطان هموارتر می‌شود و تصرفاتش را انجام می‌دهد. لذا اهل‌بیت عصمت و طهارت فرمودند، اگر کسی صبح ۳۶۰ بار «الحمدلله» بگوید، قبل از خواب هم ۳۶۰ بار «الحمدلله» بگوید، صبح و شبش را به هم وصل کرده است؛ چرا ۳۶۰ بار؟ چون تعداد رگ‌های بدن ۳۶۰ تاست! وقتی که حمد را بر رگ‌ها، در ابتدای صبح و انتهای شب می‌فرستید، حرکت شیطان و تصرفاتش مشکل می‌شود. راهی که اهل‌بیت عصمت و طهارت به طور کلی به ما دادند، نفس‌شناسی است. چون آن چیزی که انسان را زمین می‌زند، گناه است. آن چیزی که عامل گناه است، عُجْب است: «... وَ لَوْ لَا ذَلِک مَا ابْتُلِی مُؤْمِنٌ بِذَنْبٍ أَبَدا»(کافی، ج۲، ص۳۱۳) اگر عُجْبش نبود، من مبتلای به گناهش نمی‌کردم. آن چیزی که راه عُجْب را می‌بندد: «... وَ سُدَّ سَبِيلَ اَلْعُجْبِ بِمَعْرِفَةِ اَلنَّفْسِ»(امام باقر-ع- تحف العقول، جلد۱، ص۲۸۴) راهِ عُجْب را با شناختِ نفس ببندید. ظهورِ نفس، در نگاه است، در لب و دهان هست، در دست و پاست؛ هر کدام اقتضائاتی دارد. چشم می‌خواهد نگاه کند، زبان می‌خواهد صحبت کند، قلب می‌خواهد تپش داشته باشد، پا می‌خواهد راه برود، دست می‌خواهد فعال باشد؛ این‌ها اقتضائات طبیعی است. خدا آقای سعادت‌پرور را رحمت کند، می‌فرمودند: «الشَّرُّ كامِنٌ في طَبيعَةِ كُلِّ أحَدٍ...»(امیرالمؤمنین-ع-غرر الحکم، جلد۱، ص۱۲۷) بدى در نهاد هر فردى نهفته است؛ اگر انسان بر آن چيره شد، همچنان نهان مى‌ماند؛ و اگر چيره نشد، آشكار مى‌شود. شر در طبع انسان پنهان است، کمون دارد. نفس با این اقتضائات ظاهری بدن: خوردن، نوشیدن، ارتباط با همسر و... و با این طبیعت کار می‌کند. طبعِ انسان را به هیجان می‌آورد؛ وقتی که طبع به هیجان آمد، نفس فوران می‌کند؛ فوران که کرد، شیطان بر آن سوار می‌شود و نفس را تحت کنترل خودش می‌گیرد، و به مقصدی که می‌خواهد می‌رساند! بدان، این نفس اقتضائاتی دارد، که اگر مراعات نکنی، زمین می‌خوری! طبیعتِ نفس در نگاه، دیدن است؛ بدان، اگر تبعیت نفس را بکنی، و هر چه که نفس می‌گوید نگاه بکنی، زمین می‌خوری! نفس می‌گوید حرف بزن، درس توحید بگو، جلسه صحیفه سجادیه داشته باش، روضه بخوان، نفس می‌گوید تو بخوان، تو بهتر می‌خوانی؛ اگر توانستی نفس را مهار کنی، می‌گویی دیگران هستند، من چه کاره هستم. این آلودگیِ نفس را اگر کسی بشناسد، نفس را مهار می‌کند؛ اهل‌بیت فرمودند: «اَلْمُؤْمِنُ مُلْجَمٌ» مؤمن نفس را لجام می‌زند... ادامه دارد ... 📚 بخشی از بیانات یکی از شاگردان سلوکی مرحوم سعادت‌پرور(ره) 📢 «مدرسه معارف علامه طباطبایی» را دنبال کنید: تلگرام: https://t.me/allaamehwisdom اینستا: https://www.instagram.com/allaamehwisdom ایتا: https://eitaa.com/AllaamehWisdom توییتر: https://twitter.com/allaamehwisdom بله: https://ble.ir/allaamehwisdom آپارات: https://www.aparat.com/allaamehwisdom