◾ ارائه یک سخنرانی با عنوان "آیه به مثابه تاریخ؛ نگاهی به کاربردهای تاریخی واژه آیه در قرآن" ـ بخش دوم از سه قسمت چهار . هلاک شدن پیشینیان • طه (ک۲۰)، ۱۲۸: أَ فَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ في‏ مَساكِنِهِمْ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى‏ • سجده (ک۳۲)، ۲۶ : أَ وَ لَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ في‏ مَساكِنِهِمْ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ أَ فَلا يَسْمَعُونَ پنج . ماجرای حضرت مریم سلام الله علیها و حضرت عیسی علیه السلام: مریم و پسرش، پسر مریم و مادرش • انبیاء (ک۲۱)، ۹۱: وَ الَّتي‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فيها مِنْ رُوحِنا وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آيَةً لِلْعالَمينَ. • مؤمنون (ک۲۳)، ۵۰ : وَ جَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَ أُمَّهُ آيَةً وَ آوَيْناهُما إِلى‏ رَبْوَةٍ ذاتِ قَرارٍ وَ مَعينٍ شش. برش‌هایی از دعوت حضرت نوح علیه السلام: غرق شدن قوم نوح، نجات نوح و همراهانش و غرق شدن دیگران • فرقان (ک۲۵)، ۳۷ (و ۳۸): وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً ـ (وَ عاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحابَ الرَّسِّ وَ قُرُوناً بَيْنَ ذلِكَ كَثيراً) • شعراء (ک۲۶)، ۱۱۹ ـ ۱۲۱ : فَأَنْجَيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ ـ ثُمَّ أَغْرَقْنا بَعْدُ الْباقينَ ـ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنينَ هفت. هلاک قوم عاد • شعراء (ک۲۶)، ۱۳۹: فَكَذَّبُوهُ فَأَهْلَكْناهُمْ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنينَ  هشت . مجازات قوم ثمود • شعراء (ک۲۶)، ۱۵۸: فَأَخَذَهُمُ الْعَذابُ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنينَ  • نمل (ک۲۷)، ۵۲ : فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ  نُه. مجازات قوم شعیب • شعراء (ک۲۶)، ۱۸۹ ـ ۱۹۰ : فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ كانَ عَذابَ يَوْمٍ عَظيمٍ ـ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنينَ  ابعاد شایسته تأمل در باره کاربردهای تاریخی واژه آیه با درنگی در باره آیات پیش‌گفته با نکاتی روبرو می‌شویم که با توجه به باور ما در باره قرآن به عنوان سخنی حکیمانه از جانب خداوند حکیم، نمی‌توانیم آن‌ها را اتفاقی و یا کم اهمیت بیانگاریم و به سادگی از کنار آن‌ها بگذریم. به نظر می‌رسد تأمل در این نکات و مطالعه بیشتر در باره آن‌ها ما را به سوی افق‌هایی نو در زمینه نگاه تاریخی قرآن رهنمون می‌شود. به عنوان مثال این نکته بسیار قابل توجه است که همه آیات دارای کاربرد تاریخی واژه آیه در سوره‌های مکی قرار دارند و هیچ سوره مدنی در این زمینه وجود ندارد. با توجه به دیدگاه‌هایی که در باره سوره‌های مکی و مفاهیم و رویکردهای آن وجود دارد، می‌توان در پرتو توجه به مکی بودن آن آیات، درکی متفاوت از این آن‌ها داشت. ملاحظاتی دیگر از این دست عبارتند از: کاربرد این واژه به صورت مفرد (آیه) و یا به صورت جمع (آیات)، تکرار آن برای برخی از رویدادها و عدم تکرار برای برخی دیگر، کاربرد آن به صورت مستقل یا مضاف (مثلا آیاتنا)، همراه داشتن علامت تأکید (إن فی ذلک لآیه) و عدم آن، کاربرد آن در جمله اسمیه یا فعلیه، استفاده یا عدم استفاده از فعل جعلنا برای یادکرد آن، جایگاه سوره‌ی در بردارنده این آیات در سیر نزول قرآن و جز آن. بررسی این ابعاد و ملاحظات می‌تواند ابعاد تازه‌ای از کاربرد واژه آیه به مثابه یک واژه تاریخی را برای ما بازنمایاند. ادامه این گفتار به بررسی دو نمونه از این ملاحظات اختصاص یافته است. (ادامه دارد.) ۲ اردی‌بهشت ۱۴۰۱ @MohsenAlviri