بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع امروز: «محمد بن ابی‌بکر (ره) یاور صدیق ولایت » روز سه‌شنبه، ١۴٠٠/٠۶/٣٠ ✍️ مناسبت روز: چهاردهم ماه صفر، سالروز شهادت جناب محمد بن ابی‌بکر (ره) در سال ٣٨ هجری قمری است، او یکی از شخصیت‌های بزرگ جهان اسلام و از یاران ویژه حضرت امیرالمؤمنین (ع) است که متأسفانه به دلیل نسبتش با خليفه اول، در بین شیعیان، نقش مؤثر و اقدامات ارزشمند وی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است! لذا سخن امروز را به این یار صدیق و وفادار حضرت علی (ع) اختصاص می‌دهیم؛ محمد بن عبداللّه (ابوبکر) از قبیله بنی‌تمیم قریش، ملقب به «عابد قریش» در سال دهم هجرت در حجةالوداع، در مسیر حرکت کاروان پیامبر (ص) از مدینه به مکه در مکانی به نام «بیدا» چشم به جهان گشود؛ رسول خدا (ص) قبل از تولدش، نوید ولادتش را داده بودند و پس از تولد، اسم خود را بر او گذاشتند. (تاریخ مدینة المنوره، ج۴، ص١٣٠٣) پدر او «ابوبکر» بود، که در دو سال و چند ماهگی «محمد» از دنیا رفت و مادر گرامیش، «اسماء بنت عمیس» از زنان بزرگ صدر اسلام بود‌؛ «اسماء» پس از فوت ابوبکر به ازدواج حضرت علی (ع) درآمد و «محمد» از کودکی در خانه امیرالمؤمنین (ع) پرورش و رشد یافت؛ (طبقات الکبری، ج٨ ، ص٢٨٢) او تربیت شده مکتب علوی و اندیشه‌های ناب امام علی (ع) بود و برای هیچ کس، فضیلت پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و اهل‌بیت عصمت و طهارت را قائل نبود! (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج٣، ص١٩٠) حضرت علی (ع)، محمد را بسیار دوست می‌داشتند و وی را «فرزند خود از صلب ابوبکر» شمرده و می‌فرمودند: «او [محمد] دوست من است و چون فرزند خود، او را پرورش داده‌ام!» (نهج‌البلاغه، خطبه ۶٧) او، معتقد به امامت و خلافت حضرت علی (ع) بود و خلفای دیگر حتی پدرش را غاصب خلافت می‌دانست! (قاموس الرجال، ج٧، ص۴٩۵) از امام صادق (ع) نقل شده است که هنگامی که محمد بن ابی‌بکر می‌خواست با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کند، اظهار داشت: «گواهی می‌دهم که شما امامی هستید که اطاعتتان واجب است و پدر من (ابوبکر) در آتش می‌باشد!» (همان) مورخین، مقام و منزلت محمد نزد امیرالمومنین (ع) را با مقام و منزلت ابوذر غفاری (ره) نزد رسول خدا (ص) قیاس کرده و او از حواریون امیرالمؤمنین (ع) به شمار آورده‌اند؛ (مراقد المعارف، ج ٢، ص٢۴۶) امام صادق (ع) درباره او می‌فرمایند: «محمد اگر چه از اهل‌بیت (ع) نبود، ولی به مانند آنها نجیب بود و میان خانواده خویش از همه پاک تر و نجیب‌تر بود!» (بحارالأنوار، ج٣٣، ص۵٨۵) محمد یکی از پنج نفر خواص حضرت علی (ع) بود که همواره با حضرت بودند؛ او در جنگ جمل و صفین به دستور امیرالمؤمنین (ع)، مسئولیت فرماندهی نیروی پیاده نظام را برعهده داشت و در طول جنگ‌ها رشادت‌های فراوانی از خود نشان داد و تعداد زیادی از دشمنان را به درک واصل نمود؛ (الفتوح ابن اعثم، ص۵۴٠) امیرالمؤمنین (ع) به دلیل خلوص نیت، دلیری، پارسایی و درایت محمد بن ابی‌بکر، حکومت مصر را در سن ٢۶ سالگی به او واگذار نمودند! (انساب الاشراف، ج ٢، ص٣٩٣) و درباره او فرمودند: «او (محمد) را فرزندی خیرخواه، کارگزاری کوشا، شمشیری برنده و ستونی بازدارنده می‌دانم!» (نهج البلاغه، نامه٣۵) او همواره از دستورات امیرالمؤمنین (ع) به صورت مطلق تبعیت می‌کرد و حتی در زمانی که عرصه بر او در مصر تنگ شد و امیرالمؤمنین (ع) تصمیم گرفتند، مالک اشتر (ره) را جایگزین او نمایند، ضمن اطاعت از امر حضرت در جواب نامه‌ی امام، چنین نوشت: «می‌دانید که در میان مردم کسی نیست که با دشمن امیرالمؤمنین(ع)، دشمن تر از من باشد و با دوستان شما مهربان‌تر و دلسوزتر از من...؛ من پیرو امیرالمؤمنین(ع) هستم و نگهبانی در رکاب شما...» (تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص٧٣) ✍️ و بالاخره محمد بن ابی بکر پس از ٢٧ سال رشادت و خدمت به ولایت، در جنگ نابرابر با سپاهیان معاویه به فرماندهی عمروعاص ملعون در مصر به فیض شهادت نائل گردید؛ (حسن المحاضرة سیوطی، ج ١، ص ۵٨۴) امیرالمؤمنین (ع) وقتی خبر شهادت محمد را شنیدند، گریستند و فرمودند: «خدا، محمد را بیامرزد که هر چه توانست کوشید و تکلیف خویش را انجام داد... »؛ «به درستی که او شهید زنده ای است که نزد خداوند روزی می‌خورد...» (تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص٨٣) https://eitaa.com/ROOZBARG