✨❧🔆✧﷽✧🔆❧✨ 🔎 #ترنم_وحی 2⃣ #قسمت_دوم 📖 آیۀ دوم سورۀ مبارکۀ حمد : «الرَّحْمنِِ الرَّحِیمِ» 🔖 در قسمت قبلی دربارۀ واژۀ «رحمت» صحبت شد. این نوبت در خصوص کلمۀ «رحیم» مطالبی بیان می شود. ◻️ کلمۀ «رحمان» و «رحیم» در ریشه مشترک‌اند و از رحمت مشتق شده‏اند، بین آن‌ها تفاوت‏هایی وجود دارد که مهم‌ترینِ آن‌ها عبارتند از : 1⃣ تفاوت اول واژۀ «الرَّحْمَْن» دومین کلمه‌ای است که پس از نام جلالۀ «الله» به خداوند اطلاق شده است و به‌نظر برخی محققان، «شبه عَلَم» است و نام خاص خداوند محسوب می‌شود؛ درحالی‌که «الرَّحِیم» چنین نیست و صفت خداوند است. در قرآن آمده است: ◻️ قُلِ ادْعُوا اللهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَْنِِ أَیّاً مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْْأََسْمَاءُ الْحُسْنَی بگو الله را بخوانید یا رحمان را بخوانید. هرکدام را بخوانید نام‌های نیکو از آن اوست. ◻️ در این آیه، پس از واژۀ «الله» نام «الرَّحْمَْن» مطرح شده است، نه نام دیگری از اسمای الهی. احتمالاً با توجه به همین مطلب، یکی از علل تقدّم «الرَّحْمَْن» بر «الرَّحِیم» آن است که در واژۀ «الرَّحْمَْن» احتمال عَلَمیت وجود دارد، و نه وصفیت . به‌همین‌دلیل، برخی واژۀ «الرَّحْمَْن» را به‌لحاظ نحوی، عطف بیان دانسته و صفت نمی‌شمارند وآن‌را شبه‌صفتی می‌دانند که به‌ ‌نام «الله» عطف شده است و نیز به‌همین دلیل، نام‏گذاری با واژۀ «الرَّحْمَْن» را جایز نمی‌دانند. بنابراین اگر کسی بخواهد در نام‏گذاری از این اسم استفاده کند، توصیه می‌شود کلمۀ «الرَّحْمَْن» را بدون الف و لام (رحمان) به‌کار ببرد یا از ترکیب «عبد الرَّحْمَْن» استفاده کند. در قرآن کریم نیز واژۀ «الرَّحْمَْن» مختص خداوند است؛ اما «الرَّحیم» بر غیرخداوند هم اطلاق شده است؛ مانند آیۀ شریفۀ زیر که در آن، رسول خدا(ص) با صفت «الرَّحیم» خوانده شده است: لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ ◻️به‌یقین، پیامبری از خودتان به‌سوی شما آمد که رنج‏های شما بر او سخت است.[او] بر [هدایت] شما حریص است و بر مؤمنان، دلسوز مهربان است. ۲. تفاوت دوم عده‏‌ای معتقدند رحمتِ برخاسته از واژۀ «الرَّحْمَْن» وسیع‌تر از «الرَّحیم» است. در توجیه این مطلب دو دلیل بیان شده است: اول آنکه لفظ رحمان از لفظ رحیم بزرگ‌تر است؛ یعنی حروف بیشتری دارد و ازاین‌رو معنای آن نیز گسترده‌تر است. دومین دلیلی که در توجیه تفاوت وسعت رحمت در این دو واژه مطرح شده است، قاعده‏ای است که در کلام عرب شایع و معمول است و عبارت است از «حَذْفُ المُتَعَلّقِ یُفیدُ العُمُومَ»؛ یعنی حذف متعلّقِ فعلی یا صفتی در جمله، گستردگی و عمومیتی را برای آن فعل یا صفت در کلام ایجاد می‌کند. برای نمونه، جملۀ «عَلیٌّ عالِمٌ بِالنَّحْو» (علی عالم علم نحو است)، نشان می‌دهد که تخصّص علی در علم نحو (دستور زبان) است، اما اگر گفته شود: «عَلیٌّ عالِمٌ» (علی عالِم است)، علمِ علی جایگاهی عام دارد و حوزۀ گسترده‏ای از همۀ علوم را در برمی‌گیرد. در قرآن نیز برای کلمۀ «الرَّحْمَْن» متعلّقی ذکر نشده و گفته نشده است که خداوند برای چه کسی و چه گروهی «الرَّحْمَْن» است؛ اما دربارۀ کلمۀ «الرَّحِیم» چنین تخصیصی دیده می‌شود: (وَ کَانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً) (و به مؤمنان مهربان است). در این آیه، رحیمیت خداوند همگانی نیست و فقط به مؤمنان اختصاص پیدا کرده است. بندگان صالح و مؤمن و متقیِ خداوند بر سر این فیضِ خاص میهمان می‌شوند و نامحرمانِ مدّعی از این سفره دور می‌گردند. این تفاوت در تعبیر دلیلی است بر اینکه حوزۀ رحمتِ رحیمیۀ خداوند محدود است، اما رحمتِ رحمانیه، گسترده و نامحدود. به‌عبارتی، واژۀ «الرَّحْمَْن» رمز و نمادی از رحمت واسعه و گستردۀ الهی است؛ همانی‌که خداوند می‌فرماید: (وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ) (و رحمت من همه چیز را فرا گرفته است). ✨ امام‌صادق علیه السلام در حدیث زیبایی می‌فرماید : ◻️ «الرَّحْمَْنُ اِسْمٌ خاصٌّ بِصِفَۀٍ عامَّۀٍ وَ الرَّحِیمُ اِسْمٌ عامٌ بِصِفَۀٍ خاصَّۀٍ» . «الرَّحْمَْن» اسمی خاص [از خداوند] است که دامنۀ شمول عام دارد و «الرَّحِیم» اسم عامی [از خداوند] است که دامنۀ شمول آن خاص است. ◻️ قصۀ رحمت رحمانیۀ الهی، همان خوان گسترده‏ای است که دوست و دشمن از آن روزی می‌خورند. ◻️ نعمت‏‌های گستردۀ الهی مانند آب، هوا، نور خورشید، ماه و... که در سورۀ مبارکۀ «الرَّحْمَْن» نیز به آن‏ها اشاره شده است، مصادیقی از این رحمت‌اند. ادامه دارد...... #تفسیر_سوره_حمد #قرآن #خدا https://eitaa.com/joinchat/940769314Cc4462fb5bb ┅═✧❁🔆❁✧═┅