بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع امروز:«اسلام وبلایای همه‌گیر» روز یکشنبه، ١۴٠٠/١٠/٠۵ مناسبت روز: امروز سالروز «زلزله‌ی بم» با بزرگی ۶٫۶ ریشتر در سال ۱۳۸۲ است که با حدود ۵۰ هزار کشته، یکی از عظیم‌ترین بلایای طبیعی در طول تاریخ ایران بوده است و در تقویم به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی نام‌گذاری گردیده؛ لذا ضمن عرض تسلیت به تمامی بازماندگان این حادثه‌ی بزرگ، سخن خود را به موضوع «عوامل نزول بلایا از نگاه اسلام» اختصاص می‌دهیم؛ برای بررسی این موضوع ابتدا باید واژه «بلاء» را از نگاه اسلام معنا نمود که با مراجعه به آیات و روایات، متوجه می‌شویم که «بلاء» و اسباب و عوامل آن به دو معنای کاملاً متفاوت آمده است: 1️⃣ «بلاء» به معنای «عذاب، سختی و گرفتاری» که به سبب اعمال بَدِ انسان‌ها و یا ترک امر به معروف و نهی از منکر، بر آنها نازل می‌شود! چنانچه قرآن می‌فرماید: «وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ...»: «و آنچه از رنج و مصائب به شما می‌رسد، همه از دست (اعمال زشت) خود شماست...» (شوری، آیه٣٠)‌‌؛ همچنین پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: «هرگاه شرّ و بدی در زمین آشکار شود، خدای متعال بلاها و سختی‌ها را بر اهل زمین فرو می‌فرستد» (الفتن، ص۴٣١) امام رضا (ع) نیز فرمودند: «هر زمان بندگان، گناهان تازه‌ای را ابداع کنند، خداوند نیز بلاهای تازه و ناشناخته‌ای بر آنها مسلط می سازد» (بحار الانوار،ج ٧٠، ص٣۵۴)؛ 🔹همچنین چنان که گذشت، بلایا بر برخی از افراد نیز به واسطه ترک امر به معروف و نهی از منکر، و سکوت در برابر ظلم و ستم نازل می شود، که در اصل این افراد نیز به واسطه ترک این فریضه الهی، به صورت غیر مستقیم در گناه دیگران شریک هستند! چنانچه امیرمؤمنان (ع) جهت تبیین این مسئله فرموده‌اند: «شتر ثمود را فقط یک نفر کُشت، ولی عذاب الهی همه را فرا گرفت، چون همه بدین عمل راضی شدند، (و اعتراض نکردند)» (نهج‌البلاغه، ص٣١٩)؛ رسول خدا (ص) نیز فرمودند: «زمانی که امت من، امر به معروف و نهی از منکر را (ترک کنند و) به یکدیگر واگذارند، باید آماده پذیرش بلاء و عذاب الهی باشند» (تهذيب، ج۶، ص١٧٧)؛ و همچنین امام سجاد (ع) فرمودند: «گناهانی که سبب فرود آمدن بلاء و مصیبت بر مردم می شود عبارتند از: نرسیدن به فریاد ستمدیدگان و مظلومان و پایمال ساختن امر به معروف و نهی از منکر» (بحار، ج٩٧ ص٩۴) 2️⃣ بلاء به معنای «امتحان و آزمون الهی جهت ارتقاء و پاداش بالاتر» که از نگاه اسلام، هرگاه بلاء به این معنا باشد، اختصاص به خوبان، مؤمنین وافراد نیکوکار دارد، به گونه‌ای که انبیاء و اولیاء الهی، بیشترین بلاها و شدائد را در دنیا تحمل نموده‌اند و حتی امیرالمؤمنین(ع) در دعای صباح، از خداوندمتعال برای قُرب و نزدیکی بیشتر به درگاه احدیت، طلب درد و بلاء می‌نمایند! در نتیجه این نوع بلاء در اصل هدیه‌ای الهی، برای بالا بردن ظرفیت روحی و درونی انسان و دریافت درجه و پاداش بالاتر است، چنانچه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرين»: «قطعاً شما را به مقدارى از ترس ، گرسنگى ، كاهش اموال و نفوس، و كمبود محصولات، امتحان خواهيم كرد، و صابران را مژده بده (كه پيروزى و پاداش بزرگ برای آنهاست)» (بقره/١۵۵) ✍️ بنابر آنچه گذشت، نزول یک بلای عمومی بر همه مردم به صورت یکسان نیز کاملاً با عدالت الهی سازگار است، چراکه یک بلاء می‌تواند برای عده‌ای از مردم، عذاب و سختی و گرفتاری، و برای عده‌ای دیگر، امتحان و آزمایش و ارتقاء باشد! هرچند که ما هر چیزی به نظرمان ناپسند آید را، برای خودمان شرّ و بدی می‌پنداریم، ولی طبق فرموده حضرت حق در قرآن کریم، چه بسا ما چیزهایی را اصلاً خوش نداریم، در صورتی كه خِیرِ ما در آنهاست، و چه بسا چیزهایی را خیر و خوبی می‌پنداریم در صورتی كه برای ما شرّ و بدی به همراه دارند: «و عَسى‌ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى‌ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ» (بقره، آیه ٢١۶)‌.