✅ #روزبرگ_شیعه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
موضوع امروز:«ازدواج ام کلثوم (س)»
روز دوشنبه، ١۴٠٠/١١/١١
مناسبت روز: امروز مناسبت خاصی نداریم؛ اما فردا ٢٩ جمادی‌الثانی، طبق نظر برخی از مورخین سالروز رحلت حضرت ام کلثوم (س) فرزند چهارم امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) است، که متأسفانه در منابع شیعه و اهل سنت گزارشات اندکی در رابطه با ایشان آمده، و همان گزارشات نیز نوعاً از لحاظ سندیت دارای ضعف، تناقض و مشکل اساسی است! تا جایی که برخی از محققین، وجود دختری به‌نام «ام کلثوم» را برای حضرت زهرا (س) نفی نموده و «ام کلثوم» را یکی از القاب و اسامی حضرت زینب (س) دانسته‌اند! اما به هر حال در همین گزارشات اندک و غیر قابل استناد، مهمترین نکته در رابطه با ایشان که مورد اختلاف بسیاری از علمای شیعه و سنی می‌باشد، موضوع ازدواج حضرت ام کلثوم (س) با خلیفه‌ی دوم است؛ که انشاالله در سخن امروز، این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهیم؛
✍️ در بین عزیزان اهل سنت، مشهور است که امیرالمؤمنین (ع)، دختر خود «امّ کلثوم» را به ازدواج خلیفه دوم، عمر بن خطاّب، در آورده‌اند و آنها این ازدواج را نشانگر دوستی و روابط حسنه میان حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) با خلیفه دوم قلمداد کرده و این موضوع را نشانه‌ی تأیید عمر بن خطاب توسط اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) می‌دانند! و در برابر آن علمای شیعه این ازدواج را به این صورت نپذیرفته و قبول ندارند!
اما قبل از هر گونه بررسی موضوع، این سؤال مطرح می‌شود که:
❓آیا اگر این ازدواج هم صحت داشته باشد، نشانه‌ی برتری و فضیلت خلیفه دوم و تأیید وی از جانب اهل‌بیت (ع) است؟!
✅ در جواب به این پرسش، به آیه ٧٨ سوره هود اشاره می‌نمائیم که خداوند متعال می‌فرماید: «و قوم لوط، كه سابقه‌ى كارهاى زشت (با مردان) داشتند، به سرعت به سراغ او آمدند؛ (و حضرت لوط، براى جلوگيرى از تعرّض آنها به میهمانانش، با اشاره به دخترانِ خود، به آنان) گفت: اى قوم من! اينها دختران منند، (كه مى‌توانيد با آنان ازدواج كنيد) آنها براى شما پاکترند! پس از خدا پروا كنيد (و دست به گناه نزنيد) و مرا در پيش ميهمانانم رسوا مسازيد، آيا در (ميان) شما يك نفر رشيد وجود ندارد؟ (كه بجاى کار زشت با مردان، با یکی از دختران من ازدواج کند؟)»: «...قَالَ يَا قَوْمِ هَٰؤُلَاءِ بَنَاتِی هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ...»
حالا نکته مهم این است که اگر یکی از این افراد گناهکار، با دختر حضرت لوط ازدواج می‌کرد، این موضوع نشانه‌ی فضیلت و تأیید او از جانب آن پیامبر الهی بود؟!
⬅️ و یا ازدواج فرعون با حضرت آسیه که طبق روایات اسلامی یکی از زنان بهشتی است و خداوند در آیه ١١ سوره تحریم، او را به‌عنوان الگوی بشر مثال زده است: «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ...»، نشانه‌ی فضیلت و بهشتی بودن فرعون است؟! در حالی‌که قرآن کریم در جهنمی بودن فرعون صراحت کامل دارد: « «یقْدُمُ قَوْمَهُ یوْمَ الْقِیمَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ...»؛ «قضاوت با شما... »
✍️ و اما در بررسی اصل وجود این ازدواج ابتدا به سراغ کتب عزیزان اهل سنت می‌رویم و نکاتی را عرض می‌کنیم:
✅ موضوع ازدواج خلیفه دوم با حضرت ام کلثوم (س) در هیچ یک از «صحاح سته» که معتبرترین کتب اهل سنت است نیامده و فقط در برخی از منابع تاریخی و روایی اهل سنّت، مانند: «طبقات» ابن سعد و «المستدرک» حاکم نیشابوری، مطرح شده که در این کتب نیز به دو دلیل این موضوع قابل استناد نمی‌باشد:
1️⃣ براساس مبانی رجالی اهل سنّت، هیچ یک از راویان این روایت، اعتبار لازم را ندارند؛ لذا این موضوع به لحاظ سندی فاقد اعتبار و ارزش می‌باشد!
2️⃣ صرف نظر از ضعف سندی، این روایت به لحاظ دلالت و معنی نیز دچار تعارض، چندگانگی و تشویش در نقل می باشد! به گونه‌ای که برخی از نقل‌ها، برخی دیگر را تکذیب می‌نمایند! به عنوان مثال، در برخی نقل‌ها این گونه آمده است که وقتی عمر به خواستگاری امّ کلثوم آمد، امیرالمؤمنین (ع)، مسئله کوچکی سنّ ام کلثوم را مطرح نمودند؛ و در برخی از نقل‌ها آمده است که حضرت فرمودند: «من او را برای فرزندان برادرم جعفر بن ابی طالب نگه داشته‌ام» و در نقل دیگری آمده که حضرت بدون درنگ دختر خردسال خود را نزد خلیفه دوم فرستادند تا او را نگاه کند و بپسندد!!!
✍️ اما در بین عالمان شیعه در این مورد چند دیدگاه وجود دارد:
1️⃣ بیشتر علماء اعتقاد دارند که اصلاً موضوع ازدواج از اساس کذب است! به نحوی که آقا بزرگ تهرانی در کتاب ارزشمند «الذریعه» چندین کتاب مستقل را که در ردّ این ازدواج نوشته شده، نام می‌برد؛ و شیخ مفید در «المسائل‌السريه» (ص۸۶) در این‌باره می‌نویسد: حدیث وارده در باب تزویج ام‌کلثوم ثابت نیست و زبیر بن بکار که آن را روایت کرده، فردی متهم و دشمن امیرمؤمنان(ع) بوده است! 👇👇👇