📘تقسیمات هشت گانه شیخ انصاری(ره) در ذیل اصل عملی برائت و دلایل اینگونه تقسیم. برگرفته از درس خارج آیت الله فرحانی ✍🏻مقرر: حجت الاسلام حجت پورعبدالهی 🔹آنچه مشخص است شیخ انصاری(ره) در کتاب رسائل ذیل بحث برائت هشت مسئله را مطرح کرده و مورد بررسی قرار می دهند در قدم اول بحث به شبهه وجوبیه و تحریمه تقسیم می گردد که در ذیل هر کدام چهار مسئله بیان می شود(شبهه حکمیه فقدان نص، اجمال نص، تعارض نصین و شبهه موضوعیه). ⁉️در اینجا این سوال مطرح می گردد ایشان بر چه اساسی این تقسیم را انجام داده است و چرا بحث از شبهات موضوعیه را نیز در علم اصول مطرح کرده اند؟ 1️⃣اساسا شیخ انصاری در این مسائل ناظر بر ادله هستند و ملاحظه کرده اند بعضی از ادله مختص به بعضی از این مسائل هستند برای نمونه می توان به ادله حلیت اشاره کرد که مختص شبهات تحریمه می باشند و کاری به شبهات وجوبیه ندارند و یا اینکه لفظ بعینه که در راویت آمده است ناظر بر شبهه موضوعیه یا شبهه حکمیه است، لذا زمانی که می خواهند لسان ادله را رسیدگی کنند باید از قبل مشخص شود که چند مسئله وجود دارد و ادله ناظر بر کدام مسئله است. اینکه کدام دلیل تحریمه و کدام وجوبی است و کدام دلیل موضوعی و کدام دلیل حکمی می باشد. 📌به بیان دیگر می خواهند لسان دلیل و فقه دلیل به دست بیاید و فقه دلیل را هم برای مسئله اصولی می خواهند و این مسئله در دلیل اثبات مسئله اصولی ثمره دارد و از مبادی تصدیقی بحث خواهد بود و به حد وسط استدلال کمک می کند. ⁉️البته در اینجا یک سوال وجود دارد که آیا مبادی تصدیقی داخل یک علم محسوب می شوند یا خیر؟ ✅ که در جواب باید گفت مشهور مبادی تصدیقی را داخل در علم و از مسائل می دانند و افرادی آن مباحث را از مسائل علم بر نمی شمارند و حال اگر کسی آنها را داخل در علم نداند می شود با مبنای جامع آنها را داخل کرد و مسئله را حل نمود. 2️⃣دلیل دیگر اختلافی است که با اخباریها وجود دارد همه آنها الا امین استرابادی در شبهه وجوبیه قائل به اصالت البرائة هستند اما در شبهات تحریمه اختلافی وجود دارد و شیخ انصاری می خواهند با تفکیک این مسائل دایره اختلاف بین اصویین و اخباریها را مشخص کنند. 🖇(اخباریها در شبهه تحریمه موضوعیه اشکال نمی کنند ولی در شبهه تحریمه حکمیه اشکالی را وارد می کنند در صورتی که دلیل مشترک بین شبهه تحریمه موضوعیه و حکمیه است). 🔸البته به اقتضای آن دوران که زمان شکل گیری مکتب اصولی وحید بهبهانی است شیخ انصاری احساس ضرورت کرده اند و تفصیلا به این مسائل پرداخته اند. ایشان در بحث تبویب در مقام تاسیس و تقویت مکتب است و در مقابل شیخ اخباریها قرار دارند و باید مدرسه محقق بهبهانی تقویت می کردند و لذا توجه به اخباریها ضروری است و اقدام شیخ در آن زمان درست است گرچه ممکن است در زمان حاظر کار دیگری صورت بگیرد. ⁉️اگر سوال شود چرا تعداد مسائل بیشتر نباشد ؟ در جواب باید گفت شیخ انصاری به دنبال ریزه کاریهای مسائل نبوده است و همین که گفته می شود حرمت و غیر وجوب و وجوب و غیر حرمت کافیست. 🔰حال ذکر این نکته لازم است کسانی هم چون محقق خویی(ره) قائل به این مطلب هستند که شیخ انصاری بعضی از این مسائل را استطرادی بحث کرده است که با توضیحات داده شده اشتباه بودن این ادعا به دست می آید. برای نمونه به این مطلب می شود اشاره کرد که ایشان می فرمایند چون اکثر ادله مشترک بین شبهه تحریمه و وجوبیه است نباید بین این دو تفکیک صورت می گرفت و اگر شیخ شبهات موضوعیه را هم مطرح کرده است به این دلیل است که ادله شبهات موضوعیه را نیز می گیرد. 🔹در جواب باید گفت این مطلب درست نیست چون خود ایشان بر سر قید بعینه که در روایت کل شیئ لک حلال حتی تعرف انه حرام بعینه آمده است فرمودند این روایت مختص به شبهات موضوعیه است و دلیل این که روایت مختص به شبهات موضوعیه می باشد را این گونه فرمودند که یا قید را باید حمل بر تاکید کرد که خلاف ظاهر است و باید در اطراف علم اجمالی برد که آن وقت نمی شود در اطراف علم اجمالی ترخیص به دو طرف داد چون ترخیص فی المعصیة پیش می آید و عقلا محال است لذا ناچارا باید روایت را ناظر بر شبهات موضوعیه دانست و همین نشان می دهد که روایات مشترک بین موضوعیه و حکمیه نمی باشد. 📎اساسا شیخ انصاری تبویب را طبق قول مختار انجام نداده است و همین که کسی قائل شود روایت حتی تعلم انه حرام بعینه برای شبهه موضوعیه است ایشان باید از آن بحث کند. #فقه_الخمینی #اصول #آیت_الله_فرحانی @albayann