۹ امرداد سالروز درگذشت مصطفی رحیمی
(زاده سال ۱۳۰۵ نائین -- درگذشته ۹ امرداد ۱۳۸۱ تهران) حقوقدان، جامعهشناس، نویسنده و مترجم
او در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصیل کرد و در سال ۱۳۳۷ در دانشگاه سوربن فرانسه دوره دکتری حقوق را گذراند و در پاریس با افکار ژان پلسارتر آشنا شد. در بازگشت به تهران وارد دادگستری شد و در سالهای دهه ۴۰ به ترجمه پرداخت و مدتی در دانشگاه تهران به تدریس ادبیات غرب اشتغال داشت.
در روزهای اواخر دیماه ۱۳۵۷ روزنامه آیندگان در شماره ۲۵ دی، نامهای را با امضای دکتر مصطفی رحیمی، خطاب به آیتاله خمینی، مبنی بر دلایل شخصاش در مخالفت با مدل حکومتی «جمهوری اسلامی» منتشر کرد. عنوان نامه بود: «چرا با جمهوری اسلامی مخالفم.»
وی در بخشی از نامه مینویسد: «آن چنانکه من میفهمم، جمهوری اسلامی یعنی آن که حاکمیت متعلق به روحانیون باشد.» این در حالی است که در پیشنویس قانون اساسی که به امضا و تأیید آیتاله خمینی رسید ولایت فقیه وجود نداشت و در مجلس خبرگان به پیشنهاد محمد کیاوش، عبدالرحمن حیدری و حسن آیت وارد قانون اساسی شد.
به نظر مهرک کمالی، این نامه درسنامهای است برای انقلابیونی که خواستار دموکراسیاند، هم شیوهنامهای است برای انقلابیون ضد دموکراسی تا بدانند از چه باید اجتناب کنند. بهنظر کمالی، سرگذشت انقلابهای پیشین قرن بیستم بهرحیمی نشان داده بود که عدول از دموکراسی و مقید کردنش بههر صفتی جز خودش، سرانجام انقلاب را به شکست میکشاند و یک گروه خاص را حاکم میکند. لحن نامه او فروتنانه بود، اما به اعتقاد کمالی، او اصول اولیه دموکراسی که او معتقد است بسیاری از رهبران انقلاب بخت آموختنش را نداشتهاند را دارد تدریس میکند.
او بعدها در آستانه برگزاری همهپرسی قانون اساسی، کتاب «اصول حکومت جمهوری» را منتشر کرد که درباره اساس جمهوری بهمعنای مطلق آن بود.
وی سه سال پس از نگارش این نامه، بهعلت نوشتن متنی به اسم «عصرانه حکومت قانون» در سال ۱۳۶۰ بیش از سه ماه بازداشت شد.
آرامگاه وی در قطعه هنرمندان است.
کتابشناسی
شعر:
بهشت گمشده ۱۳۲۸
داستان:
اتهام ۱۳۵۷
باید زندگی کرد ۱۳۵۶
قصههای آن دنیا ۱۳۵۶
نمایشنامه:
آناهیتا ۱۳۴۹
تیاله ۱۳۵۶
دست بالای دست ۱۳۵۷
هملت ۱۳۷۱
مجموعه مقالات:
یأس فلسفی ۱۳۴۵
نگاه ۱۳۴۸
نیم نگاه ۱۳۴۹
دیدگاهها ۱۳۵۲
گامها و آرمانها ۱۳۷۰
آزادی و فرهنگ ۱۳۷۴
عبور از فرهنگ بازرگانی ۱۳۷۴
بررسی و تحقیق:
قانون اساسی ایران و اصول دموکراسی ۱۳۵۴
اصول حکومت جمهوری ۱۳۵۸
تراژدی قدرت در شاهنامه ۱۳۶۹
حافظ اندیشه ۱۳۷۱
سیاوش در آتش ۱۳۷۱
درباره ژان پلسارتر
مارکس و سایههایش
دمی با دشتی
ترجمهها:
آنکه گفت آری، آنکه گفت نه ۱۳۳۸ برتولت برشت
اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر ۱۳۴۴ ژان پلسارتر
هنرمند و زمان او ۱۳۴۵ کامو و دیگران
ننه دلاور و فرزندان او ۱۳۴۵ برتولت برشت
ادبیات چیست ۱۳۴۸ ژان پلسارتر
ارفه سیاه ۱۳۵۱ ژان پلسارتر
نقد حکمت عامیانه ۱۳۵۴ سیمون دوبوار
رسالت هنر ۱۳۵۶ آلبرکامو و دیگران
ادبیات و اندیشه ۱۳۵۶ سارتر و دیگران
مجازات اعدام ۱۳۵۶ مارک آنسل
آنچه من هستم ۱۳۵۷ ژان پلسارتر
کشتار عام ۱۳۵۷ ژان پلسارتر
حقوق و جامعهشناسی ۱۳۵۸ گزیده و ترجمه مقالات گورویچ و دیگران.
تعهد کامو ۱۳۶۲ آلبرکامو
دیالکتیک ۱۳۶۲ فولکیه
پرولتاریا، تکنولوژی، آزادی ۱۳۶۳ آندره گرز
بحران مارکسیسم ۱۳۷۰ کاری گروهی
پروسترویکا و نتایج آن ۱۳۷۰ کاری گروهی
جنگ خلیج فارس ۱۳۷۰ سالینجر/لوران
سخن پاز ۱۳۷۱ اکتاویو پاز
چرا شوروی متلاشی شد ۱۳۷۳ کاری گروهی
هملت، ویلیام شکسپیر ۱۳۷۱.
@arayehha