اوضاع مذهبی در ایران زمان امامت امام حسین (ع) آشفته بود، حضور اندیشه فتوحات و کشورگشایی های خلیفه پیشین در ایران که تنها در مدت خلافت امیرالمومنین(ع) و امام حسن (ع) متوقف گردید، موجب نشده بود تا مردم ایران به راحتی دین اسلام را بپذیرند، نرشخی در تاریخ بخارا آورده است ، در اوائل قرن دوم نه تنها بیشتر مردم بخارا اهل ذمه بودند، اهل کرمان نیز در عهد اموی همچنان به آیین گذشته خود وفادار بودند( تاریخ بخارا ص۸۲)گزارش ابن حوقل به روشنی از گرایش های دینی مردم ایران بعد از فتوحات خبر می دهد؛ زرتشتی گری تا قرن ها پس از ورود اسلام ، در برخی مناطق ایران به ویژه نواحی مرکزی و جنوب دارای نفوذ بوده و آتشکده ها نیز فعال بوده اند( صوره الارض ص۴۳)روند اسلامی شدن ایران تا اواخر قرن اول هجری به نفع تشیع نبود بلکه اندیشه غالب با تفکر خلافت و عامه بوده است، مناطقی از ایران در این دوره زمانی یعنی غور( روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات ص۲۵۸)و خوارزم( تاریخ رویان ص۲۵)در زمان خلافت معاویه ، از لعن کردن امیرالمومنین(ع) امتناع کردند اما این به معنای نفوذ اندیشه شیعه در این مناطق نمی باشد، بلکه بنابر نقل یعقوبی، تشیع در خراسان بعد از زید بن علی رواج پیدا کرد( تاریخ یعقوبی ج۲ص۳۲۶)البته این رواج داشتن ، باز هم کمکی به گفتمان اهل بیت(ع) نمی نمود، چرا که بنی العباس اوضاع سیاسی و فضای ذهنی مردم آنجا را به خوبی در دست گرفته بودند، ابن طقطقی می نویسد: خراسان بهترین مکان برای بنی عباس بود( الفخری ص۱۰۴) و همچنین محمد بن علی بن عبدالله بن عباس که آغازگر تلاش برای بسط عباسیان در مناطق اسلامی بود، به دعات خود که راهی خراسان بودند می گفت: برشما باد به خراسان ، چرا که آنجا افراد زیادی هستند که صاحبان سینه های صاف و سالمند، در قلوب آنان، گرایش خاصی جای نگرفته و فساد بدان سرایت نکرده است( اخبار الدوله العباسیه ص۱۹۹) در واقع شهر قم را باید نخستین شهر شیعی در ایران دانست که پیشینه تشیع آن به ربع آخر قرن اول هجری و توسط سکونت اعراب اشعری باز می گردد( تاریخ تشیع در ایران ص۱۷۳)قمی ها هنگامی شیعه شدند که از واقعه عاشورا چندین سال گذشته بود؛ با این اوضاع آشفته دینی که باور عامه در آن اغلبیت داشت و ادیانی چون زردتشتی، مسیحی، یهودی و حتی خوارج نیز در برخی نقاط ایران حضور جدی داشتند، آیا می توانست گزینه مناسبی برای کاروان حسینی باشد؟ مضافا بر اینکه حرکت کاروان حسینی از مکه به سوی ایران ، قطعا با شدت عمل دستگاه خلافت مواجه می گردید و یزید بن معاویه به هیچ صورت چنین اجازه ای به حضرت نمی داد تا بتواند به مناطقی سفر نماید که از تیرس او خارج گردد ، مناطقی چون غور و خوارزم شاید مطلوب تر به نظر می رسید، اما فاصله بسیار زیادی تا مکه داشت به طوری که حتی اگر امام حسین(ع) قصد حرکت به سوی آنها را نیز داشت، طبیعتا نمی توانست به آنجا برسد و در بین راه و حتی در برخی مناطق ایران از پیشروی او ممانعت می کردند، بنابر این ایران نمی توانست گزینه مناسبی برای امام شهیدان باشد .
@ashoora_61