۱۱. مستزاد
در واقع کلمهی مستزاد به معنی زیاد شده است. از قالبهای شعر فارسی یا در حقیقت غزلی به شمار میآید که کلمه یا عبارتی کوتاه، موزون و هماهنگ به آخر تمامی مصراعها اضافه میشود. ازنظرقافیه هم باید با آن قالب شعری متناظر باشد. مستزاد از قالبهایی است که آن را الهام بخش آغاز شعرنو و قالب نیمایی میدانند.
نمونه مستزاد:
این مجلس چارم به خدا ننگِ بشر بود دیدی چه خبر بود؟!
هر کار که کردند، ضرر رویِ ضرر بود دیدی چه خبر بود؟!
«میرزاده عشقی»
∼∼∼∼
هر که گدای در مشکوی توست پادشاست
شه که به همسایگی کوی توست، چون گداست
«مهدی اخوان ثالث»
مستزاد برای اولین بار توسط مسعود سعد سلمان سروده شد. مهدی اخوان ثالث نیز از این قالب استفاده کرده است.
۱۲. تصنیف
در قرن ششم و هفتم تصنیف سرائی معمول شد. تصنیفها با فرم شعری غزل شباهت دارد و مانند آن، از آرایههای ادبی همچون تمثیل و استعاره بهره میجوید. تصنیفها از نظر ساختار شعری میتوانند یک یا چند بند داشته باشند که بندها دارای مضمونهای گوناگونی هستند. فرمهای شعری رباعی و مسمط نیز جزو انواع شعری که در تصنیف به کار میرود شمرده میشوند.
نمونه تصنیف:
زمن نگارم خبر ندارد
بحال زارم نظر ندارد
خبر ندارم من از دل خود
دل من از من خبر ندارد
کجا رود دل که دلبرش نیست
کجا پرد مرغ که پر ندارد
عارف قزوینی، رودکی، ملک الشعرای بهار و رهی معیری از تصنیف سازان معروف بودند.
۱۳. مفرد
این قالب شعری به تک بیتی نیز معروف است. مفرد شعری تک بیتی بوده که شاعر تمام مقصود خود را در همان یک بیت بیان میکند و اغلب برای بیان نکتههای اخلاقی به کار میرود. دو مصراع این یک بیت میتواند هم قافیه باشند یا نباشند. بعضی معتقد هستند که مفرد در واقع همان ضرب المثل است که به شعر بیان شده است.
نمونه مفرد:
میمیرم و همچنان نظر بر چپ و راست
تا آنکه نظر در او توان کرد، کجاست؟
«حافظ»
∼∼∼∼
مردی نه به قوت است و شمشیر زنی
آن است که جوری که توانی نکنی
«سعدی»
سعدی و هاتف اصفهانی از معروفترین سرایندگان تکبیت بودهاند. بسیاری از اشعار صائب تبریزی نیز به صورت تک بیتی هستند.
اگر هم در این باره سوالی داشتید به آیدی زیر مراجعه کنید:
@Noghreh_Zaban
#آموزش_شعر
#بغض_قلم
🆔
@bibliophil