بسم الله الرحمان الرحیم عرض سلام و احترام خدمت برادرن بزرگوار از بذل توجهتان به حقیر سپاسگزارم اما در مورد پرسش؛ نکاتی را خدمتتان عرض می کنم: 1️⃣ ما، انسان و بلکه کل ماسوی الله را از منظر صفت حکمت و یا دقیق تر بگویم ربوبیت حکیمانه مورد مطالعه قرار می دهیم. به این معنا که دلیل آفرینش کل هستی و از جمله انسان به حکمت الهی باز می گردد که با غرض ربوبیت موجودات انجام پذیرفته است. ربوبیت به معنای اقدام مشفقانه به رشد و بالندگی و خیر بندگان است. برای همین نیز در قرآن هیچ وصفی به اندازه ربّ، تکرار نشده است. 👈🏻یعنی خداوند انسان و بلکه هستی را وجود بخشید تا در راستای کمال، تربیت کند و تکامل بخشد. هر موجودی به حسب خودش. (ربنا الذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی) 🔸هدایت به حسب ظرفیت وجودی اتفاق می افتد. هدایت یک زنبور متناسب با آفرینش خود و هدایت انسان متناسب با آفرینش خودش. پس اگر انسان ظرفیت والای معنوی دارد باید در همان ابعاد، ربوبیت شود و اگر رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه او جز در حیات اجتماعی اتفاق نمی افتد، پس باید ربوبیت و هدایت الهی به عرصه های خصوصی محدود نشود و این مخلوق را در عرصه جامعه نیز هدایت کند. 👈🏻پس اگر خداوند انسان را در عرصه اجتماع که جزو فطریات و ضروریات تکاملی اوست تنها بگذارد و هدایتش نکند، به ربوبیت خود آسیب زده و ربوبیتش حکیمانه نخواهد بود. 🔸از اینجاست که ما به مقوله جامعه و سیاست از منظر ربوبیت و تربیت نگاه می کنیم و بر این باوریم که اگر خداوند، ولی جامعه و سیاست نباشد، جریان تربیت نه عمق پیدا می کند و نه گسترش! زیرا گستردگی تربیت الهی در حکومت فرعون ها و نمرودها ممکن نیست. 👈🏻با این حساب اثبات اینکه دین یک مجموعه کامل به هم پیوسته و متناسب و هماهنگ با کل وجود انسان در همه ابعاد است، کار دشواری نخواهد بود. به این آیه توجه کنید: فاقم وجهک للدین حنیفا "فطره الله" التی "فطر الناس" علیها لا تبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم. یعنی آفرینش دین، متناسب با آفرینش انسان هاست و سرّ پایداری و قوام دین همین هماهنگی با آفرینش است. پس سیستمی بودن دین و هماهنگی آن با انسان در همه ابعاد وجودیش یک ضرورت عقلی است که به تایید آیات و روایات نیز رسیده است. 2️⃣ اگر جامعیت دین را در تناسب با ابعاد وجودی انسان بپذیریم، پس دین باید برای همه ابعاد وجود انسان برنامه داشته باشد . از عبادت در خلوت گرفته تا عبادت اجتماعی و سیاسی و یا عبادت اقتصادی. پس ما علوم خودمان را لازم داریم. 👈🏻 علومی که در ذات خودشان عبد بودنشان را ثابت کرده باشند. یعنی تسهیل و تقویت کننده ارتباط ما با خدای متعال باشند. مهم ترین اشکال به علوم انسانی غربی این است که برآمده از خود انسان است با تعریف مادی از آن و هدفی نداشته است جز تسخیر عالم در برابر اراده مادی انسان. برای همین نیز هر جا که این تمدن راه یافته، ماده گرایی را تقویت کرده و بنیان دین را سست کرده است. 🆔 @feghahat