⏹ انعطاف‌پذیری شناختی در کودک آموزگار ریاضی در انتهای کلاس، صورت‌مسئله‌ جدیدی را روی تابلو نوشت و گفت: «هر کسی که این مساله را حل کند، یک نمره به او اضافه خواهم کرد». پیشنهاد او هیجان کلاس را برانگیخت؛ «حتما مساله، راه‌حل پیچیده‌ای دارد». فرنوش، دانش‌آموز ممتاز کلاس در ریاضی، با عجله اطلاعات سوال را روی یک کاغذ نوشت و تمام زنگ تفریح درگیر آن بود. با این‌حل حتی پس از چندین کوشش، پاسخ‌اش با داده‌های مسئله تناقض داشت. سرانجام فرنوش، با کلافگی تلاش خود را متوقف کرد. دو روز بعد، آموزگار پاسخ مسئله را از آن‌ها خواست، زهرا، با استفاده از یک راهبرد بسیار ساده، تنها دانش‌آموز موفق در حل مسئله بود. این موضوع دیگران را شگفت‌زده کرد؛ تنها تفاوت، در درک متفاوت او از صورت‌مسئله بود. ❇️ «انعطاف‌پذیری شناختی (ا.ش)، توانایی جابه‌جایی توجه، میان جنبه‌های گوناگون مساله است و به واسطۀ آن، فرد می‌تواند چشم‌انداز و راهبرد خود را نسبت به یک مسئله تغییر دهد» (پرون، آلمی، زلازو؛ ۲۰۱۸). ذهن انسان شبیه به یک نمایش بزرگ است که در آن کارگردان به صورت لحظه‌ای نور را روی بازیگران جابه‌جا می‌کند. در این مثال، نور، همان «توجه» و کارگردان همان، ا.ش است. نمودهای گوناگونی از ا.ش در زندگی روزمره وجود دارد. اغلب، کودکان در بازی‌های خود استفاده‌ی خلاف عادتی از اشیا دارند. برای مثال آن‌ها از ملاقه به عنوان چوب جادو، از قابلمه به عنوان کلاه‌ استفاده می‌کنند. در همۀ این موارد آن‌ها توجه خود را از یکی از آشناترین جنبه‌های شیء به یک جنبۀ کمتر آشنای آن جابه‌جا می‌کنند. در موقعیت کلاس ریاضی، بیشتر دانش‌آموزان نتوانستند توجه خود را از راهبردهای پیشرفتۀ حل مسئله به نفع درک آن به شیوه‌ای متفاوت، جا‌به‌جا کنند، در نتیجه علی‌رغم استفاده از راهبردهای پیشرفته‌تر نتوانستند مسئله را با موفقیت حل کنند. محیط نیز می‌تواند ا.ش را تقویت کند. خانواده‌ای را تصور کنید که برنامۀ گردش آخر هفته‌اش، به علت بارش باران به‌هم خورده است. در چنین موقعیتی پدر و مادرها می‌توانند به کودکان در «جابه‌جایی توجه» خود از برجسته‌ترین جنبۀ ناکامی موقعیت، به سایر جنبه‌ها کمک کنند، . برای مثال می‌توانند به کودک نشان دهند "به‌هم خوردن برنامۀ گردش بسیار ناراحت کننده‌است، اما در عوض موقعیت جدیدی وجود دارد که در آن می‌توانیم از بارش باران لذت ببریم" اهمیت این تمرین‌های ساده در این است که پس از مدتی، کودکان صدای والدین خود را درونی می‌کنند و در موقعیت‌های چالش برانگیز مشابه به صورت خودکار از ا.ش استفاده می‌کنند. 🖊دکتر حامد صفایی @ertebatmoaserdini .