#شیخ_محمد_خیابانی👇 ماهیت ضد استعماری قیام قیام خیابانی علاوه بر ماهیت ملی گرایی و عدالتخواهانه ای که دنبال می کرد، ماهیتی ضد استعماری نیز داشت تا آنجا که در همان روز نخست پیروزی قیام خود در سخنانی که در برابر مردم تبریز ایراد کرد بر این جنبه صحه گذاشت و گفت: امروز رسماً به تمام مردم جهان اعلام می‌کنیم که ما امروز بر علیه وثوق الدوله و حکومتی که قرارداد غارتگران را با انگلیس منعقد کرده، قیام کرده ام و ... با تغییر نام آذربایجان به آزاد استان از امروز این نام را به عنوان نام رسمی اعلام می کنیم(۶). همین موضع ضد استعماری قیام خیابانی هم باعث شد تا انگلیسی‌ها که از شروع قیام تبریز به وحشت افتاده بودند در تهیه نقشه برای سرکوب شرکت کنند. به همین منظور ماژور ادموند رییس اداره سیاسی سفارت انگلیس از قزوین و ماژور کرت از فعالان مشهور انگلیس در کردستان، به تبریز اعزام شدند تا گروه های مخالف را علیه خیابانی تحریک کنند اما هنگامی که در این اقدام ناکام ماندند ادموند به ناچار وارد مذاکره شد؛ مذاکره ای که در آن خیابانی ضمن تکذیب نوشته هایی که علیه او در خصوص ماهیت تجزیه طلبانه قیام در مطبوعات تهران ارائه می شد و تکرار این ادعاها توسط آژانس های خبری حارجی، تاکید کرد که آذربایجان به جدایی از ایران نمی اندیشد و قیام تنها با هدف برپایی مشروطه و اصلاح امور تمام ایران به وقع پیوسته است. بعد از این مذاکره انگلیسی ها که در نقشه خود ناکام مانده بودند برای پیدا کردن راه چاره ای جدید به تهران رفتند. هدف قیام؛ آزادی تمام ایرانی یکی از مهمترین مباحثی که در مورد ماهیت قیام شیخ محمد خیابانی در دوره های مختلف بیان شده و همچنان هم در بعضی از نوشته ها در مورد این قیام وجود دارد، انگ تجزیه طلبی و استقلال آذربایجان از ایران است. از همان روزهای پس از قیام عده ای همواره خیابانی و یارانش را تجزیه طلب می دانستند تا این بهانه ای برای سکوب آنها باشد و حتی بعد از قیام هم این سخن ها در مورد خیابانی وجود داشت تا آنجایی که عبدالله بهرامی که رئیس نظمیه تبریز بود، در خاطرات خود می نویسد: در شهر تبریز مرحوم خیابانی هر روز میتینگی تشکیل داده و برای اهالی نطق نموده و علیه قرارداد و مداخله انگلیسی ها در امور داخلی ایران اعتراض می نمود اما اظهارات او به هیچ وجه علیه دولت مرکزی ایران نبود و ذکری از استقلال و تجزیه و سایر جملات مبتذل که بعدها پس از مرگ او رایج شد نمی رفت(۷) اما نباید از نظر دور داشت که خیابانی هدف از قیام خود را عظمت ایران می داند و اظهار می کند که آذربایجان جزو لاینفک ایران و ایران جزو لایتجزای آذربایجان می باشد(۸) و یا اینکه حامد الگار استاد مسلمان دانشگاه کالیفرنیا می نویسد: جنبش خیابانی گرچه محدود به آذربایجان بود، اما قصد جدایی طلبی نداشت بلکه بازتابی از جنبش مشروطه خواهان بود که اهدافی میهن پرستانه داشت و بنیان عاطفی آن اسلامی بود(۹). خیابانی نیز هدف قیام را آزادی تمام ایران می داند چرا که تمام خاک ایران را مقدس می داند و می گوید: ما آذربایجانیان فقط آسایش و آزادی خودمان را طالب نیستیم. ما در حدود این ایالت محصور نباید باشیم، منتهی برای اجرای مقاصد خودمان نقشه طرح کرده و برنامه اندیشیده ایم. این نقشه و این پروگرام از قوه به فعل آورده خواهد شد(۱۰). منابع👇 ۶- آذری، علی(۱۳۶۴). قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز، تهران: بنگاه مطبوعات صفی علیشاه، ص ۳۶۷ ۷- بهرامی، عبدالله(بی تا). خاطرات عبدالله بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین شاه تا اول کودتا، تهران: انتشارات علمی، ص ۶۳۵ ۸- رئیس نیا، رحیم ناهید، عبدالحسین، دو مبارز جنبش مشروطه: ستارخان، شیخ محمد خیابانی، تهران: آگاه، ۱۳۵۵ ص ۲۶۸ ۹- الگار، حامد، نیروهای مذهبی در ایران قرن بیستم، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو، ۱۳۷۵، ص ۲۷۶ ۱۰- فرزاد، حسین، نطق های شیخ محمد خیابانی، تهران: بینا. ، ۱۳۲۳، ص ۲۶ ادامه دارد... https://eitaa.com/fatemiioon135