در کتاب دستور خط فارسی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) چنین آمده:
«تر و ترین همواره جدا از کلمۀ پیش از خود نوشته میشود، مگر در: بهتر، مهتر، کهتر، بیشتر، کمتر» (ص ٢٣).
باید افزود که در فارسی واژۀ کلانتر (و کلانتری) نیز سرهم نوشته میشود. کلانتر در برابر commissaire و کلانتری در برابر commissariat مصوب فرهنگستان نخست است.
شگفت آنکه در هیچیک از دهها کتاب مربوط به ویرایش به رسمالخط کلانتر (و کلانتری) اشارهای نشده و مؤلفان این کتابها به همان پنج واژه بسنده کردهاند.
پیافزود ١:
چون ممکن است برخی برای ذکر نشدن کلانتر (= پاسبان) در دستور خط فارسی توجیهاتی بیاورند، چند نکتۀ زیر را یادآور میشوم:
١. کلانتر از کلان و پسوندِ ـتر ساخته شدهاست.
٢. از میان واژههای یادشده، مهتر و کهتر و کلانتر (= پاسبان) و بهتر بسیطگونهاند.
٣. در دستور خط فارسی فقط دربارۀ ـتر و ـترین سخن گفته شده و بهدرستی به هویت دستوری واژههای کمتر و بیشتر و بهتر و مهتر و کهتر اشارهای نشده. همۀ این واژهها و همچنین واژۀ کلانتر (= پاسبان) در اصل صفت بودهاند و در ادامه، واژههای کهتر و مهتر و کلانتر (= پاسبان) کاربرد اسمی هم یافتهاند (نک. فرهنگهای فارسی).
۴. روشن است که کلانتر در معنی «بزرگتر» جدا نوشته میشود و کلانتر در معنی «پاسبان» سرهم نوشته میشود.
۵. ـتر دراصل پسوند تصریفی است، ولی در مهتر و کهتر و کلانتر (= پاسبان) در نقش پسوند اشتقاقی عمل کرده و واژۀ جدیدی ساختهاست.
۶. در دستور خط فارسی بهصراحت چنین آمدهاست:
«تر و ترین همواره جدا از کلمۀ پیش از خود نوشته میشود، مگر در: بهتر، مهتر، کهتر، بیشتر، کمتر». افزودن هر واژه یا عبارتی به این جمله تغییر دادن صورت مسئله است و باید فقط در چهارچوب این جمله سخن گفت.
پیافزود ٢:
در سال ۱۴۰۰ رسمالخط واژۀ کلانتر(ی) را کتباً به فرهنگستان زبان و ادب فارسی یادآور شدم و این واژه با همین رسمالخط به ویراست جدیدِ دستور خط فارسی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی ۱۴۰۱، ص ۴۰) افزوده شد.
#غلط_ننویسیم
🖊
@ghalatnanevisim