🔸 توحید در جعل؛ معماری توحیدی به مثابه یک سلوک توحیدی خدایی که آسمان‌ها و زمین و آن چه در آنهاست را خلق کرده، سامانه‌ی پیچیده‌ای از کارکردهای مختلف را برای اجزاء و عناصر آنها ‹جعل› کرده است: ‹ الّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأرضَ فِراشاً وَ السّمَاءَ بِنَاءً وَ أنزَلَ مِنَ السّمَاءِ مَاءً فَأخرَجَ بِهِ مِنَ الثّمَراتِ رِزقاً لَكُم فَلَا تَجعَلُوا لِلّهِ أندَاداً وَ أنتُم تَعلَمُونَ › (سوره بقره آیه ۲۲) اما در نسبت با جعلی که خدا صورت داده، بشر هم امکان جعل دارد؛ ‹ فَلَا تَجعَلُوا لِلّهِ أندَاداً › بشر حق ندارد برای الله، شریک و ندّ جعل کند. شرک در جعل و جعل إله برای الله، عذاب شدید در پی دارد: ‹ الّذِي جَعَلَ مَعَ اللّهِ إِلهًا ءَاخَرَ فَألقِيَاهُ فِي العَذَابِ الشّدِيدِ › (سوره ق، آیه ۲۶) شرک می‌تواند ابعاد پیچیده‌تر و لایه‌بندی‌های متنوعی داشته باشد. سلوک توحیدی در انسان موحّد آن است که جلی‌ترین شرک‌ها در سطوح رفتاری و اعتقادی، تا خفی‌ترین شرک‌ها در عمق وجود وی کاویده و اصلاح شوند. منطق در ذهن، فکر و اندیشه، در عمیق‌ترین لایه‌های وجودی انسان قرار دارد. شرک می‌تواند در منطق انسان لانه گزیند و زیربنای معرفت او را غیرتوحیدی کند. منطق توحیدی، فکر و اندیشه‌ی انسان را در عمیق‌ترین لایه‌های وجودی او با توحید پالایش می‌کند. بشر با ساخت انواع دستگاه‌های منطقی، توحید را مخدوش کرده است. مبانی غیرتوحیدی علوم انسانی به تعبیر رهبر معظم انقلاب ناظر به همین منطق غیرتوحیدی است. منطق توحیدی در ‹ لا إله إلا الله › این است که انسان موحّد، هر إلهی غیر از الله را نفی می‌کند. این قاعده در تمام اعمال و رفتار و علائق و اعتقادات او مبنا است. حال اگر انسان این قاعده را در منطق ذهن و قلب خود مورد توجه قرار ندهد، در عوض، هر قاعده‌ی دیگری را از جانب خود و بر اساس علم خود جعل کند، غفلت از منطق توحیدی و در غلتیدن به وادی منطق‌های غیرتوحیدی است. بشر با فروکاست منطق و مبانی حوزه‌های مختلف از جمله معماری به ساحت ماده، دامنه‌ی گسترده‌ای از انواع دستگاه‌های منطقی غیرتوحیدی را جعل کرده است. یکی از این نمونه‌ها در معماری، کاری است که ویتروویوس در ۲۰۰۰ سال پیش انجام داده است. مشهور آن است که قدیمی‌ترین سند مبانی نظری معماری به او نسبت داده شده است. بررسی کار او اثبات می‌کند که چگونه عدم توجه به جهان‌بینی و هستی‌شناسی توحیدی ذیل انگاره‌ای مادی منجر به منطق غیر توحیدی می‌شود که حسب ظاهر صحیح است اما در باطن به کنار زدن منطق توحیدی در لایه‌های عمیق‌تر معرفت انسان نیل می‌یابد. نکته حائز اهمیت آن است که بر پایه‌ی منطق اولیه‌ای که از ویتروویوس نشأت گرفته، ده‌ها منطق دیگر در مبانی نظری معماری توسعه یافته‌اند. ادامه دارد... 🏘 معماری هجری @MemariHejri_ir