📕 انواع و ادوار روشنفکری| بخش اول 💠 روشنگری، روشنفکری و منورالفکری، جدای از لفظ خود نظر به مفاهیمی دارند که به شدت نظری و تئوریک هستند. وجود معانی مختلف برای لغات واحد، زمینۀ کژتابی مفهومی و مغالطات لفظی را به‌دنبال می‌آورد. در شرایطی که جریان‌های مختلف اجتماعی پیرامون هریک از این معانی به رقابت می‌پردازند، عوامل و انگیزه‌های مختلف اجتماعی بر دامنۀ کژفهمی‌ها و مغالطات می‌افزاید. شرایط معاصر تاریخی، عوامل فراوانی را برای بدفهمی و مغالطه به‌وجود آورده است. کاوش پیرامون این عوامل به نوبۀ خود یک تحقیق اجتماعی  و ادبی مستقل است. 💎 این اثر به شرح این عوامل نمی‌پردازد اما تلاش دارد تا معنای روشنی از این مفاهیم به دست دهد و تطورات تاریخی مربوط به هریک از این لغات را با شرح زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی مربوط به آن‌ها بیان کند و گروه‌هایی را که پیرامون معانی مربوط به این لغات شکل گرفته‌اند، شناسایی و دنبال کند. ◀️ کتاب، مشتمل بر دوازده فصل است. هر فصل پاسخ‌گوی مسائل و پرسش‌های خاصی است که به شرح زیر به آن‌ها پرداخته می‌شود. 🔹 مقدمه؛ 🔸 این فصل تصویری اجمالی از مباحث کتاب ارائه می‌دهد و مطالب و مسائل مربوط به هریک از بخش‌های آن را به اجمال بیان می‌کند. خواننده با این مقدمه می‌تواند، با ترتیب مباحث و جایگاه هریک از فصل‌ها آشنا شود. 🔹 معنای روشنفکری؛ 🔸 معنای لغوی روشنفکر و فهم عرفی از آن چیست؟ مصادیق مختلف و مشکک نور و مراتب متفاوت و متغایر فکر ازیک‌سو، و تجلیات متکثر انوار به حسب اسما و صفات خداوند بر قلوب آدمیان که در دوره‌های مختلف تاریخی رخ می‌دهد، ازدیگرسو، معنای عرفی نخستین را به‌سوی معانی دیگری سوق می‌دهد که در قالب اصطلاحات متفاوت شکل می‌گیرند. این اصطلاحات، که ناظر به مقاطع و مراتب مختلفی از فکر و اندیشه هستند با غفلت از جهات مشترکی که در آن‌ها هست به‌صورت معانی مغایر و گاه متضاد ظاهر می‌شوند. 🔹 مقاطع روشنگری مدرن؛ 🔸 معنای روشنگری مدرن (Enlightenment) و ابعاد ایجابی و سلبی آن کدام است؟ بعد سلبی روشنگری مدرن اولاً معنای آن را در قبال مراتبی از فکر و روشنایی قرار می‌دهد که در فراسوی آن قرار می‌گیرد و ثانیاً آن را در معرض آسیب‌هایی قرار می‌دهد که در دوره‌های مختلف تاریخی، به ترتیب فرصت ظهور و بروز پیدا می‌کنند. 🔹 دوره‌های روشن‌فکری مدرن؛ 🔸 روشن‌فکری (Intellectuality)چیست؟ معنای Intellect و عقل در قبل از جهان مدرن و پیش از پدید آمدن روشنگری مدرن چه بوده است و عقل در حاشیۀ روشنگری مدرن چگونه بازخوانی شده است و تفاوت دو معنای جدید و قدیم آن چیست؟ 🔸 روشنفکری مدرن با دویست سال سابقۀ تاریخی خود، چهار دوره تاریخی را طی می‌کند، اول، دورۀ حماسه و پیامبری. در این مقطع جهان مدرن را به دو بلوک شرق و غرب تقسیم می‌کند. دوم، دورۀ تراژدی است که از فردای پیروزی با بازگشت از شوروی آغاز می‌شود. سوم، دورۀ افول است. این دوره زمان بعد از جنبش روشنفکری دهۀ شصت تا فروپاشی بلوک شرق را دربرمی‌گیرد. چهارم، دوره دلالی است که نقش قلم‌به‌مزدان را در جهت توجیه جهان موجود، دربرمی‌گیرد. 🔹 مقاطع منورالفکری ایرانی؛ 🔸 پیدایش و ظهور روشنگری مدرن در غرب با شیوۀ حضوروبروز آن در جامعۀ ایرانی چه تفاوت‌هایی دارد؟ منورالفکری لقبی است که برای دلالت بر روشنگری مدرن در ایران به‌کار گرفته می‌شود. 🔸 عملکرد جریان منورالفکری در ایران را در هفت مقطع تاریخی می‌توان دنبال کرد: اول، از آشنایی تا مشروطه؛ دوم، تا پایان حاکمیت رضاخان؛ سوم، سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲؛ چهارم، فاصلۀ کودتای سی تیر تا قیام پانزده خرداد؛ پنجم، دوران پانزده ساله پیش از انقلاب؛ ششم، دهۀ نخست انقلاب و هفتم، دوران پس از فروپاشی بلوک شرق. 🔹 دوره‌های روشنفکری ایرانی؛ 🔸 منورالفکری و روشنفکری مدرن در ایران چه وجوه اشتراک و افتراقی دارند و تفاوت‌های کارکردی روشنفکری مدرن در غرب و در ایران چیست؟ مسائل اجتماعی ناشی از حضور روشنفکری کدام است و چرا روشنفکران ایرانی نتوانستند رقیبان منورالفکر خود را از موضع قدرت خلع کنند؟ 🔸 حماسۀ روشنفکری در ایران هنگامی آغاز می‌شود که حماسه جهانی آن به تراژدی تبدیل شده است و تراژدی آن با قیام مردم آذربایجان در برابر «پیشه‌وری»، و تعامل رفیق «استالین» با دولت «قوام» آغاز و تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه می‌یابد. دوره افول تا فروپاشی بلوک شرق استمرار پیدا می‌کند و از آن پس دوره دلالی آغاز می‌شود. 🔹 تطورات روشنفکری دینی در ایران؛ 🔸 نسبت روشنگری و روشنفکری مدرن با دین چیست و ماجراهای تاریخی آن‌ها چگونه بوده است؟ تفاوت عملکرد روشنگری و روشنفکری تحت تأثیر چه عواملی تبیین می‌شود؟ منورالفکری و روشنگری در ایران چه نسبتی را با دیانت برقرار کرده است و تفاوت عملکرد منورالفکران و روشنفکران در این تعامل چگونه بوده است؟همچنین دوره‌های روشنفکری دینی، چگونه طی شده است؟ @hparsania