حسینیه ایران
یزد به عنوان حسینیه ایران شناخته می‌شود.
این عنوان ریشه در تکاپوی سخت اندیشمندان و مردمان یزد برای حفظ و ترویج عزاداری امام حسین ع دارد.
هرچند حضور جمعیت اندک شیعیان با ورود گسترده سادات عریضی به یزد در قرن پنجم تثبیت شد ولی آنان همچنان به عنوان اقلیت شمرده می‌شدند.
با ظهور دولت صفویه، قدرت شیعیان یزد گسترش یافت و از اقلیت به اکثریت مؤثر تبدیل شد.
از این دوران عزاداری برای سالار شهیدان به یک فرهنگ مبدل شد و موقوفات بسیاری نثار عتبات عالیات، مجالس عزاداری و عزاداران حسینی ع شد.
قدیمی‌ترین موقوفه استان یزد را دختر شاه اسماعیل صفوی در جهت ایجاد رفاه برای زائران امام حسین ع به آنان اهدا کرده است.
این حرکت فرهنگ‌ساز مورد حمایت مردم یزد قرار گرفته و نزدیک به نیمی از موقوفات استان برای ترویج یاد و نام سید و سالار شهیدان وقف شد که دامنه برخی از آنها فراملی است.
حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری میبدی پس از تأسیس حوزه علمیه قم به اصلاح، پیرایش و تقویت مجالس عزای حسینی ع پرداخت.
ایشان مجالس تعزیه را به محافل ذکر مناقب سالار شهیدان ع و بیان معارف و شرایع دین مبدل کرد، قمه زنی را تحریم، قلیان کشیدن در مجالس عزای حسینی ع را ممنوع و مبلغان بسیاری را به سراسر کشور گسیل داشت.
پس از شهادت آیت‌العظمی حایری به دست ایادی رضاخان، برگزاری مجالس عزای حسینی ع محدود و به تدریج ممنوع شد.
در این دوران که کنترل شدیدی اعمال می‌شد تنها محفل عزاداری امام حسین ع در شهر مقدس قم در منزل شهید محراب آیت الله شهید صدوقی برگزار می‌شد.
شاگرد بزرگ حضرت آیت‌الله العظمی حایری یعنی حضرت امام خمینی ره طرحی را برای پیرایش مجدد مجالس عزای حسینی ع طراحی کرد که نتیجه کوتاه‌مدت آن سرنگونی سلطنت ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی با تظاهرات میلیونی مردم تهران در تاسوعا، عاشورا و اربعین حسینی ع و سپس دفاع مقدس هشت ساله از کشور بود؛ نخستین کارزاری که وجبی از خاک میهن اسلامی از مام آن جدا نشد.
در این میان سهم یزد به میزانی است که شایسته عنوان حسینیه ایران است. تقدیم چهار شهید در روز دهم فروردین ۱۳۵۷، تقدیم کهنسال‌ترین و خردسال‌ترین شهید دفاع مقدس و وجود روستای نمونه شهیدپرور کشور محصول همین فرهنگ و روحیه در طول پنج قرن گذشته است.
@maosya