پرسش: چه راه‌هايي وجود دارد كه بتوانيم شيطان را از خودمان دور كنيم ؟(بخش سوم) پاسخ: برای رويارويي با وسوسه‌هاي شيطاني، ابتدا بايد دشمن و راه‌هاي نفوذ او را شناخت و وي را مهار كرد؛ سپس او را به عقب راند. در اين جهت راه‌هاي مبارزه با وساوس شيطاني عبارت‌اند از: استعاذه: در برابر هجوم وسوسه‏هاي شيطان، لازم است به پناهگاهي مطمئن پناه ببريد و آن توجه به خدا و ياد او است. قرآن مجيد مي‌فرمايد: «اگر از شيطان وسوسه‏اي به تو رسد، به خدا پناه ببر كه او شنواي دانا است». (1) مجهز شدن به تجهيزات: در برابر تهاجم وسيع شيطان، بايد در ميدان كارزار، همواره مسلح باشيم. برخي از این تجهيزات در حديث پيامبر اكرم(ص) مطرح شده است. حضرت مي‌فرمايد: « أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَيْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّيْطَانُ مِنْكُمْ كَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَي قَالَ الصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَكْسِرُ ظَهْرَه ؛ آيا شما را آگاه كنم بر كاري كه اگر انجام داديد، شيطان از شما فاصله مي‌گيرد، به اندازه فاصله مشرق تا مغرب؟ گفتند: آري. فرمود: روزه صورت شيطان را سياه مي‌كند. صدقه، كمرش را مي‌شكند. دوستي براي خدا و كمك براي عمل صالح، پشت او را مي‌بُرد. استغفار، بند دلش را مي‌برد». (2) آشنايي با دام‏هاي شيطان: براي رهايي از وساوس شيطاني بايد مواظب دام‏هاي او بود. يكي از دام‏هاي خطرناك شيطاني، دوستي دنيا است. امام علي(ع) مي‌فرمايد: «از دنيا حذر كن، زيرا دام شيطان و جايگاه فساد ايمان است». (3) دام ديگر كه از مهم‏ترين ابزار كار شيطان به شمار مي‌رود، هواپرستي است؛ زيرا تا پايگاهي درون انسان وجود نداشته باشد، شيطان قدرت بر وسوسه‌گري ندارد. شيطان خواسته‏هاي نفساني انسان را تأييد مي‌كند. قرآن مجيد مي‌فرمايد: «تو هرگز بر بندگان من تسلط نخواهي يافت مگر گمراهاني كه از تو پيروي مي‌كنند». (4) بندة خدا تابع هوا و هوس نيست و خواست خدا را مقدّم مي‌دارد. برخي از امور ديگر نيز در مخالفت با وسوسه‏هاي شيطان مؤثر است: 1- انجام يك سري مستحبات مثلاً هميشه با وضو بودن و زبان را به ذكر، مخصوصاً «لا حول و لا قوة الاّ باللَّه العلي العظيم» عادت دادن و خواندن قرآن در اوقات مختلف. 2- خود را از بيكاري، تنهايي و عوامل وسوسه‏انگيز دور نگه داشتن. 3- ذهن را همواره به امور ارزشمند متوجه ساختن و عادت دادن. 4- مطالعه و تفكر دربارة خدا و قيامت. 5- به طور منظم مثلاً هفتگي به زيارت اهل قبور رفتن و نسبت به عاقبت خود و احوال پس از مرگ انديشيدن. 6- شركت كردن در مراسم ديني و فعاليت جدي در مسائل فرهنگي، اجتماعي و نماز را با توجه و حال و عاشقانه و با حضور قلب خواندن. پي‌نوشت‏ها: 1. اعراف ، آيه 200. 2. شيخ كليني ، الكافي ، دار الكتب الاسلاميه - طهران، 1365 ه ش، ج4 ، ص 62. 3. عبدالواحد بن محمد تميمي آمدي، غرر الحكم و درر الكلم،انتشارات دفتر تبليغات اسلامي قم، 1366 هجري شمسي، ص 138. 4.حجر (15 ) آيه 42. @pasokhsara