سروش محلاتی و هویت‌زدایی از جهاد اسلامی [صفحه ۱ از ۶] اختصاصی @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 مقدمه 1. محمد سروش محلاتی در خلال سخنرانی‌اش (1401.4.2) در مؤسسه‌ای به نام «دین و اقتصاد» با موضوع «شهید بهشتی و دو گفتمان کفرستیزی و ظلم‌ستیزی در جهاد»، به طرح مطالبی ناصواب پرداخت! او همچون بسیاری از سخنرانی‌های دیگرش از سه روش ثابت برای القای مطالب تحریف‌آمیز خود استفاده کرد: الف) مخفی شدن پشت بزرگان دینی و انقلابی ب) تقطیع گفتار بزرگان و ارائه کاریکاتوری اندیشه آنان. ج) تلاش ماهرانه برای دوگانه‌سازی کاذب! 2. وی در پوشش تفسیر «ماهیت جهاد»، آن را به «ظلم‌ستیزی» و «کفرستیزی» تقسیم کرد؛ حال آن‌که با نگاهی دقیق روشن می‌شود که بر فرض پذیرش این دوگانه و کاذب نبودن دوقطبی «جهادِ با ظلم-جهاد با کفر» در نهایت اختلاف بر سر «متعلق جهاد» است و نه «ماهیت» آن. توضیح آن‌که جهاد به معنای مبارزه، قتال، محاربه و... است و این‌که طرف مقابل، که مسلمانان با وی به مبارزه و محاربه بپردازند ظالم باشد یا کافر خارج از ماهیت جهاد است کما این‌که «جهاد» در تاج‌العروس به‌معنای «قتال با دشمن» دانسته شده (تاج‌العروس، ج4، ص408) که اعم از ظالم و کافر است(همچنین ر.ک: المحیط فی اللغة، ج3، ص370) و راغب در مفردات الفاظ القرآن نیز متعلق جهاد را اعم از «جهاد با دشمن ظاهر[اعم از کافر و ظالم و منافق»، «جهاد با شیطان» و «جهاد با نفس» دانسته است.(مفردات الفاظ القرآن، ص208) 3. محلاتی در این سخنرانی، دیدگاه‌های تفسیری دو اندیشمند بزرگ اسلامی، یعنی شهید آیت‌الله بهشتی و مقام معظم رهبری را تحریف کرد و با کمال تعجب ادعا کرد که شهید بهشتی «جهاد برای از بین رفتن کفر» را قبول نداشته و مقام معظم رهبری نیز جهاد را به‌گونه‌ای تعریف کرده که باید با تمام کفار، اعم از کفاری که با حکومت اسلامی معارضه دارد یا کفاری که هیچ تعارضی با حکومت اسلامی ندارند، جنگید و از نزدیک‌ترین جامعه کافر شروع کرد تا به انتهای آن رسید. 4. وی برای هرکدام از دو نگاه مورد ادعای خود آثاری بیان می‌کند که به آن نیز خواهیم پرداخت. 🔹بر اساس مقدمه پیش‌گفته باید به پنج سؤال پاسخ دهیم: 1. آیا شهید بهشتی به جهاد برای از بین بردن کفر اعتقاد نداشتند؟ 2. آیا مقام معظم رهبری جهاد با هر کافری را تجویز می‌کنند؟ حتی اگر آن کافر اهل مسالمت باشد؟ 3. نسبت اندیشه تفسیری شهید بهشتی و مقام معظم رهبری در این زمینه چیست؟ 4. ثمراتی که برای این دو دیدگاه ادعا شده صحیح است؟ 5.دیدگاه تفسیری آقای هاشمی رفسنجانی، به عنوان مراد فکری، عقیدتی، سیاسی و جناحی سروش محلاتی در این زمینه چیست؟ 1. شهید بهشتی و جهاد برای از بین بردن کفر محمد محلاتی در تبیین اندیشه و آراء بزرگان دینی از یک معضل اساسی و تقریبا ثابت رنج می‌برد. او در ارائه و بیان این نظرات به صورت گزینشی و یک‌سونگرانه عمل می‌کند که این معضل در سخنرانی مورد بحث نیز وجود داشت. فارغ از این نکته، نامبرده در این سخنرانی ادعا می‌کند که دو گفتمان متفاوت در تفسیر جهاد وجود دارد؛ گفتمان اول به «ماهیت کفرستیزی در جهاد» اعتقاد دارد و هدف جهاد را از بین بردن کفر می‌داند و گفتمان دوم «ماهیت ظلم‌ستیزی در جهاد» است که طبق این گفتمان:«مسلمانان برای رهایی از ظلم در برابر ستمگران می‌ایستند و مقاومت می‌کنند و هدف دفع ظلم و از بین بردن ظلم است [و نه از بین بردن کفر.]» یکی از لوازم این تعریف، از بین رفتن بُعد شرعی و دینی جهاد است چه آن‌که جنگیدن در برابر ظلم و تعدی دیگران یک امر کاملا بشری است و اگر دین هم نبود انسان‌ها در برابر ظلم و تعدی و تجاوز حق دفاع و جنگیدن را برای خود محفوظ می‌دانند. سروش محلاتی از این لازمه آگاه بود و به آن تصریح کرد و این امر را یکی از ثمرات این نگاه دانست. او پس از ذکر مقدمات، پیرامون تفاوت هریک از این دو نگاه چنین می‌گوید: «اگر ما مبنای اول (ظلم‌ستیزی) را پذیرفتیم جهاد یک مبنای اخلاقی پیدا می‌کند چون به لحاظ نگاه اخلاقی مبارزه با ظالم امری موجه و انسانی است و قهرا این اصل را به همه انسان‌ها می‌توانیم توصیه کنیم همانطور که مؤمنان را می‌توانیم دعوت کنیم کافران و ملحدان را هم می‌توانیم دعوت کنیم.» البته ذکر این نکته در فهم کلام سروش محلاتی ضروری است که او «اخلاق» و «مبانی اخلاقی» را فارغ از دین و به تعبیر صریح‌تر: «سکولار» تعریف می‌کند. (ر.ک: یادداشت «حریت فقهی؛ در اسارت زد و بندهای سیاسی»؛5آبان1399: https://eitaa.com/rozaneebefarda/5419 ) بنابراین طبق نگاه محلاتی، جهاد نیز ماهیتی سکولار دارد و اساسا امری دینی و شرعی نیست. جهاد از نگاه محلاتی، که تلاش می‌کند آن را به شهید بهشتی تسری دهد، چیزی جز کشت و کشتار برای گرفتن برخی حقوق نیست و طبیعتا هر انسانی، حتی اگر ملحد و بی‌دین هم باشد برای به دست آوردن حق خودش در مواردی حاضر است دست به اسلحه شود! @rozaneebefarda