11 1 ✳️ «انسان مركّب از جسم و روح عقل و قلب و حالات معنوى و مادى است. جسم جهت گذران امور دنيا و قلب و روح و عقل جهت راه يافتن به ملكوت عالم و شناخت حق و ارتباط گرفتن با انبيا و امامان و معاد روز قيامت است. انسان براى رسيدن به رشد و كمال و به دست آوردن حالات الهى و ربّانى و تبديل شدن به منبع خير، بايد هر يك از نواحى وجود خويش را با كمك هدايت الهى رعايت نمايد. بى‌توجهى به خويش كه نتيجه‌اش بى‌توجهى به نظام خلقت و ربوبيت حضرت ربّ العزّه و نبوت انبيا و امامت امامان و حقوق مردمان است، در فرهنگ دين به عنوان خواب ملاحظه شده است. گرفتاران خواب غفلت در معرض چه بلاها و حوادث و گناهان و سيّئاتى هستند و از چه خيرات و مبرّات و فيوضات و بركاتى محرومند. اگر انسان خويشتن خويش را بشناسد، حيات ابدى خود را بيش از هر چيزى مى‌بيند و نسبت به او مهر مى‌ورزد، و اگر به حيات ابد دل نمى‌بندد براى آن است كه خودش را نمى‌شناسد و آنچه باعث شد خودش را نشناسد سرگرمى او به عالم طبيعت و لذايذ حسى آن است. هر چه انسان به لذايذ حسى تن در بدهد از شناخت خويش غافل مى‌شود و هر چه از خويشتن غافل بماند، هم از مبدأ آفرينش خود غفلت مى‌كند و هم از معاد و بازگشت خويش غافل مى‌ماند. قرآن كريم سرّ غفلت انسان از مبدأ را همان غفلت انسان از خويشتن خويش مى‌داند و مى‌فرمايد: چون انسان خود را فراموش كرد خداى خود را فراموش كرد و چون خود را نشناخت و به ياد خود نبود و نيست، قيامت را فراموش كرد و به ياد روز جزا نيست. در پايان سوره يس چنين آمده: ﴿وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا وَ نَسِىَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ يُحْيِى الْعِظامَ وَ هِىَ رَميمٌ﴾ در حالى كه آفرينش نخستين خود را از ياد برده براى ما مثلى زد [و] گفت: چه كسى اين استخوان‌ها را در حالى كه پوسيده‌اند، زنده مى‌كند؟ اگر نفس خود را ببيند، نه آن كه او را بفهمد، بلكه با علم حضورى خود را مشاهده كند كه ذاتش عين ربط به خداست، حتماً مربوطٌ اليه كه خداى سبحان است به مقدار شهودش مشهود او مى‌شود. اگر كسى خود را ببيند يقيناً خداى خود را با چشم جان مشاهده خواهد كرد، چون خود را مشاهده مى‌كند و خودش حقيقتى است عين ربط به خداى سبحان، پس خداوند را هم مى‌بيند، لكن نه با چشم حسّى؛ زيرا: ﴿لا تُدْرِكُهُ الأْبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الأْبصارَ﴾ چشم‌ها او را در نمى‌يابند، ولى او چشم‌ها را درمى‌يابد، و او لطيف و آگاه است. بلكه با حقايق ايمانى و ديده جان، چنانكه در كلمات نورانى اميرالمؤمنين (عليه السلام) آمده است. و اين شناخت فطرى همان شناخت حضورى و شهودى است. بنابراين اگر كسى خود را ببيند خداى خود و قيامت خود را هم مى‌بيند، چون خودش هم از طرف آغاز پيدايش به مبدأ غايى مرتبط است و هم از طرف انجام خلقت به مبدأ غايى وابسته است، هم به‌«هُوَ الأوّل‌» مرتبط است، هم به‌«هُوَ الآخر». پس چگونه ممكن است كسى نفس خود را مشاهده كند و خدا را كه‌«هُوَ الأوّل‌» است مشاهده نكند و مبدأ خويش را نبيند! و چگونه ممكن است جان خود را مشاهده بكند و خدا را كه‌«هُوَ الآخر» است مشاهده نكند و معاد خويش را نشناسد بنابراين، آثار مخرّب و مهلك خواب غفلت بيشتر روشن مى‌شود، خواب غفلتى كه منشأ جدايى از حق و قيامت است، آن فرقت و جدايى كه زمينه آلوده شدن انسان به تمام معاصى درونى و بيرونى است. 👈 این مبحث ادامه دارد ... ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 6 👌 ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2