#بسم الله الرحمن الرحیم
خلاصه فایل۹۲ نهایه الحکمه
شعباتی که در بحث اخلاق هست فراوان هستند و قابل شمارش نیست چون مطابق حالات اشخاص هست به همان نحوکه برای خود فرد حالات گوناگون است و معالجه اخلاقی اشخاص بسیار مشکل هست زیرا مطابق با خوراک و جامعه و مربی و نطفه و .....حالات گوناگونی دارد
همانطور که حالات بدن گوناگون هست به نحوی که شاخه های متفاوت طب پاسخگو نیستندچه برسد در حالات جان مردم و بحث اخلاق بسیار سنگین هست ما عهده داره تمام شوون حالات نمی توانیم باشیم
پایه های اخلاقی اجمالی که قوابه طرف فعل حرکت کنند سه بخش هستند
اصول اخلاق:
۱ قوای شهویه :یک سری اصول اخلاق قوای شهویه را به طرف جذب خیر هدایت میکند چه مطابق بر ملکات اولیه باشند یا ثانویه
۲- قوای غضب: که برانگیزاننده دفع شر و امور مانند آن
۳- عقل :عقلی که انسان را به سوی سعادت هدایت کند واز شقاوت منع دارد
انسان در امور شهویه از طریق قوای شهویه ملکه ایی داشته باشد که در تمام امور اعتدال مراعات شود مانند خوردن غذا که نه زیاده روی کند و نه کم
در بخش شهوات اعتدال که رعایت شود عفت نام گیرد پس عفت معنای وسیعی می یابد هرچه را که ملایم طبع شخص باشد و برای او اعتدال را داشت باشد عفت نامند و لذا به فرد گویند این انسان عفیف هست
اما اگر زیاده روی کند ملکه اش تعبیر شر است یا همان حرص و ولع گویند اگر جانب تفریط را بگیرد خمود نام میگیرد
حد اعتدال کمال بشری است و جعلناکم امه وسطا انسان کامل حد وسط امت است
قوای غضب به ملکه‌ی رسد که حد اعتدال باشد این ملکه را شجاعت نامند طرف افراط را تهور و اگر حالت تفریط یا بد جبن و ترس گویند در شجاعت کمال هست نه در جعل و نه در تحور در تشخیص اعتدال ولایت تکوینی نیاز هست انسان باید ولی الله باشد و ولی الله هیچگاه بر خلاف اذن ولایت تکوینی حق عمل ندارد
مرتبه نازله ولایت حد اعتدال مرتبه عالی ولایت را تشخیص نمی تواند بدهد
در مقام عصمت نه افراط ونه تفریط هست
از راه عقل ملکه ای را بیابیم که چه ضرر دارد و چه خیر دارد این ملکه ملازمت وسط اعتدال را بیابد آنچه را که سزاوار است انجام دهد حکمت نامند و فرد را حکیم نامیم
اگر در بخش خیر بیش از حد افراط کند جربزه گویند و اگر آن ملکه به حد تفریط رسد غباوت است( کندذهنی)
اگراین سه مجموع جمع شده(عفیف، شجاع، حکیم )در فرد و جانب اعتدال را رعایت کند این فرد عادل هست
عدالت یعنی حق هر ذی حق را بدهد لذا انسان کامل عادل است این سه مساوی عدالت است زیاده روی آنها ظلم و تفریط آنها انظلام هست
الحمدالله رب العالمین