📖آیه امروز📖 سوره بقره(۲) آیه ۲۱ آیه بیست و یکم يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﺍﻱ ﻣﺮﺩم ! ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ، ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ ﺗﺎ [ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻥ ﺍﻭ ] ﭘﺮﻭﺍ ﭘﻴﺸﻪ ﺷﻮﻳﺪ .(٢١) تفسیر👇 درکتاب‌هاى قانون، مواد قانون، بدون خطاب بيان مى‌شود، ولى قرآن كتاب قانونى است كه با روح و عاطفه مردم سر وكار دارد، لذا در بيان دستورات، خطاب مى‌كند. البتّه خطاب‌هاى قرآن مختلف است. گاهى براى عموم مى‌فرمايد: «يا أَيُّهَا النَّاسُ»*، امّا براى هدايت‌يافتگان فرموده است: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»* هدف از خلقت جهان و انسان، تكامل انسان‌هاست. يعنى هدف از آفرينش هستى، بهره‌گيرى انسان‌هاست‌ «1» وتكامل انسان‌ها در گرو عبادت‌ «2» واثر عبادت، رسيدن به تقوا «3» و نهايت تقوى، رستگارى است. «4» سؤال: چرا خدا را عبادت كنيم؟ پاسخ: در چند جاى قرآن پاسخ اين پرسش چنين آمده است: چون خداوند خالق و مربّى شماست. «اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ» «5» «1». «سَخَّرَ لَكُمْ» جاثيه، 13. «خَلَقَ لَكُمْ» بقره، 29. «2». «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» ذاريات، 56. «3». «... وَ اعْبُدُوا رَبَّكُمْ ... لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» بقره، 21. «4». «وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» بقره، 189. «5». مشركان خالقيّت را پذيرفته ولى ربوبيّت را انكار مى‌نمودند، خداوند در اين آيه دو كلمه‌ «رَبَّكُمُ» و «خَلَقَكُمْ» را در كنار هم آورده تا دلالت بدين نكته كند كه خالق شما، پروردگار شماست. جلد 1 - صفحه 72 چون تأمين كننده رزق و روزى و امنيت شماست. «فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَيْتِ الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ» «1» چون معبودى جز او نيست. «لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي» «2» عبادت انسان، هدف آفرينش انسان است نه هدف آفريننده. او نيازى به عبادت ما ندارد، اگر همه مردم زمين كافر شوند او بى‌نياز است: «إِنْ تَكْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ ...» «3» چنانكه اگر همه مردم رو به خورشيد خانه بسازند يا پشت به خورشيد، در خورشيد اثرى ندارد. با اين‌كه عبادت خدا بر ما واجب است، چون خالق و رازق و مربّى ماست، ولى بازهم در برابر اين اداى تكليف، پاداش مى‌دهد و اين نهايت لطف اوست. آنچه انسان را وادار به عبادت مى‌كند امورى است، از جمله: 1. توجّه به نعمت‌هاى او كه خالق و رازق و مربّى ماست. 2. توجّه به فقر و نياز خويش. 3. توجّه به آثار و بركات عبادت. 4. توجّه به آثار سوء ترك عبادت. 5. توجّه به اين‌كه همه هستى، مطيع او ودر حال تسبيح او هستند، چرا ما عضو ناهماهنگ هستى باشيم. 6. توجّه به اين‌كه عشق وپرستش، در روح ماست وبه چه كسى برتر از او عشق بورزيم. سؤال: در قرآن آمده است: «وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ» «4» يعنى عبادت كن تا به يقين برسى. پس آيا اگر كسى به يقين رسيد، نمازش را ترك كند؟! پاسخ: اگر گفتيم: نردبان بگذار تا دستت به شاخه بالاى درخت برسد، معنايش اين نيست كه هرگاه دستت به شاخه رسيد، نردبان را بردار، چون سقوط مى‌كنى. كسى كه از عبادت جدا شد، مثل كسى است كه از آسمان سقوط كند؛ «فَكَأَنَّما خَرَّ مِنَ السَّماءِ» به علاوه كسانى كه به‌ «1». قريش، 3- 4. «2». طه، 14. «3». ابراهيم، 8. «4». حجر، 69. جلد 1 - صفحه 73 يقين رسيده‌اند مانند: رسول خدا و امامان معصوم، لحظه‌اى از عبادت دست برنداشتند. بنابراين مراد آيه، بيان آثار عبادت است نه تعيين محدوده‌ى عبادت. آيات وروايات، براى عبادت شيوه‌ها وشرايطى را بيان نموده است كه در جاى خود بحث خواهد شد، ولى چون اين آيه، اوّلين فرمان الهى خطاب به انسان در قرآن است، سرفصل‌هايى را بيان مى‌كنيم تا مشخّص شود عبادت بايد چگونه باشد: 1. عبادت مامورانه، يعنى طبق دستور او بدون خرافات. 2. عبادت آگاهانه، تا بدانيم مخاطب و معبود ما كيست. «حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» «1» 3. عبادت خالصانه. «وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» «2» 4. عبادت خاشعانه. «فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ» «3» 5. عبادت عاشقانه. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «افضل الناس مَن عَشق العبادة» «4» و خلاصه مطلب اين‌كه براى عبادت سه نوع شرط است؛ الف: شرط صحّت، نظير طهارت وقبله. ب: شرط قبولى، نظير تقوا. ج: شرط كمال، نظير اين‌كه عبادت بايد آگاهانه، خاشعانه، مخفيانه وعاشقانه باشد كه اينها همه شرط كمال است. «5» پیام ها