"تفسیر نور (محسن قرائتی) لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا إِلَيْهِ وَ هُمْ يَجْمَحُونَ «57» اگر (منافقان) پناهگاه يا غارها يا گريزگاهى بيابند، البتّه شتابان به آن روى مى‌آورند. نکته ها «مَلْجَأً»، پناهگاه است و «مَغاراتٍ»، جمع «مَغارة» به معناى غار. «مُدْخَلَ» راه پنهان و نقب گونه‌ى زيرزمينى است. «يَجْمَحُونَ» از «جماح» به معناى حركت شتابانى است كه نتوان جلوى آن را گرفت، و به اسب چموش، «جموح» مى‌گويند. منافقان، يا از ترس، اظهار ايمان مى‌كنند، يا از روى طمع به مال و مقام. اين آيه گروه اوّل را مى‌گويد. «1» پیام ها 1- منافق، هراسان و در پى فرصت است تا از وضع موجود بگريزد. لَوْ يَجِدُونَ‌ ... 2- محيط جامعه‌ى اسلامى براى منافقان، قابل تحمّل نيست. لَوْ يَجِدُونَ‌ ... (زندگى منافقان آوارگى است و با مسلمانان زندگى اضطرارى دارند) 3- رنج واضطراب منافقان در جامعه‌ى اسلامى، با وجود داشتن مال و فرزند، نمونه‌اى از عذاب دنيوى آنان است. در دو آيه قبل فرمود: «يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الْحَياةِ الدُّنْيا» و در اين آيه مى‌فرمايد: «لَوْ يَجِدُونَ» 4- منافقان در جنگ و گريزشان با مؤمنان، تيز و چابك‌اند. «يَجْمَحُونَ» «1». تفسير اطيب‌البيان. تفسير نور(10جلدى)، ج‌3، ص: 442" ‏‏‏‏#تفسیر_سوره_توبه_آیه_۵۷_جز۱٠ @tafsir_qheraati ایتا