"تفسیر نور (محسن قرائتی)
الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقاتِ وَ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «79»
منافقان بر مؤمنانى كه (علاوه‌بر صدقات واجب،) داوطلبانه صدقات مستحب نيز مى‌دهند و همچنين بر مؤمنانِ (تهى دستى) كه جز به اندازه‌ى توانشان چيزى (براى انفاق وپشتيبانى از جبهه) نمى‌يابند، عيب مى‌گيرند و آنان را مسخره مى‌كنند. (بدانند كه) خداوند آنان را به ريشخند مى‌گيرد (و كيفر تمسخرشان را خواهد داد) و براى آنان عذابى دردناك است.
جلد 3 - صفحه 472
نکته ها
رسول خدا صلى الله عليه و آله از مردم تقاضاى كمك به جبهه كرد. توانگران كمك‌هاى شايانى كردند و ناتوانان كمك اندك داشتند. منافقان، كمك توانگران را ريايى دانسته و مورد عيب‌جويى و طعن قرار مى‌دادند و كمك بى‌بضاعت‌ها را مسخره مى‌كردند. «1» از جمله ابوعقيل انصارى با اضافه‌كارى، مقدارى خرما براى كمك به جبهه نزد پيامبر آورد، منافقان او را نيز مسخره كردند.
مال و ثروت داشتن، شرط انفاق نيست، بايد اخلاص، ايمان و سخاوت داشته باشيم. در آيه‌ى 79 خوانديم كه ثعلبه با آن همه ثروت، حقّ واجب الهى را نپرداخت و ابوعقيل كه كارگرى ساده بود، با اخلاص چند عدد خرما را به جبهه‌ى اسلام كمك كرد.
امام رضا عليه السلام فرمودند: مراد از مسخره كردن خداوند، «سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ»، آن است كه خداوند كيفر استهزاى آنان را مى‌دهد. «2»
پیام ها
1- مسخره كردن، كار منافقان است. خود كمك نمى‌كنند، كمك‌هاى ديگران را نيز زير سؤال مى‌برند. «الَّذِينَ يَلْمِزُونَ»
2- مؤمنان با ميل وعلاقه انفاق مى‌كنند. «الْمُطَّوِّعِينَ» (يعنى از روى رغبت)
3- تضعيف روحيّه‌ى كمك كنندگان به جبهه، حرام و كارى منافقانه است. يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ ... لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ
4- منافقان مى‌خواهند با تبليغات واستهزا، مردم را نسبت به جهاد دلسرد و بى‌انگيزه كنند. يَلْمِزُونَ ... فَيَسْخَرُونَ «3»
5- در ديد منافقان مقدار مال مهّم است، نه انگيزه‌ها و خصلت‌ها، لذا انفاقِ اندك
«1». «يَلمِزون» كه به معناى طعنه زدن است، درباره‌ى مؤمنان توانگر است و «يَسخرون» در موردمؤمنان تهيدست مى‌باشد.
«2». بحار، ج 3، ص 319.
«3». در آيه‌ى 7 سوره منافقون مى‌خوانيم: «هم الذين يقولون لاتُنفقوا على مَن عند رسول اللَّه حتّى ينفضّوا» به اطرافيان پيامبر كمك مالى نكنيد تا پراكنده شوند.
جلد 3 - صفحه 473
را بر فقيرانِ مؤمن، خُرده مى‌گيرند. يَلْمِزُونَ ... الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ
6- براى برطرف كردن نياز جامعه، بايد از تمام امكانات استفاده كرد. «جُهْدَهُمْ»
7- مسئوليّت هركس به اندازه‌ى توان اوست. «لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ»
8- به وظيفه‌ى خود عمل كنيم واز استهزاى دشمن نهراسيم. «لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ» زيرا خداوند جزاى آنان را مى‌دهد. «سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ»
9- كيفر بايد متناسب با عملكرد باشد. «فَيَسْخَرُونَ، سَخِرَ اللَّهُ»
پانویس
پرش به بالا↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
پرش به بالا↑ در صحیح بخارى و صحیح مسلم از ابومسعود روایت کنند که وقتى که آیه صدقه نازل گردید. مسلمین صدقات را به پشت خود بار مى کردند و مى آوردند. مردى صدقه بسیارى نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آورده بود. منافقین گفتند: ریاکارى نموده است و مرد دیگرى یک صاع صدقه داد. گفتند: خداوند بى نیاز از صدقه است سپس این آیه نازل گردید و نیز این مردویه در تفسیر خود این حدیث را از ابوهریرة و ابوعقیل و ابوسعید الخدرى و ابن عباس و عمیرة دختر سهیل بن رافع روایت کرده است.
پرش به بالا↑ عیاشى در تفسیر خود از ابوالجارود او از امام محمدباقر علیه‌السلام روایت کند که على بن ابى‌طالب براى آب دادن باغى از قرار هر دلوى یک تمرة اجرت گرفت. وقتى که از کار خلاصى یافت نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد که صدقات آن را بپردازد. عبدالرحمن بن عوف که بیرون درب خانه پیامبر ایستاده بود شروع به عیب‌جوئى از على نمود سپس این آیه و آیه 80 نازل گردید.
پرش به بالا↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص426"
#تفسیر_سوره_توبه_آیه_۷۹_جز۱٠
@tafsir_qheraati ایتا