"تفسیر نور (محسن قرائتی)
سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ «24»
(فرشتگان هنگام ديدارِ بهشتيان به آنان مى‌گويند:) بخاطر استقامتى كه كرديد، بر شما درود باد. پس چه نيكوست سراى آخرت.
نکته ها
يكى از امتيازات بى‌نظير قرآن، بيان پرمحتواترين مطالب، در قالب ساده‌ترين و مختصرترين كلمات است. از جمله همين عبارت «سَلامٌ عَلَيْكُمْ» كه جمله‌اى بسيار كوتاه و آسان، امّا پرمحتوا و رساست و سابقه‌ى آن به انبياى گذشته همچون ابراهيم، نوح و آدم عليهم السلام مى‌رسد. «سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ» «1»، «سَلامٌ عَلى مُوسى وَ هارُونَ» «2»
سلام، يكى از نام‌هاى خداوند، تهنيت خداوند بر پيامبران، تبريك الهى بر بهشتيان، زمزمه فرشتگان، كلام بين‌المللى تمام مسلمانان، شعار بهشتيان در اين جهان و آن جهان، ذكر خالق و مخلوق، نداى وقت ورود و خروج، آغاز هر كلام در نامه و بيان است كه هم بر مرده و زنده و هم بر بزرگ و كوچك گفته مى‌شود و پاسخ آن در هر حال واجب است.
پيامِ سلام، احترام، تبريك، دعا، امان و تهنيت از سوى خداوند است. «سَلامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ» «3» وقتى ما در پايان هر نماز مى‌گوييم: «السلام علينا و على عباد الله الصالحين»، با اين سلام تمام مرزهاى نژادى و امتيازات پوچ سنّ، جنسيّت، مال، مقام، زبان و زمان را درطول تاريخ در هم مى‌شكنيم و با همه بندگان صالح خدا ارتباط برقرار مى‌كنيم و بر آنها درود مى‌فرستيم.
«1». صافّات، 79.
«2». صافّات، 120.
«3». يس، 58.
جلد 4 - صفحه 348
در روايات آمده: گروهى از مردم قبل از رسيدگى به حساب، به بهشت مى‌روند، وقتى فرشتگان علت را سؤال مى‌كنند، جواب مى‌شنوند كه ما در دنيا بر اطاعت خداوند و بر مشكلات و مصايب صبر مى‌كرديم و اهل شكيبايى بوديم. فرشتگان با شنيدن جواب، از آنان با سَلامٌ عَلَيْكُمْ ... استقبال مى‌كنند. «1»
امام صادق عليه السلام فرمودند: ما اهل صبر هستيم، امّا شيعيان ما از ما صبورتر مى‌باشند. زيرا صبر ما بر چيزى است كه مى‌دانيم، ولى آنان بر چيزى صبر مى‌كنند كه نمى‌دانند. «2»
نكاتى پيرامون صبر:
1. منشأ و سرچشمه صبر را از خداوند بدانيم. «وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ» «3»
2. مقصد و هدف از صبر را نيز رضايت الهى قرار دهيم، نه خوشنامى و نه هيچ چيز ديگر. «وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ» «4»
3. صبر از صفات انبيا است. «كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ» «5»
4. صبر كليد بهشت است. أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُمْ ... «6»
5. صبر در بلاها و آزمايشاتِ الهى، محك و ملاك شناخت و روشن شدن چهره‌ى مجاهدان و صابران است. «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجاهِدِينَ مِنْكُمْ وَ الصَّابِرِينَ» «7»
6. صبر سبب دريافت صلوات خداوند است. «أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ» «8» (شايد يكى از علل صلوات بر پيامبر و اهل‌بيت او اين است كه آنها صابرترين مردم بودند.)
7. صبر نسبت به ايمان، به منزله سر براى بدن است. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «الصبر من الايمان كالرأس من البدن» «9» 8. صبر، ميزان درجات بهشتيان است. «سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ»،
«1». تفسير قرطبى.
«2». تفسير صافى.
«3». نحل، 127.
«4». مدثر، 7.
«5». انبياء، 85.
«6». بقره، 214.
«7». محمد، 31.
«8». بقره، 157.
«9». بحار، ج 9، ص 203.
جلد 4 - صفحه 349
«أُوْلئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِما صَبَرُوا» «1»، «وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيراً» «2»
9. صبر، داراى درجاتى است. در حديثى مى‌خوانيم كه صبر بر مصيبت 300 و صبر بر طاعت 600 و صبر از معصيت 900 درجه دارد. «3»
10. در سراسر قرآن فقط در مورد صابران اجر بى‌حساب مطرح شده است. «إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ» «4»
11. قرآن مجيد در كنار صبر، شكر را نيز مطرح فرموده است، اشاره به اينكه مشكلات هم نعمت هستند. «لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ» «5»
12. صبر، وصيّت امام حسين عليه السلام به فرزندش امام سجّاد عليه السلام است. «يا بنى اصبر على الحق و ان كان مرا» «6»
13. گاهى در يك اقدام چند نوع صبر ديده مى‌شود. نظير اقدام حضرت ابراهيم در قربانى كردن اسماعيل كه هم صبر بر اطاعت و تسليم و هم صبر بر مصيبت را لازم دارد.
پیام ها
1- سرچشمه همه كمالات صبر است. «بِما صَبَرْتُمْ» صبر در پايان هشت نشانه و كمال براى اولوا الالباب بيان شده وفرشتگان نيز اساس درود خود را صبر مؤمنان مى‌دانند.
2- سلام كردن به هنگام ورود، شيوه فرشتگان است. «يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ، سَلامٌ عَلَيْكُمْ»
3- بهشت «دارالسلام» است. چون فرشته‌ها از هر سو بر بهشتيان سلام مى‌كنند. «مِنْ كُلِّ بابٍ سَلامٌ عَلَيْكُمْ»
4- به كسانى كه پايدارى وپشتكار دارند احترام بگذاريم. «سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ»
5- در نظام الهى حتّى بكار بردن كلمات و درود و تب