بررسی سیر نگارش نامه های ارسالی به جانب امام حسین (ع) از سوی کوفیان و دعوت حضرت برای آمدن به کوفه و آگاهی از وضعیت نگارندگان این نامه ها نشان می دهد که هرچند منابع کهن در فراوانی نامه ها هم داستان هستند، اهتمامی برای ذکر آمار مجموع نامه ها نداشته اند. بر اساس بررسی و تحلیل داده های منابع کهن حداقل می توان از پنج نوبت نامه نگاری کوفیان با حضرت سخن به میان آورد. داده های موجود بر آنند که این نامه نگاری ها در هر نوبت به صورت نگارش نامه ای واحد و دعوت جمعی بوده است و تنها در نویت دوم، نگارش نامه ها به صورت جداگانه و دعوت فردی صورت گرفته است؛ نامه هایی که مجموع آن ها از پنجاه و چند نامه فراتر نمی رود. بر این اساس سخن گفتن از عدد مجموع دوازده هزار نامه که در کتاب اللهوف بدان اشاره شده است ، با توجه به داده های موجود در این منابع، نامحتمل است و شواهدی بر تقویت و پذیرش آن وجود ندارد. خاصه آنکه به سبب مشابهت متن گزارش لهوف با گزارش های دیگر منابع، پذیرش دو مطلب رسیدن ششصد نامه در یک روز و جمع شدن حدود دوازده هزار نامه نزد امام به آسانی امکان پذیر نیست. شایان ذکر است به دلیل شرایط قبیله ای حاکم بر آن عصر می توان تناسب نداشتن دوازده هزار نامه با تعداد بزرگان و سران عشیره های هر قبیله را هم مطرح کرد؛ زیرا با توجه به فرهنگ قبیله ای نیازی به نامه نگاری تک تک افراد نبوده است و امضای بزرگ یک عشیره می توانست به معنای حمایت همه افراد خاندان وی به حساب آید.
البته با توجه به جایگاه علمی سید بن طاووس و احتمال اشتباه در استنساخ ها، به نظر می رسد باید با بررسی نسخه ها، ابتدا از وجود این دو فقره اضافه در نُسَخ دیرین این کتاب یقین حاصل کرد، آنگاه با تتبعی مضاعف مستندات آن را شناسایی کرد؛ زیرا احتمال دارد آمار نامه ها با رقم دوازده هزار کوفی بیعت کننده با مسلم به نقل طبری (طبری، ۱۳۸۷: ۳۴۹ /۵)، خلط شده باشد که این خود کاوشی دیگر را در مجالی دیگر می طلبد. نکته آخر آنکه انتساب نگارش هجده هزار نامه از سوی کوفیان به ابن سعد که در برخی مقالات مشاهده می گردد (رنجبر، ۱۳۸۴: ۵۲)، به ظاهر متشابه شدن آمار بیعت کوفیان با مسلم (ابن سعد، ۱۴۱۸: ۴۵۸/۱۰-۴۵۹) با آمار نگارندگان نامه به امام حسین (ع) باشد.
مجله «شیعه پژوهی» - پاییز 1395 - شماره 8 , قاضی خانی، حسین