⚛ایرانیان امروز نسبت به گذشته فرهیخته‌ترند محمدرضا کلاهی دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی و استادیار پژوهشکده‌ مطالعات اجتماعی و فرهنگی: ✅ ایده‌ای در ایران وجود دارد که می‌گوید ایرانی‌ها کتاب نمی‌خوانند و سرانه مطالعه پایین است. با این گزاره عده‌ای موافق‌ و عده‌ای مخالف هستند و عده‌ای می‌گویند خواندن، فقط مخصوص کتاب نیست و محصولات فرهنگی و شبکه‌های اجتماعی و دیگر پلتفرم‌ها به اندازه کافی فضا برای مطالعه به مردم می‌دهد. معتقدم این‌ سخنان در یک پارادایم خاصی مطرح می‌شود که ساختن جامعه را معادل با ساختن تک‌تک افراد در نظر می‌گیرد. ✅ جامعه معادل جمع جبری افراد است و اگر بخواهیم جامعه بسازیم باید این افراد پرورش پیدا کنند و این پرورش نیز از طریق مطالعه انجام می‌شود و به نوعی پرورشی ذهنی است. من با همه این پیش‌فرض‌ها موافق نبودم و فکر نمی‌کنم جامعه تنها به پرورش ذهنی احتیاج داشته باشد. ✅ اگر فرد بخواهد پرورش پیدا کند خواندن و مخاطب اثر فرهنگی بودن، می‌تواند کتاب، فیلم، نقاشی یا هر اثر دیگری باشد. نگاه تقاضا برای خواندن به معنای عام هدف نهایی‌اش پرورش افراد است. منتها پرورش افراد درون روابط اجتماعی ممکن می‌شود بنابراین اگر به توصیه بخواهیم برسیم، باید از افراد بخواهیم که در روابط اجتماعی و شبکه‌سازی درگیر شده و رابطه برقرار کنند. ✅ به جای اینکه بگوییم بخوان و مطالعه کن، می‌گوییم رابطه برقرار کن. اجتماع بساز. انواع اجتماعات وجود دارد. راه حل اصلی این است که با هم‌شغل‌ها و هم‌صنف‌های خود رابطه برقرار کند و مسائل را در یک بستر جمعی حل کند آنگاه کسب مهارت هم جای خودش را پیدا می‌کند. ✅ اکثر نویسنده‌ها کانال دارند. بنابراین یک مطالعه فراوانی وجود دارد که در آمار نمی‌آید. حوزه کتاب دو سویه دارد؛ یک سویه تقاضا و دیگری عرضه. همه ایرادات و انتقادات به سویه تقاضا است و گویا تقاضا وجود ندارد. ✅ قبل از اینکه به سویه تقاضا نگاه کنیم و خواننده و مردم را متهم کنیم که نمی‌خوانند و بی‌سوادند، اگر به شاخص فرهنگ عمومی نگاه کنیم، می‌بینیم که مردمان امروز نسبت به صد سال پیش خیلی فرهیخته‌تر و پراطلاعات‌تر هستند.