به نام خدا
#یادداشت #سوادرسانه
موضوع: اقناع با استدلال غیر منطقی به روش «قیاس مع الفارق»
اغلب، برای قانع کردن شخص، به درستی یک مطلب، از استدلال منطقی استفاده میکنند؛ اما گاهی استدلال غیر منطقی، شخص را به عقبنشینی وامیدارد و دست کم در ظاهر، میپذیرد که استدلال طرف مقابل درست است. به این دو نمونه نگاه کنید:
* به شخصی گفتند: «چرا سیگار میکشی؟» پاسخ داد: «فرق شما با الاغ، چیست؟ الاغ، سیگار نمیکشد، شما هم سیگار نمیکشید!»
میبینید که در این استدلال، ذرهای منطق وجود ندارد، فقط شخص با توهین و یک مقایسهی نادرست، سیگار کشیدن خود را توجیه کرده است و باحتمال زیاد، طرف مقابل هم در برابر این استدلال، عقب نشسته است. اما در هر حال، مقایسهی کارهایی که الاغ انجام نمیدهد، برای شناخت تفاوت انسان با الاغ، اصلا درست نیست؛ زیرا الاغ به حمام و هتل و... هم نمیرود، کباب و برنج نمیخورد؛ اما کسی برای شناخت شخصیت یک انسان و مقایسهی آن با یک حیوان، به چنین کارهایی استدلال نمیکند.
* معلمی، با انداختن چند کرم در الکل و نشان دادن مرگ آنها، به دانشآموزانش گفت: «الکل، مادهای مضر است و مرگ انسان را موجب میشود»؛ یکی از دانشآموزان پاسخ داد: «نه، این آزمایش نشان میدهد که الکل، تمام کرمهای بدن را از بین میبرد و درنتیجه، بسیار مفید و لازم است!»
در این مثال هم، معلم و دانشآموز، هر دو، از استدلال غیر منطقی یا بیربط، استفاده کردهاند. چون، از اثر الکل روی کرم، لزوماً نمیتوان نتیجه گرفت که الکل، روی انسان هم، چنین نتیجه دارد. استدلال دانشآموز هم غیر منطقی است، چون نوع کرم دستگاه گوارش، با نوع کرم مورد آزمایش، یکی نیست.
گاهی در برابر استدلال غیر منطقی، باید غیر منطقی استدلال کرد؛ البته فقط برای ایجاد عقبنشینی در مخاطب؛ وگرنه، استدلال غیر منطقی با کمک «قیاس معالفارق»(مقایسهی نادرست) هرگز درست نیست؛
در پایان، یک استدلال غیر منطقی مشهور: «درخت گردکان به این بزرگی، درخت خربزه الله اکبر»؛ شخصی با مقایسهی درخت گردو و اندازهی میوهی آن، نتیجه گرفت که با توجه به اندازهی محصول خربزه، درخت خربزه چه اندازه خواهد بود!
ممکن است بگویید این استدلالها را کسی نمیپذیرد، ولی بسیاری از اوقات، ما در برابر چنین استدلالهایی در فضای مجازی، کوتاه میآییم.
#محمدحسین_یزدانی_بخش
انتقاد، نظرات، پیشنهادها:
https://eitaa.com/yazdanibakhsh
سایر یادداشتها:
https://eitaa.com/aghamoalem