🔹نُنَكِّسْهُ
▪️ماده «نکس» در اصل به معنای زیر و رو کردن، و یا سر و ته کردنِ چیزی به کار میرود؛ چنانکه به بچهای که پایش پیش از سرش از شکم مادر بیرون آید «ولد منکوس» میگویند.
📚(معجم المقاييس اللغة، ج5، ص477؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص824؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج12، ص243)
▫️و از این رو تعبیر «مَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِی الْخَلْقِ» را بدین معنا دانستهاند که وقتی عمری دراز به کسی میبخشیم مسیر آفرینش وی را معکوس میکنیم، یعنی اگر روند آفرینش این بود که دائما بر تواناییها و عقل و علم او افزوده شود،او را در مسیر معکوسی قرار میدهیم که دائما از اینها کاسته میشود
(مجمع البحرين، ج4، ص119).
▪️«ناکس» در عربی معادل «سرافکنده» در فارسی است، یعنی کسی که با ذلت و خواری سرش را به زیر افکنده باشد «إِذِ الْمُجْرِمُونَ ناكِسُوا رُؤُسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِم» (سجده/12)
📚(لسان العرب، ج6، ص241)
▪️و تعبیر «نُكِسُوا عَلى رُؤُسِهِمْ» را هم کنایه از اینکه حجت بر آنان تمام شد و دیگر پاسخی نداشتند و سرافکنده شدند، دانستهاند
📚(مجمع البحرين، ج4، ص119)
📿ماده «نکس» همین 3 بار در قرآن کریم آمده است.
📖«ننکسه»
▪️در اغلب قرائات این کلمه به صورت «نَنْكُسْهُ» قرائت شده؛
▪️اما در قرائت عاصم و حمزه (از قراءسبعه اهل کوفه) و نیز در قرائات کمترمشهوری مانند قرائات سهل و اعمش و حسن به صورت «نُنَكِّسْهُ» قرائت شده است.
▪️البته در قرائات غیرمشهور به صورت «نُنْكِسْهُ» (باب افعال) و «نَنْكِسْهُ» نیز قرائت شده است.
▫️اهل لغت بین نَکَسَ و نَکِسَ و أنکس و نَکَّسَ تفاوتی نگذاشتهاند؛ فقط گفتهاند ورود این ماده به باب تفعیل [و افعال] دلالت بر شدت و کثرت بیشتر دارد.
📚مجمع البيان، ج8، ص673 ؛ البحر المحيط، ج9، ص80 ؛ معجم القراءات، ج7، ص516
@Yekaye