🔹هنيئاً
▪️ماده «هنء» در اصل به معنای «بدون مشتقت به خیری دست یافتن» است (معجم المقاييس اللغة، ج6، ص68) و
▫️ «هَنِيء» هر چیزی است که بیمشقت به دست آید و وخامتی در پی نداشته باشد (مفردات ألفاظ القرآن، ص846)
▫️یعنی ملایمتی همراه با لذت بردن (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج11، ص293).
▪️برخی کاربرد اصلی آن در مورد خوردنیها و نوشیدنیها دانستهاند (مفردات ألفاظ القرآن، ص846) و کاربردهای قرآنیاش غیر از این آیه صریحا در مورد خوردن و نوشیدن است: «كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخالِيَةِ» (حاقه/24) «كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (طور/19 و مرسلات/43) و در همین آیه که در مورد مهریه آمده «فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنيئاً مَريئاً» (نساء/4) هم با قرینه «فکلوه» مصرف کردن بیدغدغه آن به خوردن خوراکیای گوارا تشبیه شده است.
▪️برخی در این کلمه نوعی معنای شفا یافتن از مرض را دخیل دانستهاند که وقتی گفته میشود کلوا هنیئاً به معنای اینکه بخورید که انشاء الله این غذا دوای شما و مایه علاج و شفای شما قرار گیرد. (مجمع البيان، ج3، ص9)
📿ماده «هنئ» همین 4 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
🔹در تفاوت «هنیء» و «مریء» گفتهاند که در کاربرد «هنیء» به خلوص و عدم هرگونه کدورت و فساد و نقص در طعام توجه دارند، اما در «مریء» به عاقبت دلپسند آن و لذت و هضم کاملی که بر آن مترتب میشود (الفروق في اللغة، ص293 ؛ مجمع البیان، ج3، ص12 )
🔹«هَنِيئاً مَرِيئاً» را عموما به عنوان حال دانستهاند (مجمع البيان، ج3، ص10).
البته زمخشری احتمال اینکه صفت برای مفعول مطلق محذوف (کلوه أکلاً هنیئاً) باشد هم مطرح کرده (الکشاف، ج1، ص471 )
اما این احتمال مورد نقدهای شدید نحوی قرار گرفته است؛ و البته اینکه «مریئاً» حال باشد یا وصف برای «هنیئاً»، را مجاز دانستهاند (البحر المحيط، ج3، ص514)
@yekaye