.
2️⃣ «وَ كُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَةً»
چنانکه همه مفسران در اینجا توضیح دادهاند، «ازواج» در اینجا به معنای «زوجِ» دوتایی نیست؛ و به کلماتی همچون «اصناف» و «جماعات» نزدیکتر است.
البته برخلاف آنچه در زبان فارسی معروف است که «زوج» را برای «دوتا» به کار میبریم، کلمه «زوج» صرفا بر «یکی از طرفین» که همواره با دیگری همراه است به کار میرود نه برای نشان دادن «هردو». با این حال، جای انکار ندارد که باز «زوج» برای جایی به کار میرود که یک قرین برای شخص مورد نظر در کار باشد. پس چرا این تعبیر به کار برده شد؟
🍃الف. در
نکات ادبی بیان شد که کلمه «زوج» در اصل برای مقارنت اشیای مشابه به کار رفته است، و چون تشابه یک نحوه مقارنت بین دو چیز ایجاد میکند، به دو چیز مقارن هم «زوجین» گفته شده است. شاید علت به کار بردن کلمه «أزواج»برای این جماعتها تاکید بر شدت ارتباط و قرین بودن این گروهها باشد.
🍃ب. شاید نکتهاش در تکراری باشد که در آیات بعد آمده است. در هر آیهای این گروه را دوبار ذکر کرده است. البته شاید گفته شود که بار دوم که با تعبیر «ما ...؟» آمده، فقط یک سوال و اعجاب است: «فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ، وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ: پس اصحاب میمنت، و اصحاب میمنت چیست؟ و اصحاب شومی، و اصحاب شومی چیست؟» اما آنچه احتمال فوق را بالا میبرد گزینه سوم است که دیگر کلمه «ما» ندارد و میفرماید «السابقون السابقون».
🍃ج. شاید این زوج، واقعا دوگانهای در هر انسانی مد نظر باشد؛ مثلا دوگانه هوای نفس و عقل که در انسان درگیر است؛ و این درگیری درونی است که انسانها را در این سه قسم قرار میدهد: کسی که عقلش بر هوای نفسش غالب میشود اصحاب میمنت است؛ کسی که هوای نفسش بر عقلش غالب میباشد اصحاب شومی است؛ و گروهی هم هستند که چنان عقل بر وجودش غالب است که اصلا جایی برای هوای نفس و درگیری بین این دو نمیماند؛ که اینان سابقوناند.
📚(اقتباس از تفسیر ابنزید، که جامع البيان (طبری)، ج27، ص98 نقل شده است)
🍃د. ...
@yekaye