🔹ه. بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإیمانِ
💢نکات ادبی
▪️«اسم» در اینجا می‌تواند به معنای «ذکر» باشد، یعنی یاد کردن از دیگران
📚(الكشاف، ج4، ص370 )؛
▪️وهم می‌تواند به معنای علامت باشد، یعنی علامت گذاشتن بر خود یا دیگران
📚(الميزان، ج18، ص322 )؛
با این مقدمه می‌گوییم:
🌳الف. عبارت «بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ» به لحاظ نحوی چندگونه قابل تحلیل است:
🌴۱) در اصل چنین بوده: الفسوق بئس الاسم بعد الایمان: یعنی «بئس الاسم» جمله فعلیه («بئس» فعل ماضی جامد برای انشاء ذم و «اسم» فاعل آن است) است، و خبر مقدم است برای «فسوق»، و «فسوق» متعلق ذم [المخصوص بالذم] و مبتدای موخر است؛ و آنگاه معنای جمله چنین می‌شود: این فسوق، بد اسمی است بعد از آن ایمان.
📚(اعراب القرآن (نحاس)، ج4، ص143 ؛ اعراب القرآن و بيانه، ج9، ص269 ؛ الإعراب المفصل لكتاب الله المرتل، ج11، ص174 )
🌴۲) در اصل چنین بوده: بِئْسَ الاِسْمُ [هو] الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإیمانِ؛ یعنی «بئس الاسم» جمله معترضه باشد که محلی از اعراب ندارد، «فسوق» خبر برای مبتدای محذوف باشد و این جمله «هو الفسوق» حال برای «اسم» باشد؛ و آنگاه معنای جمله چنین می‌شود: بد اسمی است، این چیزی که همان فسوق است بعد از آن ایمان.
📚(الجدول فى اعراب القرآن، ج26، ص287 ؛ اعراب القرآن و بيانه، ج9، ص269 ؛ الإعراب المفصل لكتاب الله المرتل، ج11، ص174 )
🌴۳) بِئْسَ الاِسْمُ، الْفُسُوقُ ... بَعْدَ الْإیمانِ؛ یعنی مخصوص بالذم محذوف باشد و فسوق هم بدل از اسم باشد؛ و آنگاه معنای جمله چنین می‌شود: بدنامی است، بد فسوقی است، [در پیش گرفتن این رویه] بعد از آن ایمان.
📚(تعلیقه‌ی الجدول فى اعراب القرآن، ج26، ص287 )
🌳ب. در عبارت «بَعْدَ الْإیمانِ»، «بعد» ظرف زمان است؛ که می‌تواند متعلق باشد به:
🌴۴) فسوق ؛ یعنی این فسوق بعد از آن ایمان، بد نامی است.
📚(الجدول فى اعراب القرآن، ج26، ص287)
🌴۵) بئس؛یعنی بعد از ایمان آوردن، بد است این نام، این فسوق.
📚(الإعراب المفصل لكتاب الله المرتل، ج11، ص174 )
🌴۶) به محذوفی که حال است
📚(اعراب القرآن و بيانه، ج9، ص269 )، که:
🌿۶.۱) هم می‌تواند حال برای فسوق باشد
📚(الإعراب المفصل لكتاب الله المرتل، ج11، ص174)
یعنی بد است این نام، این فسوق، در حالی که این فسوق واقع شده باشد بعد از ایمان؛ که به لحاظ معنایی ظاهرا به معنای اول برمی‌گردد؛ و
🌿۶.۲) می‌تواند حال برای «اسم» باشد، یعنی بد است این نام، این فسوق، در حالی که این نام (نامیدن یا نامیده شدن) واقع شده باشد بعد از ایمان.
@yekaye
کاربرد این معانی متفاوت در تدبر ۱۶ بیان خواهد شد