۴. پس از آن، نوبت به امام حسين عليه السلام رسيد. آن بزرگوار هم روش امام مجتبي عليه السلام را تا ده سال ادامه داد تا آنكه معاويه مرد و شرايط تغيير كرد و واقعه عاشورا روي داد. نهضت حسيني عليه السلام قيامي بسيار مفيد و سازنده آينده اسلام بود و هيچ راه درستي بجز آنكه امام حسين عليه السلام در آن اوضاع انجام داد، وجود نداشت. اما اگر آن شرايط پيش نيامده بود و امام حسين عليه السلام در آن واقعه شهيد نمي شد، احتمال زيادي وجود داشت كه حكومت اسلامي - شيعي تشكيل شود. به اين معني در روايتي اشاره شده است: ابوحمزه ثمالي - بنابر نقل كليني در اصول كافي - مي‌گويد: «سمعت اباجعفر عليه السلام يقول: يا ثابت ان الله تبارك و تعالي قد كان وقت هذا الامر في السبعين فلما ان قتل الحسين صلوات الله عليه اشتد غضب الله تعالي علي اهل الارض فاخره الي اربعين و مائة فحدثناكم فاضعتم الحديث و كشفتم حجاب السر (قناع السر) و لم يجعل الله له به بعد ذلك وقتا عندنا «و يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده‌ام الكتاب. » بعد ابوحمزه ثمالي مي‌گويد: حدثت بذلك اباعبدالله عليه السلام فقال: كان كذلك. در اغلب رواياتي كه تعبير «هذا الامر» آمده، مقصود حكومت و ولايت اهل بيت عليهم السلام است و در برخي موارد به معني قيام است نه حكومت. در اين روايت، منظور از «هذا الامر»، تشكيل حكومت اسلامي امامان اطهار عليهم السلام است. خداي متعال براي حكومت اهل بيت عليهم السلام سال هفتاد هجري را معين كرده بود اما وقتي امام حسين عليه السلام به شهادت رسيد، خشم خدا بر اهل زمين شديد شد و آن تاريخ تا سال صد و چهل (هشت سال قبل از شهادت امام صادق عليه السلام) به تأخير افتاد، و چون بني عباس به خاطر دنيا و هواي نفس از هر شيوه اي بهره گرفته و زمينه لازم را از بين بردند، آن وقت موعود به تأخير افتاد و ديگر وقتي تعيين نشد. اين روايت را ابوحمزه ثمالي از امام باقر عليه السلام نقل كرده و امام صادق عليه السلام نيز آن را تاييد كرده است. ۵. بنابر آنچه گذشت، هدف كلي و استراتژي امامان معصوم عليهم السلام تشكيل حكومت اسلامي به شيوه خاص اهل بيت عليهم السلام بود. بعد از شهادت سيدالشهدا عليه السلام امام زين العابدين عليه السلام نيز همين هدف و خط مشي كلي را ادامه دادند. تمام عملكرد امام سجاد در دوره امامتش (از عاشوراي سال ۶۱ هجري تا شهادت در سال ۹۴ هجري) بايد بر اساس اين خط كلي و اساسي تبيين و تحليل و تفسير شود. امام سجاد عليه السلام براي اين هدف مقدس، يعني تشكيل حكومت خدا بر روي زمين و عينيت بخشيدن به اسلام، بيش از سي سال، انواع تاكتيك‌ها و موضع گيريهاي گوناگون را به كار برد و با سياست و درايت و شجاعت و دقت و لطافت، آگاهانه براي تامين آن هدف كلي كوشيد. ۶. زندگي امام سجاد عليه السلام بعد از عاشورا را مي‌توان به دو بخش تقسيم كرد: اول- دوره حماسه ساز اسارت دوم- دوره بعد از اسارت امام زين العابدين عليه السلام در دوره اول كه دوره اي پرهيجان و عبرت انگيز بود، همانند قهرماني بزرگ با گفتار و رفتارش حماسه آفريد و همچون يك انقلابي پرخروش، به دشمنان مقتدر خود، در برابر همه، پاسخ‌هاي دندان شكن و پرخاشگرانه داد. در كوفه در مقابل عبيدالله بن زياد - آن وحشي خونخواري كه از شمشيرش خون مي‌ريخت و سرمست باده غرور بود - آنچنان سخن گفت كه ابن زياد دستور داد: او را بكشيد! و اگر دفاع جانانه حضرت زينب عليها السلام نبود و اينكه بايد اينها را به عنوان اسير به شام مي‌بردند، به احتمال زياد مرتكب قتل امام سجاد عليه السلام نيز مي‌شدند. @zandahlm1357