به استقبال مناسک حج(۱) به مناسبت آغاز مراسم بین مللی حج تمتع سال ۱۴۴۴ قمری در سرزمین وحی اهميت و آثار سازنده فريضه حج‌  حوزه/ زراره مى‌گويد: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: فدايت شوم! چهل سال است دربارۀ حج از شما سؤال مى ‌كنم، شما هم پاسخ مى ‌دهيد و هنوز مسائل آن به پايان نرسيده است. امام در پاسخ گفت: آيا خانه ‌اى كه پيش از آفرينش آدم، «مطاف ملائكه» بوده، مسائل آن مى‌ تواند در مدت چهل سال به پايان برسد؟ سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه» به مناسبت فرارسیدن ماه ذی الحجه نوشتاری از حضرت آیت الله سبحانی از کتاب «مناسك حج و احكام عمره» را منتشر می کند. فريضۀ حج، عملِ عبادى و از اركان دين به شمار مى‌ رود و در تمام عمر يك بار بر انسان واجب مى ‌شود؛ وجوب حج از ضروريات دين و منكر آن مرتدّ و تارك آن مستحقّ عقاب و عذاب الهى است. كافى است كه بدانيم اسلامِ عملى، بر پنج اصل اساسى استوار است: 1. نماز، 2. زكات، 3. حج، 4. صوم، 5. ولايت. امام صادق عليه السّلام مى ‌فرمايد: زائران خانۀ خدا چه در حج و يا عمره مهمانان خدا هستند كه اگر چيزى را درخواست كنند به آنان داده مى ‌شود و اگر او را بخوانند اجابت مى‌ كند. اگر دربارۀ كسى شفاعت كنند، شفاعت آنان پذيرفته مى‌ شود و اگر چيزى از خدا نخواهند، خدا خود به آنان مى ‌بخشد. ‌هدف از تشريع فريضه حج، دعوت به خضوع در برابر خداست و اين مطلب با توجه به اعمال حج كاملاً روشن و هويدا است. عبادت و پرستش حق، و طرد پرستش غير او، از نخستين اعمال آن گرفته تا آخرين عمل آن آشكار است و نيازى به تذكر ندارد بالأخص اگر اين اعمال با دعاهاى مستحب و اذكارى كه پيرامون آنها وارد شده است توأم گردد. از مجموع اين اعمال چنين نتيجه گرفته مى ‌شود: حج، عبادت و پرستش حق است، در بهترين و زيباترين صورت ممكن؛ حج، خضوع در برابر خداى با عظمت است، در بهترين شكل؛ حج، تضرع و زارى به درگاه حق است، در عميق ‌ترين نوع آن؛ حج، عبادتى است كه در آن همه نوع عناصر اظهار عبوديت و بندگى گرد آمده و خضوع، خشوع، تقوا، وارستگى از شهوات و بريدگى از دنيا، كاملاً در آن به چشم مى‌خورد. *راز لباس احرام زائران خانه خدا، با پوشيدن دو قطعه لباس، وارستگى خود را از مظاهر مادى به نمايش گذارده و چنين وانمود مى ‌كنند كه جز خدا، همه چيز حتى فرزند، خانواده و ميهن، همه و همه را به دست ‌فراموشى سپرده‌ اند و چيزى كه محيط فكر زائر خانه خدا را مشغول مى‌ سازد، جز «لبيك گفتن به نداى خداى يگانه» چيزى ديگر نيست. اين مسأله با توجه به اعمال فريضه حج و اماكنى كه اين اعمال در آنجاها انجام مى ‌گيرد و مواقفى كه بايد زائر در آنجا توقف كند، كاملاً واضح و روشن است؛ از اين جهت بايد حج را از بزرگترين اعمال عبادى و فرائض مذهبى شمرد. *فلسفه حج فلسفۀ حج تنها در خودسازى منحصر نمى ‌شود، هر چند خود آن، از ارزش والايى برخوردار است. در انجام اين فريضۀ الهى، آثار سازنده و مصالح اجتماعى و دينى فراوانى است كه امام صادق عليه السّلام در سخنان خود بدان اشاره نموده است: «ْ فَجَعَلَ فِيهِ الِاجْتِمَاعَ مِنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ‏ لِيَتَعَارَفُوا ... وَ لِتُعْرَفَ آثَارُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ تُعْرَفَ أَخْبَارُهُ وَ يُذْكَرَ وَ لَا يُنْسَى وَ لَوْ كَانَ كُلُّ قَوْمٍ إِنَّمَا يَتَّكِلُونَ عَلَى بِلَادِهِمْ وَ مَا فِيهَا هَلَكُوا وَ خَرِبَتِ الْبِلَادُ وَ سَقَطَ الْجَلَبُ وَ الْأَرْبَاحُ وَ عَمِيَتِ الْأَخْبَارُ وَ لَمْ يَقِفُوا عَلَى ذَلِكَ فَذَلِكَ عِلَّةُ الْحَجِ‏» (1) در سرزمين مكّه، اجتماعى از مردم مشرق و مغرب زمين پديد مى ‌آيد تا يكديگر را بشناسند و با آثار رسول خدا صلّى اللّه و عليه و اله و سلّم (تعاليم و‌ ‌احاديث) آشنا شوند و اگر هر گروهى به آنچه خود داشتند، اكتفا مى ‌كردند، نابود مى‌شدند و آبادى ‌ها رو به ويرانى مى ‌نهاد و تجارت و بازرگانى به تباهى مى ‌گراييد. اخبار و گزارش ها به دست مردم نمى‌ رسيد. امام در اين حديث به برخى از آثار ارزشمند حج اشاره مى ‌كند كه تنها به بيان رؤوس آنها اكتفا مى ‌كنيم: *آثار ارزشمند حج 1. شناخت مسلمانان از يكديگر.‌ 2. شناخت آثار و تعاليم رسول خدا صلّى اللّه و عليه و اله و سلّم‌. 3. بهره‌گيرى از منافع اقتصادى حج، زيرا اگر هر كسى به آنچه كه در اختيار دارد، اكتفا نمايد، چرخ زندگى از حركت مى ‌ايستد و تبادل كالا و خدمات در ميان اجتماعات مختلف، اساس زندگى است. 4. تبادل اخبار و آگاهى ‌ها؛ زيرا هر گروهى از نقطه ‌اى در آنجا جمع شده و مى ‌توانند يكديگر را از نقاط قوت و ضعف خودآگاه سازند. فريضه حج، بسان فريضۀ نماز از مسائل فراوانى برخوردار است و احاطه بر مسائل آن نياز به تلاش پيوسته ‌اى دارد. ز