نشست نهم
چالشهای فیزیک با فلسفه اسلامی و مناسبات آنها با یکدیگر
با ارائهی حجة الاسلام علیرضا ملااحمدی (دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی)
با موضوع : ساحتهای تأثیرپذیریِ علمتجربی از فراعلم (فلسفه و إلهیات)
پنجشنبه: ۱۴ دی ماه ۱۴۰۲
ساعت ۱۴ تا ۱۷ (با توجه به محدود بودن زمان جلسه لطفا رأس ساعت تشریف بیاورید)
موسسه نفحات واقع در قم، خیابان شهید عطاران، کوچه ۸
ویژه برادران
چکیده:
یکی از بزرگترین دروغهایی که در ساحت فلسفۀ علم مطرح شده، داعیۀ «تقدّم مشاهده بر نظریه» است. فارغ از ادلّۀ فلسفی در باب «امکانِ معرفت»، برای نفی این ادّعا فقط کافی است به تجربه و تاریخ علم مدرن توجه کنیم تا مشاهده کنیم که علیرغم داعیۀ «تجربهبسندهگی»، این علم هیچگاه نتوانسته از تأثیرپذیری نسبت به مبادی و مبانی متافیزیکی رهایی یابد.
واقعیّت این است که تاریخ علم مدرن و تجربیات دانشمندان علوم تجربی مدرن (از نیوتن تا امروز) نمایانگر این واقعیت است که نهتنها همواره «علم تجربی» در بخشهای گوناگون و مراحل مختلف مسیر خویش درهمتنیده و متأثر از مبادی متافیزیکی بوده ، بلکه اساساً بدون پذیرش برخی از مبادی متافیزیکی، امکان پیشرفت علم میسر نمیبود.
حاصل اینکه «بخش عمدۀ فعالیت علمی –و نه تمام اجزای آن- در سایۀ متافیزیکِ حاکم بر اذهان دانشمندان شکل میگیرید.» و «در واقع هیچ فیزیکدانی از لحاظ فلسفی بیطرف نیست و بهطور ناخودآگاه یک سلسله عقاید فوق علمی دارد» که گاهی برخی از فیزیکدانان به این دیدگاههای فوقعلمی اقرار کردهاند و در اکثر موارد خود التفات به این دیدگاهها نداشته اند.
در این ارائه تلاش میکنیم آن دسته از مبادی و مبانی هستیشناختی و معرفتشناختیِ علم، از همان نقطۀ آغازین فعالیت و پژوهش علمی تا واپسین مرحله، نقشی سرنوشتساز دارند.
عناوین ساحتهای تأثیرگذاری مبادی و مبانی متافیزیکی بر علوم تجربی به طور خلاصه عبارتند از:
1. انگیزۀ دانشمند
2. تأمین مبادی تصوریِ علم و نظریه
3. تأمین مبادی تصدیقیِ علم و نظریه
4. انتخاب مسئله و پیگیریِ آن.
5.انتخاب آزمایش و گزینش مشاهده.
6. تعبیرِ نتیجۀ آزمایش.
7. تعمیمِ نتیجۀ آزمایش.
8. نظریهسازی.
9. اعلان نظریۀ علمی.
10. تعبیر نظریۀ علمی.
11. ارزیابی و گزینش نظریات همعرض.
12. ارائه اصول روششناختی برای علم.
13. پاسخ به پرسشهای مرزی و فلسفیِ علوم.
14. کاربرد محصولات علم و فناوری.
🆔
@Zharfa90