بسم الله الرحمن الرحیم موضوع : معیار حکمت؟ حکمت چیست وحکیم کیست؟ ✍مقدمه : به مناسبت روز حکمت فلسفه(30آبان)، مقاله ای إرائه می شود که معیار شناخت شخص حکیم چیست؟ یعنی چه کسی دارای حکمت است؟ آیا کسی که لزوما مدرک دکترای فلسفه و عرفان است یا به حکمت، شُهرت دارد می توان او را حکیم دانست؟ حکیم کسی است که: 1⃣ خود شناسی: قال اميرالمؤمنين علیه السلام و مِن حِكمَتِهِ ـ يَعني المَرءَ ـ عِلمُهُ بنَفْسِهِ و از حكمت آدمى ، خود شناسى اوست. بحار الأنوار : ج 78 ،ص 81 ،ح 66 2⃣خشیّت و خوف از خدا پيامبرصلى الله عليه و آله رأسُ الحِكمَةِ مَخافَةُ اللّه ِ .  ترس از خدا، سرآمد حكمت است.كنز العمّال : 5873 3⃣ مدارا کردن با جاهل پيامبر صلى الله عليه و آله إنّ الرِّفْقَ رأسُ الحِكمَةِ .  مدارا كردن، سرآمد حكمت است.كنز العمّال : 5444 امام على عليه السلام ليسَ الحَكيمُ مَن لَم يُدارِ مَن لا يَجِدُ بُدّا مِن مُداراتِهِ .  حكيم نيست آن كه مدارا نكند با كسى كه چاره اى جز مدارا با او ندارد . تحف العقول :ص 218 . 4⃣ مراقبت از دینداری: امام على عليه السلام حِفْظُ الدِّين ثَمرَةُ المَعرِفَةِ و رَأسُ الحِكْمَةِ .  حفظ دين، ثمره معرفت و سرآمد حكمت است . شرح غرر الحكم :  ج3،ص405،ح4903 5⃣ صاحب تجربه پيامبر صلى الله عليه و آله لا حَليمَ إلاّ ذو عَثْرَةٍ ، و لا حَكيمَ إلاّ ذو تَجْرِبةٍ .  هيچ بردبارى بدون لغزش و هيچ حكيمى بدون تجربه نيست.كنز العمّال : 5827 6⃣ اهل اطاعت و تقوا پيامبر صلى الله عليه و آله إنّ أشْرَفَ الحَديثِ ذِكْرُ اللّه ِ ، و رأسَ الحِكمَةِ طاعَتُهُ .  بهترين سخن، ذكر خداست و سرآمد حكمت، اطاعت از اوست . الأمالي للصدوق : ص487،ح1 7⃣ عدم إظهار نیاز به غیرکریم امام على عليه السلام لَيس بحَكيمٍ مَن قصَدَ بحاجَتِهِ غَيرَ كَريمٍ .  حكيم نيست، كسى كه نياز خود را نزد شخص غير كريم برد .  شرح غرر الحكم : ج5،ص84،ح 7499 8⃣ عبرت گیری امام على عليه السلام مَن ثَبتَتْ لَهُ الحِكمَةُ عَرَفَ العِبرَةَ .  هر كه حكمت در دلش جاى گيرد، عبرت شناس شود .  شرح غرر الحكم :  ج5،ص352،ح8706 9⃣ پرهیز از شهوت رانی امام على عليه السلام كُلَّما قَوِيَتِ الحِكمَةُ ضَعُفَتِ الشَّهْوَةُ .  هر چه حكمت نيرومندتر شود، شهوت و خواهشهاى نفسانى ناتوانتر مى شود .   شرح غرر الحكم : ج4،ص622،ح 7205 امام على عليه السلام لا تَجْتَمِعُ الشَّهوَةُ و الحِكمَةُ .  شهوت و حكمت با هم جمع نمى شوند .  شرح غرر الحكم : ج6،ص370،ح10573 🔟 روح و اخلاق نیک امام هادى عليه السلام الحِكمَـةُ لا تَنْجَـعُ في الطِّباعِ الفاسِدَةِ .  حكمت در جانهاى فاسد مؤثر نمى افتد . بحارالأنوار،ج78ص370ح4 1⃣1⃣ بی رغبت به دنیا امام صادق عليه السلام مَن زَهِدَ في الدُّنيا أثْبَتَ اللّه ُ الحِكمَةَ في قَلبِهِ ، و أنْطَقَ بها لِسانَهُ .  هركه به دنيا پشت كند، خداوند حكمت را در دلش استوار گرداند و زبانش را به آن گويا سازد . الكافي :ج 2،ص128،ح1 2⃣1⃣ کم خوراک پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مَن أكَلَ طَعاما للشَّهْوَةِ حَرّمَ اللّه ُ على قَلبِهِ الحِكمَةَ .  هر كس غذايى را براى شهوت [و لذّت و نه سدّ جوع] بخورد، خداوند حكمت را بر دل او حرام گرداند . تنبيه الخواطر :ج 2،ص116 3⃣1⃣سکوت: امام على عليه السلام كَسْبُ الحِكمَةِ إجْمالُ النُّطقِ ، و اسْتِعْمالُ الرِّفْقِ .   به دست آوردن حكمت با كوته گويى و در پيش گرفتن نرمى و مدارا ميسر مى شود.  شرح غرر الحكم : ج4،ص625،ح 7223 4⃣1⃣ کنترل خشم: امام صادق عليه السلام : الغَضَبُ مَمْحَقةٌ لقَلبِ الحكيمِ ، و مَن لم يَمْلِكْ غَضَبَهُ لَم يَمْلِكْ عَقلَهُ   خشم، دل حكيم را تباه مى كند و كسى كه اختيار خشم خود را نداشته باشد اختيار عقل خويش را ندارد . تحف العقول،ص371 5⃣1⃣ ترک لذت حلال غیر مفید 6⃣1⃣ دشمن داشتن فانی امام على عليه السلام أوّلُ الحِكمَةِ تَرْكُ اللَّذّاتِ ، و آخِرُها مَقْتُ الفانِياتِ .  نخستين گام حكمت، وا نهادن لذتهاست و آخرين گام آن، دشمن داشتن هر آنچه فانى مى شود .شرح غرر الحكم : ج2،ص408،ح 3052 اللّهم صلّ علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم #حکیم_حکمت کانال مطالب تولیدشده توسط حمید اکبری پاسخگوی حرم رضوی https://eitaa.com/serathamed قم مقدسه 1402/9/1