نمونه ای از قصیده
قصیده "بهاریه" فرخی شامل صد و بیست و پنج بیت و در مدح سلطان محمود غزنوی است که برای نمونه ابیاتی از آن نقل میشود:
بهار تازه دمید، ای به روی رشک بهار
بیا و روز مرا خوش کن و نبید بیار
همی به روی تو ماند بهار دیبا روی
همی سلامت روی تو و بقای بهار
رخ تو باغ من است و تو باغبان منی
مده به هیچکس از باغ من، گلی، ز نهار!
به روز معرکه، بسیار دیده پشت ملوک
به وقت حمله، فراوان دریده صف سوار
همیشه عادت او بر کشیدن اسلام
همیشه همت او نیست کردن کفار
عطای تو به همه جایگه رسید و، رسد
بلند همت تو بر سپهر دایره وار
کجا تواند گفتن کس آنچه تو کردی
کجا رسد بر کردارهای تو گفتار؟
تو آن شهی که ترا هر کجا شوی، شب و روز
همی رود ظفر و فتح، بر یمین و یسار
خدایگان جهان باش، وز جهان برخور
به کام زی و جهان را به کام خویش گذار
طول قصیده از 15 بیت تا 60 بیت می تواند باشد.
#دوبیتی
قالب شعری است که از دو بیت با قافیه هایی در مصراعهای اول ،دوم و چهارم درست شده است.
- وزن دوبیتی: وزن دوبیتی معمولاً مفاعیلن ،مفاعیلن، مفاعیل است و با رباعی فرق دارد.
- روش تشخیص رباعی از دو بیتی : 1- وزن 2- موضوع
- دوبیتی را در فارسی ((ترانه)) هم می گویند.
- موضوع دوبیتی : موضوع دوبیتی عارفانه و عاشقانه است.
- دوبیتی را بهترین قالب شعری در نزد روستاییان خوش ذوق و خوش لهجه است.
- معروفترین شاعران دوبیتی گو: بابا طاهر عریان و فایز دشتستانی
- شکل گرافیکی قالب دوبیتی : دو بیت هم وزن است که از نظر شکل قافیه همانند رباعی است .
نمودار دوبیتی :
..................* ......................*
.................. ....................*
نمونه:
ز دست دیده و دل هر دو فریاد هر آنچه دیده بیند دل کند یاد
بسازم خنجری نیشش ز فولاد زنم بر دیده تا دل گردد آزاد
#رباعی :
"رباعی" از کلمه ی "رباع" به معنی "چهارتایی" گرفته شده است.
"رباعی" شعری است چهار مصراعی که بر وزن "لاحول و لاقوة الابالله" سروده می شود.
سه مصراع اول رباعی تقریباً مقدمه ای برای منظور شاعر هستند و حرف اصلی در مصراع چهارم گفته می شود.
قالبی ویژه ی شعرهای ایرانی است که چهار مصراع دارد و معمولا مصراع سوم آن قافیه ندارد. محتوای رباعیها بیشتر عارفانه، عاشقانه یا فلسفی است. خیام بزرگترین رباعی سرای جهان است.
شکل رباعی
------------× ------------×
------------ ------------×
نمونه هایی از رباعی:
هر سبزه که بر کنار جویی رسته است ---- گویی زلب فرشته خویی رسته است
پا بر سر سبزه تا به خواری ننهی ---- کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است (خیام)
#ترجیع_بند :
غزل هایی است هم وزن با قافیه های متفاوت که بیت یکسان مُصرَّعی آنها را به هم میپیوندند. به هر غزل یک «خانه» یا «رشته» و به بیت تکراری میان آنها «ترجیع» یا «برگردان» میگویند.
قالب ترجیع بند ویژهی شعر فارسی است. درون مایه های ترجیع بند عشق، مدح و عرفان است.
🔰
🔶 @shaershow 🔶
〰〰〰〰〰〰〰
#رباعی
#وزن_رباعی
شاید شنیده باشید که وزن رباعی، وزن #لا_حول_ولا_قوة_الا_بالله است ولی بخاطر یه سری تغییرات (اختیارات شاعری) به ۱۲ وزن میرسد که البته همه این اوزان، کاربرد ندارند👇
۱. #مستفعل_مستفعل_مستفعل_فع
تن تن ت ت_تن تن ت ت_تن تن ت ت_تن
۲. #مفعولن_مفعولن_مفعولن_فع
تن تن تن_تن تن تن_تن تن تن_تن
۳. #مستفعل_مفعولن_مفعولن_فع
تن تن ت ت_تن تن تن_تن تن تن_تن
۴. #مستفعل_مستفعل_مفعولن_فع
تن تن ت ت_تن تن ت ت_تن تن تن_تن
۵. #مفعولن_مفعولن_مستفعل_فع
تن تن تن_تن تن تن_تن تن ت ت_تن
۶. #مفعولن_مستفعل_مستفعل_فع
تن تن تن_تن تن ت ت_تن تن ت ت_تن
۷. #مفعولن_مستفعل_مفعولن_فع
تن تن تن_تن تن ت ت_تن تن تن_تن
۸. #مستفعل_مفعولن_مستفعل_فع
تن تن ت ت_تن تن تن_تن تن ت ت_تن
۹. #مستفعل_فاعلات_مستفعل_فع
تن تن ت ت_تن ت تن ت_تن تن ت ت_تن
۱۰. #مستفعل_فاعلات_مفعولن_فع
تن تن ت ت_تن ت تن ت_تن تن تن_تن
۱۱. #مفعولن_فاعلات_مفعولن_فع
تن تن تن_تن ت تن ت_تن تن تن_تن
۱۲. #مفعولن_فاعلات_مستفعل_فع
تن تن تن_تن ت تن ت_تن تن ت ت_تن
❌شمارههای ۵ و ۲ عملا کاربردی ندارند؛
❎شمارههای ۶ و ۸ و ۳ و ۷ کم کاربرد هستند؛
✅شمارههای ۱ و ۴ و ۹ و ۱۰ و ۱۱ و ۱۲ کاربرد بیشتری دارند.
✅✅✅شمارههای ۱ و ۴ از همه معروفترند:
#مستفعل_مستفعل_مفعولن_فع
لا حول و لا قوه الا بالله
#مستفعل_مستفعل_مستفعل_فع
لاحول و لا قوه الا بخدا☺️
لینک کانال آموزش شعرآموز (به زبان ساده): @shaershow
#قالبهای_شعری
#رباعی
#دوبیتی
#رباعی و #دوبیتی دو قالب شعر سنتی هستند که تشابهات و تفاوتهایی دارند:
تشابه:
هر دو از دو بیت تشکیل شدند؛
تفاوت:
وزن رباعی #لا_حول_ولا_قوة_الا_بالله ( #مستفعل_مستفعل_مفعولن_فع و سایر اشکال فرعی آن) هست ولی وزن دوبیتی #مفاعیلن_مفاعیلن_فعولن است.
مثال رباعی:
خیام اگر ز باده مستی خوش باش
با ماه رخی اگر نشستی خوش باش
چون عاقبت کار جهان نیستی است
انگار که نیستی چو هستی خوش باش
#خیام
مثال دوبیتی:
مو از قٰالوُا بَلیٰ تشویش دیرُم
گنه از برف و بارون بیش دیرُم
اگر لاٰتَقنَطوُا دستُم نگیرد
مو از یاٰوَیلَناٰ اندیش دیرُم
#باباطاهر
نکته: گفته شده #دوبیتی یک قالب اصیل پارسی است.