موضوع غزل : درون مایه غزل عاشقانه، عارفانه یا آمیزه های از این دو است و یا مضمونی اجتماعی دارد. (بیان عواطف و احساسات وصف طبیعت یا گفت و گو از ایام جوانی)  پیدایش غزل : غزل در قرن 6 هجری قمری رواج یافت بدین گونه که تغزل قصاید به صورت قالبی مستقل درآمد و غزل نام گرفت. محتوای غزل در آغاز عاشقانه بود سپس عارفانه (قرن 7 و 8) و بدنبال آن در دوره مشروطیت جنبه اجتماعی به خود گرفت . غزل در روزگار ما نیز همواره از قالبهای درجه اول و محبوب شعر فارسی بوده است.  تخلّص شاعری : شاعر در پایان غزل نام خود یا تخلص شاعری خویش را می آورد.  غزل سرایان بزرگ شعر فارسی: شهریار- هراتی . رهی معیری . صائب تبریزی . حافظ . سعدی . مولوی . سنایی غزنوی شکل گرافیکی قالب غزل : -------------------*       -------------------* -------------------         -------------------* و یا :  ......................الف    ...................... الف  ...................... ب     ...................... الف  ...................... ج      ...................... الف  مشخصات غزل : 1- تعداد ابیات غزل حداقل پنج بیت و حداکثر دوازده بیت است . ( گاهی غزل ها بیش از پانزده بیت هم یافت می شود . )  2- درون مایه و محتوای غزل بیان عواطف و احساسات ، عشق و عرفان و گاهی هم مضمون اجتماعی می باشد . 3- بیت اوّل غزل را مطلع بیت آخر آن را مقطع گویند . ( که هر کدام اگر به خوبی مطرح شوند حسن مطلع و حسن مقطع نام می گیرند . ) 4- در غزل تنوع مطالب ممکن است . ( یعنی موضوع هر بیت می تواند با ابیات دیگر فرق داشته باشد.) 5- غزل از قرن ششم به وجود آمده است . ( در واقع همان تغزل قصیده است ) از آغاز پیدایش ، عاشقانه و با ظهور سنایی عارفانه می شود . )  6- با ظهور انقلاب مشروطه ، غزل مضمون اجتماعی نیز به خود می گیرد .  نکته : غزل عاشقانه را سعدی و غزل عارفانه را مولوی به اوج خود رساندند  حافظ که سر آمد غزل سرایان شعر فارسی است ، شیوه ی عاشقانه – عارفانه را به کمال رساند .  مشهورترین غزل سرایان عبارتنداز : حافظ ، سعدی ، مولوی ، صائب تبریزی ، عراقی ، فرخی یزدی ، رهی معیری ، شهریار و ...  فرق غزل و قصیده : 1- از نظر تعداد ابیات 2- درون مایه و محتوای 3- وحدت موضوع نکته : اگر شاعر بیت نخست مطلع غزل و قصیده خود را زیبا و دلپسند بیاورد ، از آن به حسن مطلع تعبیـر می شود به طوری که شنونـده برای شنیدن باقی سخـن تشـویق گردد . نکته : اگر شاعر بیت آخر شعرش را ( معمولاً قصیده یا غزل ) به نحوی شیوا و دلنشین بیاورد که به عنوان حسن ختام در روح شنونده و خواننده اثر نیک و خوش باقی بگذارد ، از آن به حسن مقطع تعبیر می شود . نمونه ای از غزل حافظ:  ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی دل بی تو به جان آمد وقت است که بازآیی  دایم گل این بستان شاداب نمیماند  دریاب ضعیفان را در وقت توانایی دیشب گله زلفش با باد همی کردم  گفتا غلطی بگذر زین فکرت سودایی  صد باد صبا این جا با سلسله میرقصند  این است حریف ای دل تا باد نپیمایی مشتاقی و مهجوری دور از تو چنانم کرد کز دست بخواهد شد پایاب شکیبایی یا رب به که شاید گفت این نکته که در عالم  رخساره به کس ننمود آن شاهد هرجایی  ساقی چمن گل را بی روی تو رنگی نیست شمشاد خرامان کن تا باغ بیارایی  ای درد توام درمان در بستر ناکامی  و ای یاد توام مونس در گوشه تنهایی  در دایره قسمت ما نقطه تسلیمیم لطف آن چه تو اندیشی حکم آن چه تو فرمایی فکر خود و رای خود در عالم رندی نیست  کفر است در این مذهب خودبینی و خودرایی  زین دایره مینا خونین جگرم می ده  تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی  حافظ شب هجران شد بوی خوش وصل آمد شادیت مبارک باد ای عاشق شیدایی  #قصیده :  شعری است که مصراع اول و مصراعهای زوج آن با هم هم قافیه است و تعداد ابیات آن از پانزده بیت بیشتر است (تا هفتاد و هشتاد بیت)  موضوع قصیده: غالباً ستایش ، نکوهش وصف طبیعت با مسائل اخلاقی است.  هر قصیده چهار بخش دارد:  الف) تغزل : مقدمه قصیده است بامضامینی چون عشق ، یاد جوانی و وصف طبیعت  ب) تخلص: رابطه میان مقدمه باتنه اصلی قصیده است. ج) تنه اصلی: مقصود اصلی شاعر با محتوایی چون مدح ،رثا، پند و اندرز، عرفان ، حکمت و...  د) شریطه: دعای جاودانگی ممدوح در پایان قصیده است. مطلع: بیت اول قصیده را گویند.  مقطع: بیت آخر قصیده را گویند. به گفته ای قصیده مهمترین قالب شعری است چون میزان قوت و توانمندی شاعر را در شاعری می سنجد.  قصیده سرایان بزرگ شعر فارسی: رودکی ، فرخی سیستانی ، منوچهری،ناصر خسرو،مسعود سعد سلمان،انوری ،خاقانی قاآنی، ملک الشّعرای بهار، دکتر مهدی حمیدی ، امیری فیروزکوهی، و مهرداد اوستا  شکل گرافیکی قالب قصیده همانند غزل است . 🔰 🔶 @shaershow 🔶 〰〰〰〰〰〰〰