#آموزش_وزن_و_عروض
#جلسه_دوم
🔻🔻🔻🔻🔻🔻
#انواع_هجا
در جلسه قبل آموختیم که شعر کلاسیک، #کلام_موزون_خیال_انگیز است و به توضیح واژگان آن نیز پرداختیم.
همانطور که خدمت شما دوستان عرض کردم، تا زمانی که کلامی منعقد نگردد؛ پیامی هم نخواهد بود لذا توضیح بیشتری پیرامون قید #کلام ارائه نمیکنم چرا که ملالآور خواهد بود.
قید دوم تعریف ما یعنی #موزون بودن و وزنداشتن، تمام آن چیزی است که ما در #آموزش_وزن_و_عروض به دنبال آن هستیم.
✅نکته: از این جلسه به بعد یادگیری مطالب آموزشی ما، نیاز به کمی تمرین دارند.
وقتی ما میگوییم #موزون دقیقا منظورمان همان ریتم و آهنگ است.
ولی چه ریتم و آهنگی؟!
جواب ساده است:
هر ریتم و آهنگی!
ولی نکته قابل توجه این است که با گذشت زمان، از بین بینهایت ریتم و آهنگ، فقط ۳۱ وزن باقیماندهاند!
چرا؟!
چون به نظر میآید علت محدود شدن ریتمها و آهنگها (اوزان) به ۳۱وزن عوامل زیر بوده است:
۱. بیشترین کاربرد از قدیمالایام توسط شعرا بنام همچون سعدی، حافظ و...؛
۲. زیبایی ذاتی این اوزان و ملایمت با طبع انسان؛
۳. روان بودن این اوزان نسبت به سایر اوزان مهجور و محذوف دیگر؛
۴. همسانی و هماهنگی با زبان و ادبیات فارسی.
معرفی و یادگیری این اوزان سیویکگانه را؛ چه برای سرودن و چه برای تشخیص وزن؛ از چند جلسه دیگر آغاز خواهیم کرد ولی یادگیری این اوزان، پیشنیازهایی دارد.
اولین پیشنیاز، یادگیری بخشها یا همان #هجا های کلمات است.
توضیح آنکه اگر ما هر کلمهای را -همانند یک دانشآموز اول ابتدایی- به صورت عادی بخش کنیم؛ از جهت مدت زمانی که طول میکشد تا آن بخش را تلفظ کنیم؛ یکی از این سه حالت را خواهد داشت:
الف. کوتاهترین
ب. بلندترین
ج. متوسط
یعنی اگر کوتاهترین هجای ما نیم ثانیه(۰.۵ ثانیه) و بلندترین هجای ما یک و نیم ثانیه(۱.۵ ثانیه) باشد، هجای متوسط ما ۱ثانیه طول میکشد تا از دهان خارج شود.
اگر بخواهیم این هجاها را از کم به زیاد مرتب کنیم و اصطلاح ادبی آنها را در نظر بگیریم با ترتیب زیر روبرو خواهیم شد:
الف. هجای کوتاه (کوتاهترین=۰.۵ثانیه)
ب. هجای بلند (متوسط=۱ثانیه)
ج. هجای کشیده (بلندترین=۱.۵ثانیه)
تمرین: جمله زیر را بخش کرده و به صورت عادی زمزمه کنید:
من به باغ میروم.
حروف را کامل تلفظ کنید و دوباره دقت کنید:
من(۱ثانیه)
به(۰.۵ثانیه)
باغ(۱.۵ثانیه)
می(۱ثانیه)
رَ(۰.۵ثانیه)
وم(۱ثانیه)
درست بود؟
در سرودن و یا خوانش شعر نیز باید همینطور کلمات را بخش کنیم.
فقط یک نکته:
برای سهولت تشخیص هجاها، علایم اختصاری جالبی تعریف شده است. ببینید:
الف. هجای کوتاه (کوتاهترین=۰.۵ثانیه) = "U"
ب. هجای بلند (متوسط=۱ثانیه) = "_"
ج. هجای کشیده (بلندترین=۱.۵ثانیه)= "_U"
بنابراین:
من(۱ثانیه) = _
به(۰.۵ثانیه) = U
باغ(۱.۵ثانیه) = _U
می(۱ثانیه) = _
رَ(۰.۵ثانیه) = U
وم(۱ثانیه) = _
اگر بخواهیم آموزش هجاها را کامل کنیم باید هر سه هجا را بررسی کنیم تا ببینیم ترکیب چه حروفی با هم این هجاها را بوجود میآورد:
#هجای_کوتاه (U):
یک ترکیب بیشتر ندارد:
یک حرف الفبا + َ ِ ُ
مثل:
مَ در کلمه مَرو
جِ در کلمه جِگر
خُ در کلمه خُدا
#هجای_بلند (_)
سه ترکیب دارد:
۱. یک حرف الفبا + آ ای او
مثل:
ما در کلمه مادر
جی در کلمه جیوه
خو در کلمه خوشه
۲. آ ای او
مثل:
آ در کلمه آیا
ای در کلمه ایران
او در کلمه او(سوم شخص غایب)
۳. یک حرف الفبا + َ ِ ُ + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
دَر در کلمه دریا
قِس در کلمه قسمت
سُر در کلمه سرفه
#هجای_کشیده (_U)
چهار ترکیب دارد:
۱. یک حرف الفبا + آ ای او + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
ماش
جیغ
خوب
۲. یک حرف الفبا + َ ِ ُ + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
مَرد
جِلد
خُرد
۳. یک حرف الفبا + آ ای او + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
ماست
نیست
دوست
۴. آ ای او + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
آرد
ایست
اوست
۵. آ ای او + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
آب
ایل
اوف
نکته: در کلماتی مثل اوج، موج و...، صدا «اَوْ» مثل «او» است.
#محسن_علیخانی
سوال و رفع اشکال:
@msalikhani
🔰
🔶 @shaershow 🔶
〰〰〰〰〰〰〰
#آموزش_وزن
#هجا
#فعلن_یا_فَعَلُن
دوستانی که در ابتدای یادگیری وزن هستند، وقتی هجاها را یاد میگیرند، برخی اوقات در شمارش هجاها به مشکل برمیخورند!
مثلا میبینند یک مصرع ۱۴ هجا دارد ولی مصرع دیگر ۱۵ هجا دارد و از آنجایی که تو ذهنشون هست که باید تعداد هجاهای یک شعر با هم برابر باشه، فکر میکنند اون شعر ایراد وزنی داره!☺️
در حالی که در برخی موارد ایرادی ندارد هجاهای مصرعها برابر نباشه!
مثلا در وزن #فعلاتن_فعلاتن_فعلاتن_فعلن که ۱۴ هجا دارد، میتوان از #فعلاتن_فعلاتن_فعلاتن_فَعَلُن هم که ۱۵ هجا دارد استفاده کرد مثل:
راه صد دشمنم از بهر تو میباید داد
تا یکی دوست ببینم که بگوید خبرت
#سعدی
تقطیع کنیم ببینیم چی میشه👇
را/هِ/صد/دش = ۴هجا
مَ/نَ/مَز/به = ۴هجا
رِ/تُ/می/با = ۴هجا
ید/داد = ۲هجا
جمعا ۱۴هجا
تا/یِ/کی/دوس = ۴هجا
ت/بِ/بی/نم = ۴هجا
کِ/بِ/گو/ید = ۴هجا
خَ/بَ/رت = ۳هجا
جمعا ۱۵هجا
الان اینجا این تفاوت تعداد ایراد ندارد.
نکته: هر جا رکن آخر وزن، #فعلن بود، میشود #فَعَلُن هم استفاده کنید!
#فعلاتن_مفاعلن_فعلن (فَعَلُن)
#فعلاتن_فعلاتن_فعلن (فَعَلُن)
سخت که نبود؟😅
پیوند مسیر شعرآموز به زبان ساده👇
@shaershow