🔻🔺 «بررسی مشروطهخواهی در ایران» در گفتوگو با🔰
✍ حجتالاسلام والمسلمین دکتر علی احمدیخواه کوهنانی، استاد تاریخ و اندیشه معاصر مسلمین و از شاگردان مرحوم حجتالاسلام علی ابوالحسنی منذر است. از جمله کتابهای وی در مورد تاریخ مشروطه میتوان به «مشروطه از قم تا قلهک، روندها و جریانها»، «مشتی از مزخرفاتِ مطبوعات و مکتوباتِ مشروطه (کفریات)»، «شیخ فضلالله نوری از زبان خویش و غیر» و «زندگی، زمانه و عملکرد محمدعلیشاه قاجار در مشروطه» اشاره کرد. وی تحصیلکرده مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) است و پایاننامهاش در مورد بررسی مبانی نظری دو جریان مشروعهخواه و مشروطهخواه بوده که قرار است در قالب کتاب منتشر شود. حجتالاسلام احمدیخواه در حال حاضر به عنوان همکار علمی کارگروه دانشنامه مشروطه گروه تاریخ اندیشه معاصر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) مشغول فعالیت است.
💠 دکتر احمدی خواه:
علمای نجف مخصوصاً آخوند [محمد کاظم] خراسانی را هم [مرجع شهید علامه] شیخ فضلالله [نوری] (ره) با نامهنگاری به میدان مبارزه کشاند و خود آخوند اهل اینچنین کاری نبود و خیلی اهل احتیاط بود...
انگلستان با تبدیل نهضت عدالتخانه به مشروطه انتقام گرفت...نهضت عدالتخانه در باغ قلهک [پایگاه دسیسه های انگلیس] به مشروطه تبدیل شد و دلیل این کار انتقامگیری انگلیسیها از نهضت تحریم تنباکو بود...
✍ کامل گفتگوی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران با ایشان 🔰👇👇
🔹نقش گروههای افراطی در مشروطه را توضیح دهید و بفرمایید این گروهها چه نقشی در به بنبست رساندن مشروطه داشتند؟
مقدمتاً درباره پاسخ به پرسش شما باید بگویم اوایل 1324ش، یعنی در 118 سال پیش به همراهی مردم تهران و رهبری علما به ویژه مرحوم شیخ فضلالله نوری نهضتی به نام عدالتخانه در ایران آغاز شد، اما متأسفانه این نهضت در نیمه راه به دست سفارت انگلستان در تهران البته با نام مشروطه منحرف شد.
در زمان مشروطه نشریات و انجمنهای عجیب و غریبی به قول مخبرالسلطنه، وزیر اوقاف آن دوره، «قارچگونه» با اسامی عجیب مثل شارلاتان، میمون، حشراتالارض، بوقلمون، کلاهنمدیها، حقوقبرها و... پیدا شد که دست به اقدامات خودسرانهای میزدند، وزیر و وکیل عوض میکردند و مانند داعشیها دست به اقداماتی گوناگون و عجیبی میزدند که آسایش عمومی را سلب میکرد و هرج و مرج را در کشور اشاعه میداد این در حالی بود که انقلاب به مرحله تثبیت نرسیده بود.
متأسفانه افراطیگری در بین مشروطهخواهان اشاعه یافته بود و برخی مشروطهخواهان فکر میکردند هر چه بیشتر فحاشی کنند، مشروطهطلب و آزادیخواهتر هستند. مشروطهخواهان در نشریات و مجلات خود به زمین و زمان و مقدسات فحاشی میکردند و با اقدامات خود سبب سلب آسایش عمومی شدند چنان راه افراط پیمودند که عقلا از مشروطه پشیمان شدند.
شیخ فضلالله نوری از رهبران عدالتخانه با مشاهده این وضعیت مدتی سکوت کرد، اما با بدتر شدن اوضاع دست از حمایت از مشروطه برداشت و برای خروج از این وضعیت اعلام کرد مشروطه باید مشروعه باشد و پیشنویسی با امضای علما تهیه کرد تا همه مصوبات مجلس به تأیید علما برسد و در واقع شرعی باشد، اما متأسفانه متمم قانون اساسی هم نتوانست مانع از اقدامات افراطی مشروطهخواهان شود. شیخ فضلالله نوری حکم به حرمت مشروطه غربی داد.
🔹بیشتر برای ما توضیح بدهید چگونه نهضت عدالتخواهانه ایرانی تبدیل به مشروطه شد؟
برای پاسخ به این پرسش باید بگویم از این جهت میگویم عدالتخانه و نه مشروطه چراکه از ابتدا مردم دنبال این بودند. حتی کسروی هم میگوید چیزی که مردم میخواستند اجرای احکام اسلام در سراسر کشور است؛ چراکه از جور شاهان و شاهزادگان به تنگ آمده بودند و با همکاری و سردمداری علما و بهخصوص شیخ فضلالله این نهضت شکل گرفت.
علمای نجف مخصوصاً آخوند [خراسانی] را هم شیخ فضلالله با نامهنگاری به میدان مبارزه کشاند و خود آخوند اهل اینچنین کاری نبود و خیلی اهل احتیاط بود. از او که علت حمایتش از مشروطه را پرسیدند گفت: «من به اعتبار مردی که اگر بگوید کاری انجام بده من با ده انگشت امضا میکنم وسط آمدم». پرسیدند این شخص کیست. گفت: «شیخ فضلالله نوری». عدالتخانه برای اجرای احکام اسلام بود همه از جمله [دین ستیزِ فراماسون، احمد] کسروی و [بابی ازلی ماسون، محمد] ناظمالاسلام [کرمانی] هم گفتهاند که عدالتخانه برای اجرای احکام اسلام بوده است. در مهاجرت صغری علما تا حرم حضرت عبدالعظیم آمدند و از شاه قول گرفتند، ولی عینالدوله نگذاشت که آنچه میخواستند پیاده شود.
پس از عمل نکردن درباریان به وعدههایشان در پی مهاجرت صغری، علما برای بار دوم مهاجرت کردند و به قم آمدند که به مهاجرت کبری مشهور است. در همین ایام بود که عدهای هم از ترس عینالدوله یا علل دیگر به سفارت رفتند؛ در اینجا بود که انگلیس وارد شد و دستکاری خود را کرد. ناظمالاسلام از قول [ماسون، محمد] ملکزاده میگوید که ماسونیها در آنجا شروع به دادن درس آدمیت به این گروه کردند و لازم است بگوییم که اینها از قبل برای این کار برنامهریزی کردند؛ برای مثال سرویس بهداشتیهای بسیاری را از قبل فراهم کرده بودند و یا دیگهایی از قبل آماده کرده بودند.
نقل است که زن کاردار انگلیس در باغ قلهک از یکی از متحصنان یا اطرافیان سفارت پرسید که شما چه میخواهید؟ که کسی در جواب گفته بود ما عدالتخانه میخواهیم. آن زن میپرسد که عدالتخانه چیست؟ آنها میگویند یعنی اینکه ریشسفیدهای ما بنشینند و مطابق شرع احکام و دستورات را اجرا کنند. آن زن میگوید نه، احتمالا شما مشروطه میخواهید! مخاطب هم گفت آره همان! اصلا کسی به مشروطه آگاهی نداشت و برای مثال گفته شده است برخی گمان میکردند که مشروطه نوعی آبگوشت است که در سفارت میدهند! حتی آنجا برخی با اشتباه در تلفظ مشروطه میگفتند آری ما مشربه میخواهیم. آن زن میگوید که شما نگویید مشروطه چراکه اگر مشروطه بخواهید باید همه علمایتان را بکشید؛ چون ما در انگلیس وقتی گفتیم مشروطه میخواهیم همه کشیشهایمان را کشتیم.
و برخی گفتند اشکالی ندارد ما هم میکشیم! اینجا میبینیم که چطوری برای آینده این جریان خط داده میشود.
🔹انگلستان با کدام عوامل توانست نهضت عدالتخواهانه را به مشروطه تبدیل کند؟ سرانجام مشروطه چه شد و چرا به اهداف خود نرسید؟
🔰ادامه در بخش دوم/پایانی🔰
🔰بخش دوم/پایانی🔰
توسط عوامل نفوذی خود در نهضت و احزاب و انجمن های [مخفی و عمدتاً ماسونیِ] تندرو که در نشریات گوناگون فعال بودند. نشریهای به نام «صوراسرافیل» که دهخدا آن را اداره میکرد در ستون آزاد خود به ایرانیان و دین فحاشی میکرد. تحصن در سفارت نقش کلیدی در انحراف نهضت عدالتخواهانه داشت و پای انگلیس را رسماً به جریان اعتراضات مردمی باز کرد.
[بابی ازلی ماسون، محمد] ناظمالاسلام کرمانی [از بنیانگذاران انجمن های مخفی] که از دشمنان شیخ فضلالله نوری بود میگوید: مشروطه، تهران را گدا کرد. رفقای من مانند جمال واعظ و ملکالمتکلمین (هر دو نفر بابی ازلی ماسون، بودند) فقط به پول اهمیت میدهند. این افراد منافقاند و نه دین و نه خدا را میشناسند دست به اقداماتی زدند که محمدعلیشاه به این نتیجه رسید مجلس خانه فساد شده است و مجلس را به توپ بست. حتی دشمن شاه میگوید که اگر شاه نبود نه از اسلام نامی مانده بود نه از خدا.
شیخ فضلالله که از همه پیشروتر بود متوجه اهداف مشروطهخواهان افراطی شد. آش آنقدر شور شد صدای خیلیها علاوه بر شیخ فضلالله درآمد. نشریات متعدد طوماری منتشر کردند و محمدعلیشاه را حرامزاده خواندند و زمانی که شاه شکایت میکند به شکایت شاه رسیدگی نمیشود. از دیگر اقدامات مشروطهخواهان افراطی ترور ناموفق شاه و شیخ فضلالله است؛ تروریستها هم محاکمه نمیشوند.
تروریستهایی که دست به ترور شیخ زدند در منزل میرزا جواد سعدالدوله، وزیر خارجه وقت، با حضور نماینده انگلیس جلسه برگزار میکنند و مدعی میشوند نکند به آن تروریست ظلم شود و بعد با شربت و شیرینی او را آزاد میکنند. اقدامات اینچنینی باعث نا امیدی دلسوزان از مشروطه میشود؛ به نحوی که محتشمالسلطنه، از رؤسای مجلس، اعلام میکند اگر محمدعلیشاه مجلس را به توپ نمیبست، عنقریب خود مردم این لانه فساد را ویران میکردند، ولی محمدعلیشاه با به توپ بستن مجلس از آنها قهرمان ساخت.
به طور خاص [بابی ازلی ماسون] یحیی دولتآبادی که خودش از دستاندرکاران مشروطه است، در کتاب «حیات یحیی» میگوید: ما قبل از آغاز مشروطه با سفارت انگلیس ارتباط خصوصی داشتیم و رابط او و روشنفکران، سیدحسن تقیزادهِ [فراماسون] بود.
تبدیل نهضت عدالتخانه به مشروطه انتقام انگلیس از نهضت تحریم تنباکو بود. پرچمدار تحریم در ایران هم شیخ فضلالله بود. به هر حال انگلیسیها از شیخ ضربه خورده بودند؛ به همین دلیل شیخ را اعدام کردند
ارتباط رهبران افراطی مشروطه با سفارت انگلستان کاملا برنامهریزیشده و با حساب و کتاب بود. در روزی که مجلس به توپ بسته میشود انگلیس حدود هفتاد نفر از مهرههایش از جمله یحیی دولتآبادی، سیدحسن تقیزاده و دهخدا و... را نجات میدهد، به لندن میفرستد و در کمبریج نزد ادوارد براون [مأمور اینتلیجن سرویس انگلیس، که به جهت نفوذ، به ایران اعزام شد] از آنها پذیرایی میشود و بعد هم به تهران برمیگردند.
🔹آیا از میان رهبران فکری مشروطه مثل طالبوف و میرزا ملکمخان [از بنیانگذاران فراموشخانه] و... که تجددخواه بودند کسی قبلا نام مشروطه را نشنیده بود؟
بعید است افرادی مانند میرزا ملکمخان اسم مشروطه را نشنیده باشد، اما در ایران بحث مشروطه نبود. او هم میخواست با لفظ قانون در کشور اصلاح ایجاد کند. سیدحسن تقیزاده نیز مدعی بود ایرانی باید از فرق سر تا نوک پا غربی شود و همفکران او هم ایران را مانند جلبکی میدانستند که باید روی سنگ غرب رشد کند، اما طالبوف حسابش جداست.
او کاری با مشروطه نداشت؛ قصد داشت ریشه دین در ایران زده شود. یکی از افرادی بود که باعث به بن بست رسیدن مشروطه شد.
🔸کد مطلب گفتگو/14046/مصاحبه کننده: رحمت رمضانی
✳️ @ShahidRabe
✍ به بهانه روز ملی خوشنویسی/۲۱ مهر
📸 1⃣ « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » به دستخط رهبران بیداری مسلمانان
رمز و رازهای نهفته در «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » که شما را حیرت زده میکند، اهمیت و آثار « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»...
📸 2⃣ مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری، شهید رابع، اعلی الله مقامه الشریف، زعیم نهضت اسلام خواهی مشروطه (مشروعه) خوشنویسی متبحر...نمونه هایی از دستخط زیبای ایشان...
📸 3⃣ اجمالی درباره میرزا محمد رضا کلهر کرمانشاهی، نامدارترین خوشنویس عصر قاجار، از مریدان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)...
🔰👇👇
✍ به بهانه روز ملی خوشنویسی/۲۱ مهر
📸 1⃣ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ » به دستخط رهبران بیداری مسلمانان
✍ رمز و رازهای نهفته در «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» نخستین عبارت قرآن که در اول سوره علق (اقرأ) بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) نازل شد و در احادیث شیعی این عبارت سرآغاز قرآن معرفی شده است...👇
https://www.yjc.ir/00RhzO
اهمیت و آثار آن👇
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/6774/81006/
📸 2⃣ نمونه هایی از دستخط زیبای مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری، شهید رابع، اعلی الله مقامه الشریف، زعیم نهضت اسلام خواهی مشروطه (مشروعه)
✍ علامه نوری، در خوشنویسیِ نسخ، ثلث، نستعلیق و شکسته نستعلیق متبحر بود. دست نوشته های ایشان در نهضت مشروطه و جنبش تحریم تنباکو که نمایشگر هنر اصیل ایرانی اسلامی است در مراکز نگهداری اسناد، موجود بوده که نمونه هایی از آنرا شاهدید. ایشان بر خوشنویسی طلاب، تأکید داشت و از استادان خوشنویس برای آموزش طلاب به عنوان یکی از مواد درسی، بهره می گرفتند.
📸 3⃣ اجمالی دربار نامدار ترین خوشنویس دوره قاجار، از مریدان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)
✍ فَخرالکتاب، میرزا محمدرضا کلهر کرمانشاهی (۱۲۴۵- ۱۳۱۰ه.ق/ ۱۸۲۹- ۱۸۹۲ م) از ایل کلهر کرمانشاه، خانواده شیه رگ، تیره خمان یکی از خوشنویسان ایران در زمان قاجاریه است.
میرزا محمد رضا کلهر از خوشنویسان دوره ناصری و از نستعلیقنویسان زبردست مهم تاریخ هنر ایران است که شیوه خاصی در نستعلیقنویسی ایجاد کرد. این شیوه بر نستعلقنویسان پس از او و تازمان حاضر بسیار موثر بوده و شیوه رایج در نستعلیقنویسی دوران معاصر شد.
محمد رضا کلهر فرزند «محمدرحیم بیک» بود. او در جوانی به سبب زندگی ایلی به سوارکاری و تیراندازی تمایل داشت. از این رو مردی خوشبنیه و نیرومند بار آمد. بعدها به کار خوشنویسی رو آورد؛ بنابراین به تهران آمد و نزد میرزا محمد خوانساری شاگرد محمد مهدی تهرانی تعلیم خط گرفت. از آنجایی که از استادان خود پیشی گرفت از روی خطوط باقی مانده از میرعماد مشق کرد. حتی یکبار به اصفهان رفت تا از روی کتیبه معروف میرعماد در تکیه میرفندرسکی مشق کند.
او افزون بر نستعلیق در شکسته نویسی نیز استاد بود. میرزا رضا چون در نستعلیق سرآمد شد و شهرت یافت ناصرالدین شاه قاجار او را احضار کرد و بسیار مورد توجه شاه قرار گرفت. حتی شاه اندکی شخصاً نزد وی مشق خط کرد. ناصرالدین شاه خواست که وی در وزارت انطباعات (وزارت چاپ) به کار گمارده شود اما از آنجایی که میرزا مردی بلندهمت و آزادمنش بود نپذیرفت و با کتابتی مختصر و دستمزدی اندک میساخت.
او شاگرد یکی از مریدان و شاگردان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) یعنی ادیب بزرگ، سید احمد رضوی(ادیب پیشاوری) بود و در مدارسی خوشنویسی تعلیم می داد که علامه شیخ فضل الله نوری(ره) در آن تدریس می فرمود و کرسی درس و بحث داشت.
سرانجام با شیوع همگانی وبا در تهران، او هم مبتلا شد و در روز جمعه ۲۵ محرم الحرام سال ۱۳۱۰ در گورستانی که اکنون محل آتشنشانی شهرداری تهران است(میدان حسن آباد/محله سنگلج) به خاک سپرده شد.
در دوره قاجار با ظهور پدیده چاپ و چاپ سنگی و همچنین گسستگی ارتباط خوشنویسان با سلسله اساتید قدیمی در خط ایرانی به ویژه نستعلیق نویسی تغییراتی حاصل شد.
از سویی جامعهای که گامهای نخست برای حرکت بهسوی مدرن شدن را طی میکرد. خوشنویسی هم به سمت هنرهای کاربردی رفت و با این تحولات همراه شد. خوشنویسی ایرانی با از دست دادن مصرف اصلی آن یعنی کتابت و مواجهه با نیازهای جامعه مدرن در قرن اخیر روند تازهای را دنبال کرد.
کلهر با نگارش روزنامه ای و کتابهایی چون فیضالدموع و سفرنامهها نمونههایی برای تمرین مشق در وسعت زیاد برای مشتاقان بهجای گذاشت. او به جهت خوشنویسی بر روی سنگ و با مرکب غلیظ که برای چاپ سنگی اجتنابناپذیر بود شیوهای پدید آورد که حروف آن چاق و کشیدهها کوتاه بودند.
پس از کلهر عمادالکتاب سیفی قزوینی از آثار او مشق کرد و این شیوه را رواج داد. عمادالکتاب را میتوان آخرین حلقه از سلسله استادان پیشین در خط دانست که از او «آداب المشقی» باقی ماند و همین او را به سلسله خوشنویسان معاصر متصل کرد.
از شاگردان مستقیم میرزا رضا کلهر کرمانشاهی، میرزا زین العابدین شریفی قزوینی معروف به ملک الخطاطین است. از نظر اشاعه هنر خوشنویسی و شیوه خطاطی کلهر مهمترین شاگرد او آقاسید مرتضی برغانی بود که سبک کلهر را به دو فرزند خود حسن میرخانی و حسین میرخانی آموزش داد. این دو استاد که با یک واسطه شاگرد کلهر محسوب میشوند با تاسیس انجمن خوشنویسان ایران در تعلیم خوشنویسان معاصر بسیار کوشیدند.
🔶 منابع: باشگاه خبرنگاران جوان، آثار استاد فقید منذر، محفل خوشنویسی کلهر، خبرگزاری مهر، پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ و ایثار و شهادت و...
✳️ @ShahidRabe