یکی از حکمای بزرگ پیشین اَنباذقُلُس است. وی اولِ حکمایِ خمسه‌ی معروف به اساطین حکمت است. آنان به ترتیب همین انباذقلس و فیثاغورس و سقراط و افلاطون و ارسطو می‌باشند. انباذقلس در زمان داود نبی علیه‌السلام بود و حکمت را از لقمان علیه‌السلام اخذ نمود. وی حکیمی متالّه و ریاضت کش و تارک دنیا بود و کلماتی بلند به رمز در علوم و معارف حقّه دارد. از جمله سخنانش این است که تا انسان پاک و پاکیزه و مستولی بر بدنش نشد قادر بر معرفت نفس نیست. و آنگاه که شرائط عرفانِ نفس را تحصیل کرد می‌شناسد که نفس چیست، و آن را به رویایی نیکو و بدون تجسم می‌بیند و می‌شناسد که جوهری اشرف و اکرم از نفس نیست و دائم و باقی است و به فنای بدن نمی‌میرد. اما اکثر مردم نفوسشان ناقص و مانند ابدانِ مقطوع الاعضاست و منکر شرف و حسن و بساطت و عدم موت نفوس‌اند و این نظری خطاست. و برای هر کس سزاوار این است که تا در چیزی تفحص نکرد و به علتِ باطن و ظاهرش آشنا نگشت، درباره‌ی آن چیزی نگوید، و چون تفحص کرد آنگاه حکم کند. و چون خواهد تفحص کند، بر قشر ظاهر آن چشم نیندازد، بلکه حریص باشد که به روحانیت و باطن آن برسد _ چه باطنِ آن، جوهر خالص است و همان شیء بعینه است _ و گر که به معرفت حقیقت آن چیز نائل نگردیده است. نفسِ نباتی قشرِ نفس بهیمی حیوان است، و نفس حیوانی قشرِ نفس نطقی، و نفسِ نطقی قشرِ عقلی است. و همچنین هر چه که اسفل است قشر اعلی، و اعلی لُبّ اوست. و چه بسا که از قشر تعبیر به جسد و از لُبّ تعبیر به روح می‌شود. پس نفسِ نباتی جسدِ نفس حیوانی، و نفسِ حیوانی روح آن است و به همین منوال تا عقل. این بود قسمتی از گفتارش که به مناسبت درس، از محبوب القلوب دیلمی نقل به معنی کرده‌ایم. دروس معرفت نفس، علامه حسن زاده آملی، درس ۱۴۶ #علامه_حسن_زاده_آملی #انباذقلس #عرفان #تصوف @shakhehtoba