بسم اللّه الرحمن الرّحیم الحمد لله رب العالمین حضور انور استاد بسیار گرانقدر، رئیس بزرگوار پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى جناب آقاى دکتر مهدى گلشنى (أیّده اللّه سبحانه بإلقاءاته السبّوحیّة). با سلام و دعاى خالصانه و ارائه ارادت بى ‏پیرایه، همواره صحّت و عزّت آن وجود شریف و توفیقات به دوام آن عزیز گرانمایه را در راه إعلاء و اعتلاى معارف حقّه إلیه و خدمت فرهنگى به کشور جمهورى اسلامى ایران گرامى از خداوند متعال مسألت دارم. در امتثال امر مبارک، مطابق هر یک از سؤالهاى هشتگانه‏اى که طرح فرموده‏اید، پاسخهایى با رعایت ایجاز و اختصار و تجدید ذکر سؤال به همان عبارت متین و استوار سرکار به ترتیب عرض مى ‏شود: 8 سؤال در رابطه علم و دین: 1- تعریف حضرت عالى از علم و دین چیست؟ علم معرفت واقعى به مصنّف کتاب نظام هستى و کلمات وجودى آن به قدر طاقت بشرى است. علم وجود نورى و فعلیّت مجرد از مادّه است، و انسان به یافتن فعلیتهاى وجودى نورى استکمال مى ‏یابد و ترقى وجودى مى ‏کند و فعلیت‏ بر فعلیت مى ‏افزاید و از نقص به کمال مى‏ رود. به گفته شیوا و شیرین منوچهرى دامغانى: به کردار چراغ نیم مرده‏  که هر ساعت فزون گرددش روغن‏  و چون علم و عمل دو جوهر انسان سازند، و عالم و عامل را اتحاد وجودى بدانهاست در حکمت الهى فرموده ‏اند- و چه نیکو فرموده ‏اند- که: «انسان به فراگرفتن حکمت- که همان تحصیل علم و عمل است- عالم عقلى مشابه با عالم عینى مى ‏گردد». و چون علم، چشم ذات نفس ناطقه انسانى مى ‏شود، و انسان به نور علم، حق را از باطل تمیز مى‏ دهد، و مدینه فاضله بدست مى ‏آورد، و سعادت جاویدانى خود را کسب مى ‏کند، حضرت خاتم انبیاء محمّد مصطفى (صلوات اللّه علیه) فرموده است: «العلم إمام العمل». و اما تعریف دین: دین عبارت از برنامه حقیقى و دستور واقعى نگاهدار حدّ انسان و تحصیل سعادت ابدى آن است. و همه آداب و متون آن محض علم و عین صواب است. لاجرم تدوین و تنظیم این چنین برنامه از کسى به جز آفریدگار انسان ساخته نیست- یعنى آن دست و قلمى که کتاب تکوینى نظام هستى عالم و آدم را بدین زیبایى نگاشته است که زیباتر از آن تصوّر شدنى نیست، و هر یک از کلمات وجودى آنها را دین و آیینى داده است که به قدر یک میکرون اعوجاج و اختلاف و نارسایى و ناروایى در آنها راه ندارد، همان قلم براى جمیع شئون این صنع عظیمش به نام انسان دستورى که محض حکمت است نهاده است تا این دستور در متن آن چنان صنع پیاده شود و او را به هدف نهایى و کمال غایى او برساند. مناسب است که علق نفیس را از رسول اللّه صاحب قرآن فرقان اهدا کنیم، و آن این که: «إنّ هذا القرآن مأدبة اللّه فتعلّموا مأدبته ما استطعتم ...». مأدبه- به فتح و ضم دال- طعام مهمانى است. یعنى قرآن سفره خداست، و تا مى ‏توانید از این سفره بهره ببرید. و نیز مأدبه- به فتح دال- ادب و دستور است. قرآن براى ادب و تقویم انسان است. ادب نگاهداشت حدّ هر چیز است. و تقویم راست و درست ایستاندن است. این وجه با «تعلّموا» مناسبتر است. یعنى قرآن ادب و دستور الهى است، پس از آن ادب فرابگیرید و حدّ انسانى خود را حفظ کنید و نگاه بدارید، و بدین دستور، خود را راست و درست به بار آورید و به فعلیت برسانید، چنان که هم آن حضرت فرموده است: «أدّبنى ربّى فأحسن تأدیبى»، و نیز فرموده است: «أدّبنى ربّى بمکارم الأخلاق». #علامه_حسن_حسن_زاده_آملی 🌹کانال شاخه طوبی 🌹 👇👇👇 @shakhehtoba https://eitaa.com/joinchat/2841182208C176d11888a 💢ما را در نشر هر چه بیشتر کانال یاری فرمایید 🙏💢