صفحه ۲👉👉❤️
اما چون حق تعالی یاد فرمود و در کلام خود ذکر کرد.
مبطل در این کلام نماند چون به حق تعالی تعلق گرفت.
پس از این بیان، عیان می شود که هر چه پسند کاملان افتاد و پیش ایشان مرضی و مقبول آمد. بدیشان تعلق گرفت.»
( انتهی کلامه) في المثنوى المعنوي
هر چه گیرد علتی علت شود.
کفر گیرد کاملی ملت شود
و مشهور آن است که از ناظم است - قدس سره و الا (بالفتح) حرف تنبیه است؛
به معنی بدان و آگاه باش و با حرف ندا .
و ایها کلمه ای است که معرّف به لام را به واسطه آن کلمه ندا کنند و اقبالش به سوی خود طلبند.
و ساقی از روی لغت( به معنی)
آب دهنده و مشهور شراب دهنده است
و در اصطلاح، پیر کامل و مرشد مکمل را گویند.
و به خاطر نرسد که چون مراد از ساقی پیر کامل و مرشد مکمل است،
پس مرشد را به حرف تنبیه ندا نمودن از ادب دور است.
زیرا که طالب ملهوف و سالک مضطرب در شدت قَلَق و غایت اضطراب هر چه از زبان او صادر شود عند المحققين بدان مأخوذ و معاتب نیست.
كما قيل: الا يا رسول الله يا (اشرف) الورى،
الا یا حبیب الله يا دافع الردى
الا يا شفيع المذنبين و من عصى،
الا يا سند العاصين و من خطاء
الا يا واصل الحق، و يا بالغ العلى
الا يا من شفاعته يوم القيمة تُرتجي .
و کلماتی که از چوپان با موسی علیه السلام به صدور آمده
از روی ظاهر موجب کفر بود،
اما چون در حال شدت قَلَق و ذلال بود مورث پیشامد او و عتاب موسی علیه السلام - شد.
چنانچه حکایت آن در دفتر دوم مثنوی معنوی مشهور است
و قول یحیی بن معاذ رازی است که
( چون مراتب محبت صحت پذیرد، مراتب آداب از میان برخیزد)
و (ترک الادب عند المحبین ادب)
سرِّ این معنی است.
و ادر (به فتح یکم و کسر دوم)
به معنی بگردان [است]:
(كذا في الكشف) وكأس (به همزه) شراب و جام با شراب
و به معنی مطلق جام نیز آمده است
و کوس جمع آن است
و ناول( به کسر واو) امر است از مناوله به معنی بده و عطا کن
(کذا فی الکشف)
🤏مابقی صفحه ۳
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پاورقی ✅
(۱) مثنوی مولوی دفتر اول بیت ۱۶۱۳ تصحیح نیکلسون چاپ امیر کبیر)
(۲) ای رسول خدا ای شریفترین آفریده ای حبیب خدا ای دفع کننده بلا ای شفاعت کننده
گناهکاران و عاصیان ای پناه سرکشان و خطا کاران ای پیامبر به حق واصل شده ای به کمال رسیده
و ای کسی که روز قیامت به شفاعت تو امید می رود
(۳) ترک ادب نزد عشاق ادب است.
https://eitaa.com/sharhehafez
صفحه ۳ 👉👉❤️
و حرف کاف در صدر مصراع ثانی تعلیلی است
و معنی بیت در شرح نوشته:
«یعنی ای ساقی بده کاسه عشق و محبت
اگر دوستی در مودَّت.
کلمه اول می تواند که عبارت از زمان بیعت مرشد باشد که سالک در هنگام بیعت عشق را آسان می تراشد.
یعنی عشق هنگام بیعت آسان نموده بود و در بدایت مستحسن می نمود؛
چون در سلوکش آمدیم، مشکلها افتاد که رخت هستی همه بر باد داد .
و می تواند که عبارت از حالت عدم باشد.
و از برداشت مالا يطاق اظهار ندم باشد.
کما قال الله تعالى: «انا عرضنا الأمانة على السموات والأرض (الآيه).
یعنی روز میثاق چون از عدم به وجود می آسودیم از جهت حصول عرفان و رفع موانع از هواهای نفس و شیطان، عشق را آسان دانسته و توسل بدو نموده بودیم
اکنون که در وجود آسودیم مشکلها افتاد؛
که رخت آسودگی همه بر باد داد و موانع پیش آمد و جهاد اکبر به مخالفت لازم گشت.
پس ای مرشد راه طریقت
و ای هادی سبیل حقیقت هنگام مددکاری است
و اَوان دوستی و یاری؛
اهمال، موجب اضلال است
و توقف مایه وبال.
کاسه عشق و محبت بگردان و بنوش و بنوشان تا مست و مدهوش گشته از این کشاکش برهیم.
و می تواند که ساقی عبارت از مرشد حقیقی و هادی تحقیقی بود که اشارت است به واجب الوجود ورب المعبود.
و همچنان ساقی و شاهد و امثال آن هر کجا که مذکور شود
ارباب اشارت بدان جانب می برند.
و هر چه گویند با او گویند.
و هر چه جویند از او جویند.
و ماسوا را در وجود نپندارند و نمودی بی بود انگارند.
انتهی کلامه.
و صاحب مدار الافاضل
به تقریب تحقیق لفظ کاس( را در)
معنی این بیت چنین نوشته که
( مراد از ساقی معشوق است.
و چون عاشق در اضطراب فراق بیچاره و درمانده گشته بود و او را مشکلی و دشواری پیش آمده بود،
گفت که روی خود را بنما
تا از عذاب فرقت خلاص شوم.
به جهت آنکه اهل تصوف کاس ذکر کنند .
و روی محبوب اراده نمایند.
یا مراد از کاس، فیض باشد.
مابقی در صفحه ۴➡️
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پاورقی ⏩
(1) الاحزاب (۳۳)، آیه ۷۲ ما این امانت را بر آسمانها و زمین عرضه داشتیم
(۲) اشاره دارد به این آیه شریفه: و اذ اخذ ربك من بنى آدم من ظهورهم ذريتهم وأشهدهم على
الفهم الست بربكم قالوا بلى
الاعراف (۷)، آیه ۱۷۲
و پروردگار تو از پشت بنی آدم
فرزندانشان را بیرون آورد و آنان را بر خودشان گواه گرفت و پرسید: آیا من پروردگارتان نیستم؟
گفتن آری.......
https://eitaa.com/sharhehafez
صفحه ۴ 👉👉❤️
از قبیل ذکر محل و اراده حال و کاس در اصطلاح قومی، دل است.
و فیض به دل می رسد برین تقریر از ساقی حقیقی یا از مرشد فیض می خواهد تا صعوبت و اشکالی که در این راه پیدا شده مرتفع گردد و معنی مجازی معلوم شود)
(کذا
في الشرح، انتهى كلامه).
و میتواند که توجیه این بیت چنین نموده آید که مراد از ساقی، حضرت خضر عليه السلام - است.
منقول است که شمس الدین محمد حافظ شیرازی در ابتدای
حال مشغولی به تدریس و تعلم علوم ظاهری که در آن فن ید بیضایی داشت
خصوصاً در علوم قرآن بی نظیر بود می نمود تا آنکه به رهنمونی توفیق الهی و بدرقه هدایت نامتناهی در سن چهل سالگی به ملاقات حیات سمات حضرت خضر علیه السلام - مشرف شد
و ایشان شیشه شراب محبت الهی به دست حضرت خواجه داد و گفت بنوش.
بلاتحاشی آن را تجرع نمود و مست نشأه عشق و استغراق گشت.
بعد از آن ترک تدریس و تعلیم و توقیر نموده و لا ابالی وار در کوچه و بازار می گشت.
و شروع در نظم غزلیات حقایق آیات و معارف سمات فرمود،
و ذکر طلب شراب مذکور از دست ساقی مزبور در کلام خود به تکرار درج نمود،
بر حدیث کریم
( من احبَّ شيئاً فاكثر ذكره )
عمل نمود.
در این صورت حاصل تقریر بیت آنکه
خطاب با حضرت خضر - علیه السلام نموده میگوید
که آگاه باش از احوال پر اختلال من ای ساقی آب حیات معنوی در گردش آر كأس شراب محبت الهی،
و عطا کن آن را به محبّ ملهوف
زیرا که تجرّع شراب عشق
از دست چون تو ساقی
به واسطة كمال حلاوت و غايت لذّت آسان نمود
اول ولیکن دار الوجود ما را قهرمان عشق در قبضه تصرف خود آورد
و در رگ و ریشه تن نفاذ حکم کرد.
و افواج قاهره آلام و هموم
و جنود ماهره محن و غموم
آن مالک ملک وجود از هر طرف هجوم آورده .
بر مقتضای
(ان الملوك اذا دخلوا قرية افسدوها )
خطّه وجود ما را پایمال
حوافر جنود حوادث ساختند.
پس علاج من بر مقتضای قول مجنون عامری:
مابقی در صفحه ۵✅
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پاورقی ➡️
(۱) تک مصفات عین القضات، ج ۱، صص ۲۴، ۱۳۷ تذكرة الأوليا، تصحیح استعلامی (چاپ زوار)
ص ۱۸۶ تمهیدات،
تصحیح عسیران، چاپ منوچهری) ص ۲۴
( کسی که چیزی را دوست دارد، آن
را زیاد یاد می کند)
(حدیث نبوی)
(۲) النمل (۲۷)، آية ۳۴
( پادشاهان چون به قریه ای در آیند. تباهش می کنند.)
https://eitaa.com/sharhehafez
صفحه ۵👉👉❤️
تداويت من ليلي بليلي من الهوى
كما يتداوى شارب الخمر بالخمر
منحصر در دور و اعطای کاسه شراب محبت الهی از آن جنس که اول عطا کرده بودی هست.
تا محبت ناقص من به مرتبه کمال برسد و رتبه صحت دریابد و محنتها به راحتها مبدل شود و نقمتها عین نعمتها گردد
و چنانچه مولوی عبدالرحمن جامی قدس سره - در مقدمه شرح قصیده میمیه فارضیه آورده که
علامت صحت محبت آن است که صفات متقابله محبوب چون وعد و وعید و تقریب و تبعید و اعزاز و اذلال و هدایت و اضلال بر محب یکسان شود
و کشیدن حرارت آثار نُعوت قهر و جلال چون چشیدن حلاوت احکام صفات لطف و جمال بر وی آسان گردد.
ترجمه شعر عربی👉
در عشق خود درد لیلی را به لیلی مداوا کردم .
همچنانکه میخواره شراب را به شراب
مداوا می کند.
والله اعلم بالصواب
بعون الله
اتمام بیت اول 👉🌺❤️🌺❤️
https://eitaa.com/sharhehafez
در ضمن نشر مطالب با لینک بدونه لینک حلال است 🌺🌺❤️❤️
https://eitaa.com/sharhehafez
لطفا کانال ما را به دوستان اهل دل معرفی کنید 🌺🌺❤️
https://eitaa.com/sharhehafez
امشب مشهد مقدس هستم
و این کانال شروع خودش را در زمینه
ترویج عرفانی غزل های حافظ از
کتاب ختمی لاهوری
از
شهر مقدس مشهد
جوار مقدس علی بن موسی الرضا علیه السلام
شروع کرده
بعون الله
ان شاءالله بیت دوم تقدیم حضورتان می شود...
♦️هزاران آفرین بر جان حافظ
همه غرقیم در احسان حافظ
♦️ز هفتم آسمان غیب آمد
لسان الغیب اندر شان حافظ
♦️پیمبر نیست لیکن نسخ کرده
اساطیر همه، دیوان حافظ
♦️چه دیوان کز سپهرش رجم دیوان
نموده کوکب رخشان حافظ
♦️هر آن دعوی کند سحر حلال است
دلیل ساطع البرهان حافظ
♦️ایا غواص دریای حقیقت!
چه گوهرهاست در عمان حافظ
♦️نه تنها آن و حسنش درنظر هست
طریقت با حقیقت آن حافظ
♦️بیا اسرار تا ما برفشانیم
دل و جان در ره دربان حافظ
♦️به بند اسرار لب را چون ندارد
سخن پایانی اندر شان حافظ
🟢ملا هادی سبزواری رحمهالله
https://eitaa.com/sharhehafez