آیین و فرهنگ عزاداری در جهان (۴)
سوگواری ایام فاطمیه
🏴 فاطمیه به ایامی گفته می‌شود که شیعیان به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه (س) به عزاداری و سگواری می‌پردازند. با توجه به اینکه دو قول ۱۳ جمادی‌الاول و ۳ جمادی‌الثانی درخصوص تاریخ شهادت آن حضرت شهرت بیشتری دارند، روزهای یازدهم تا سیزدهم جمادی‌الاول، فاطمیه اول، و روزهای سوم تا پنجم جمادی‌الثانی، فاطمیه دوم نامیده شده‌اند.
📚 گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که عزاداری و سوگواری برای حضرت فاطمه (س) پیشینه‌ای طولانی دارد، و این پدیده آیینی و فرهنگی منحصر و محدود به دوره معاصر و دهه‌های اخیر نیست.
📚 در برخی منابع تاریخی آمده است که امام صادق(ع) برای حضرت زهرا (س) سوگواری می‌کردند و در مجلس عزا از واقعه سقط حضرت محسن (ع) و کتک خوردن حضرت زهرا (س) یاد می‌نمودند. (منبع: خصیبی، الهدایه الکبری، ۱۴۱۹ق، ص ۴۰۸)
📚 همچنین بنابر گزارش قاضی عبدالجبار معتزلی، برخی شیعیان در مناطقی مانند مصر، دمشق، بغداد، الرمله، عَکّا، صور، عسقلان و جبل البسماق، برای حضرت زهرا (س) و فرزندش حضرت محسن (ع) عزاداری می‌کرده‌اند. (منبع: قاضی عبدالجبار، تثبیت دلائل النبوة، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۵۹۵)
🌍 امروزه نیز در برخی کشورها همچون ایران، عراق، مصر، پاکستان و آذربایجان عزاداری فاطمیه برپا می‌شود.
🇮🇷 ایران تنها کشوری است که روز شهادت حضرت فاطمه (س) را تعطیل رسمی اعلام کرده است. در تقویم این کشور، روز سوم جمادی‌الثانی به‌عنوان روز شهادت آن حضرت شناخته شده، و تعطیل رسمی است. شایان ذکر است که این تعطیلی در سال ۱۳۷۹ درپی پیشنهاد آیت‌الله وحید خراسانی، به تصویب هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی رسید و با عنوان سالروز شهادت حضرت فاطمه (س) در تقویم ایران جای گرفت. شعائر و عزاداری‌های فاطمی در ایران از آن تاریخ رونق بیشتری گرفت.
🇮🇶 قابل توجه اینکه شیعیان عراق افزو‌بر فاطمیه اول و دوم، در روز ۸ ربیع‌الثانی نیز به سوگواری فاطمی می‌پردازند. این عزاداری ریشه در نقلی دارد که شهادت بانوی دو عالم را ۴۰ روز پس از رحلت پیامبر (ص) می‌داند. (منبع)
🇵🇰🇮🇳 همچنین از نظر وسعت عزاداری، کشورهای پاکستان و هند که جمعیت شیعی قابل‌توجهی دارند، پس از ایران، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
🇮🇳 گفتنی است ترویج و توسعه سوگواری فاطمی در کشور هند، از سال ۲۰۰۴ توسط بنیاد الجواد پیگیری شده و فعالیت‌های این بنیاد در گسترش شعائر و سوگواری فاطمی بسیار مؤثر بوده است. این بنیاد برای ترویج عزاداری فاطمیه، علاوه‌بر اعزام مبلغ، به توزیع کتاب و پرچم عزای فاطمی در نقاط مختلف هند می‌پردازد. (منبع)
🏴 چنان‌که گذشت، مراسم عزاداری حضرت زهرا (س) در میان شیعیان کشورهای مختلف رواج دارد. در سال‌های اخیر پرداختن به این دست آیین‌ها در کشورهایی با ترکیب مذهبی متنوع (به‌ویژه کشورهای دارای جوامع اهل‌سنت) سبب برانگیخته شدن پرسش‌ها و حساسیت‌هایی در اصل یا کیفیت برگزاری شده است. البته در اینکه نباید به موضوعات تفرقه‌انگیز (مانند توهین به مقدسات مذاهب) پرداخته شود سخنی نیست، اما در این میان پرسش‌های مهمی سر بر‌می‌آورد که پرداختن به آنها ضروری است. در ادامه به دو نمونه از این پرسش‌ها اشاره می‌کنیم:
❓با توجه به اعتقاد شیعیان به شهادت حضرت فاطمه (س) و وجود مستندات کافی در منابع فریقین، آیا برگزاری مراسم شهادت آن بانو در جوامعی که اهل‌سنت و شیعیان هم‌زیستی دارند، اقدام اشتباهی است؟
❓با توجه به آگاهی بسیاری از مخالفان از معتقدات شیعی درباره مصائب وارده بر دخت نبی اکرم (ص)، آیا موضوع تقیه می‌تواند همچنان مطرح باشد؟ یا به‌عکس، سالروز شهادت حضرت زهرا (س) بهانه و ظرفیت مناسبی است تا با بررسی ابعاد شهادت ايشان، با بیانی مناسب، به شبهات پاسخ داده شود و حقانیت مذهب تشیع اثبات گردد؟
🏴 شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بر همگان تسلیت باد 🏴
#افاده_تبلیغی
#اندیشکده_تبلیغ
👈 مؤسسه اطلس شیعه
👨🏫 دوره زمستانه سازندگان امروزین جهان اسلام؛ بازخوانی کتاب ۵۰۰ مسلمان تاثیرگذار در جهان امروز (نسخه سال ۲۰۲۴)
📚 در این دوره آموزشی با تمرکز بر کتاب ۵۰۰ مسلمان تاثیرگذار در جهان امروز (نسخه سال ۲۰۲۴)، خواهیم کوشید از خلال آشنایی با نخبگان و شخصیت‌های مؤثر دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، ورزشی، فرهنگی و علمی جهان اسلام، با جهان معاصر اسلام بیشتر آشنا شویم.
👨🎓 مخاطبان دوره: دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی، طلاب علوم دینی، فعالان مذهبی و رسانه‌ای، عکاسان و مستندسازان.
💡دستاوردهای دوره: دانش و بینش مقایسه‌ای درباره جریان‌های فکری و شخصیت‌های تأثیرگذار، آشنایی با ایده‌های متعدد (برای تحقیق و نگارش پایان‌نامه، عکاسی و ساخت فیلم و مستند)، دانش معطوف به کنش نسبت به مسلمانان مناطق مختلف جهان و...
💎 همراه با بورسیه برای واجدان شرایط
⏳ مهلت ثبت‌نام: ۳۰ آذرماه
📌اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام
#دوره‌های_ما
👈 مؤسسه اطلس شيعه
👨🏫 دوره زمستانه تک‌نگاری‌های تشیع؛ بازخوانی آثاری درباره جماعت‌های شیعی در جهان امروز
📚 در این دوره آموزشی به مطالعه ده تک‌نگاری برجسته درباره جماعت‌های شیعی خواهیم پرداخت، و از خلال هریک بر جنبه‌ای از زندگی شیعیان جهان متمرکز خواهیم شد. اغلب این تک‌نگاری‌ها در دو دهه اخیر توسط انتشارات دانشگاهی برتر جهان منتشر شده‌اند.
👨🎓 مخاطبان دوره: دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی، طلاب علوم دینی، فعالان مذهبی و رسانه‌ای، عکاسان و مستندسازان.
💡دستاورهای دوره: آشنایی با دانش مردم‌شناسی، مهم‌ترین مباحث نظری در جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی دین، شماری از متخصصان برجسته در حوزه شیعیان، ایده‌های متعدد پژوهشی، روش مواجهه آکادمیک با مسائل فرهنگی شیعیان، دانش معطوف به کنش نسبت به شیعیان مناطق مختلف و...
💎 همراه با بورسیه برای واجدان شرایط
⏳ مهلت ثبت‌نام: ۳۰ آذرماه
📌اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام
#دوره‌های_ما
👈 مؤسسه اطلس شيعه
📚 اجتماعات شیعی در گستره جهانی (آیینهای عاشورایی و هویت‌های شیعی در جوامع مدرن)
📚 کتاب اجتماعات شیعی در گستره جهانی مجموعه مقالاتی در باب آیینهای عاشورایی و هویت‌های شیعی در جوامع مدرن است که به کوشش جبار رحمانی (پژوهشگر، نویسنده و استادیار رشتۀ مردم‌شناسی در پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی) گردآوری شده است.
✍ نویسندگان مقالات کتاب:
🔅اینگویلد فلاسکرود
🔅بنیامین وینک
🔅پانوش هاتزیپروکوپیو
🔅پاول تابار
🔅پیتر چلکوفسکی
🔅پیمان اسحاقی
🔅جبار رحمانی
🔅جرالدین شاتلارد
🔅دیوید پینالت
🔅رابرت لانگر
🔅سفیان عبید دوگرا
🔅سیدمحمدجمال موسوی
🔅عبیر حمدار
🔅کانتا کلارا
🔅گوستاو تایس
🔅ماریان بو
🔅ماریوش خاتزیپروکوپیو
🔅ماگا سوله محمد
🔅محسن‌حسام مظاهری
🔅محمد میگری عبداللهی
🔅مرتضی هاشمی مدنی
🔅مری الین هگلند
🔅مینو میرشاه‌ولد
🔅یافا شانیک
💠 این کتاب با ارائه مقالاتی از بیش بیست نویسنده ایرانی و خارجی که برآمده از بررسی‌های میدانی و موردی‌اند، کوشیده است تصویری از تشیع امروزین در گستره جهانی ارائه دهد. در نگارش این مقالات از تجارب اجتماعات شیعی در کشورهای مختلف، از مناطق سنتی شیعه‌نشین خاورمیانه تا مناطق مدرن کشورهای اسکاندیناوی و... استفاده شده است.
💠 جامعۀ شیعی برای برساخت هویت اجتماعی، فرهنگی و مذهبی خود، بیش از هرچیز بر آیینهای زیارت و سوگواری تکیه داشته است. این دو دسته آیین‌ها از جهت محدودیت جغرافیایی از یکدیگر قابل تفکیک‌اند.
💠 آیینهای زیارت محدودیت‌های مکانی خاص خود را دارند. لذا این آیینهای سوگواری (به‌خصوص سوگواری محرم) اند که به سازکار اصلی برساخت هویت شیعی در دوردست‌ها تبدیل شده‌اند. اما به‌سبب در دسترس بودن زیارت در مراکز تاریخی و شهرهای مقدس شیعی، سازکار مزبور در این مناطق از عزاداری همراه با زیارت تکون یافته است.
💠 با توجه به این نکته‌ها، این کتاب بر آیینهای عزاداری و سوگواری به‌مثابۀ شاخص اصلی اجتماع شیعی تأکید کرده است؛ گویی می‌توان نبض حیات اجتماعی شیعیان را از مدخل گستره و کیفیت برگزاری این آیین‌ها دنبال کرد و نتیجه گرفت که نبض جامعۀ شیعی با سوگواری ماه محرم می‌تپد.
#کتاب_و_مقاله
👈 مؤسسه اطلس شیعه
🌏 تبلیغ تشیع در عرصه آکادمیک جهان (۲)
🇪🇺 پروفسور فلاطوری؛ مبلغ ناشناخته تشیع در اروپای معاصر (۲)
🏫 کتابخانه شیعه دانشگاه کُلن (میراث ماندگار فلاطوری)
💠 تأسيس كتابخانه شیعه
📕 در سال ۱۹۶۵ با تصمیم رئیس وقت بخش مطالعات شرقی دانشگاه کلن و با حمایت پروفسور اروین گرف و دکتر ولفگانگ واگنر، عبدالجواد فلاطوری کتابخانه‌ای تخصصی در حوزه شیعه‌شناسی در دانشگاه کُلن تأسیس کرد.
📗 در راستای تاسیس این کتابخانه، فلاطوری در خلال سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۵ حدود ۴۰۰۰ جلد کتاب را در حوزه‌های گوناگون شیعی (تفسیر قرآن، فقه و اصول فقه، فلسفه و کلام، عرفان و اخلاق) ضمن سفرهایی به ایران، از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان گردآوردی و به آلمان منتقل کرد. وی در سالیان بعد نیز با کتاب‌هایی را گردآوری کرد و شمار کتاب‌های این کتابخانه را به بیش از ده‌هزار جلد رساند.
📜 نسخه‌های خطی بخشی از مخزن این کتابخانه را تشکیل می‌دهند. عمده این نسخه‌ها را فلاطوری و دیگر مسلمانان و ایرانیان مقیم آلمان، جمع‌آوری و به کتابخانه اهدا کرده‌اند.
💠 زمینه‌های تأسیس کتابخانه شیعه
ضرورت‌ها و زمینه‌های تأسيس کتابخانه شیعه در شهر کلن آلمان در موارد زیر قابل جستجو است:
🔅 وجود کتابخانه‌های فراوان عمومی و تخصصی در کشور آلمان و نبود کتابخانه اختصاصی شیعه‌شناسی
🔅برگزاری سالانه بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب جهان در فرانکفورت آلمان و نبود مرجعی برای ارائه منابع شیعی
🔅 علاقه وافر اندیشمندان و فرهیختگان آلمانی (در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی) به شرق‌شناسی، اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی
🔅 دسترسی آسان به منابع اهل سنت و عدم دسترسی به منابع شیعی در کشور آلمان.
💠 جایگاه کتابخانه شیعه
📘 تأسیس این کتابخانه تخصصى در کشور آلمان از اقدامات کم‌نظیر شیعی در آلمان بود. اولریش ماتس (Ulrich matz) رئیس دانشگاه کلن درباره این کتابخانه و دکتر فلاطوری می‌گوید: «فلاطورى نقش بزرگى در علاقه‌مندی پژوهشگران و اسلام‌شناسان به مذهب تشیع داشته است. سنگ‌بنای این کوشش جدى، افتتاح کتابخانه شیعه در سمینار شرق‌شناسى دانشگاه کلن بود؛ کتابخانه‌ای که در نوع خود، از مهم‌ترین کتابخانه‌هاى شیعى خارج از ایران به‌شمار می‌آید!»
📔 ورنر دیم (Werner Diem) رئیس گروه شرق‌شناسی دانشگاه کلن، این کتابخانه تخصصی را به عنوان کتابخانه بزرگی که پس از تأسیس، به قبله‌گاه دانش‌پژوهان مبدل شد، توصیف کرده است.
💠 خدمات کتابخانه شیعه
💢 کتابخانه شیعه کُلن به‌عنوان یک کتابخانه تخصصى و مرکز پژوهشی علوم و عقاید شیعی توانست خدمات شایانى به پیشرفت پژوهش‌هاى علمى در حوزه شیعه‌شناسی داشته باشد. موضوعات پژوهشی بسیارى با استفاده از منابع این کتابخانه به نتیجه رسید و صدها کتاب، پایان‌نامه و مقاله در این کتابخانه سامان یافت.
💢 خدمات این کتابخانه طی سالیان پس از تأسيس تا حدی گسترده بوده است که پروفسور ورنر دیم (Werner Diem) رئیس گروه شرق‌شناسى دانشگاه کلن چنین اظهار نظر کرده است: «این کتابخانه تخصصى در نوع خود در دنیاى غرب بزرگ‌ترین است و حقیقتاً به قبله‌گاه دانش‌پژوهان مبدل گشته است».
💢 افزون‌بر خدمت به پژوهشگران از طریق کتابدارى، فلاطورى طرح تهیه کاتولوگ کتاب‌هاى شیعه را به‌سرانجام رساند. این پروژه که در نوع خود بسیار بزرگ و گسترده است، در جهت ارائه فهرستی از منابع علمى و پژوهشى شیعه از صدر تاکنون اجرا شده است. این فهرست به نحوی طراحی شده است پژوهشگران به انواع اطلاعات درباره تشیع را دسترسی سریع داشته باشند. درنهایت این پروژه در شش جلد چاپ شد و از سوی پروفسور دیم به‌عنوان یادگارى جاودانه ستوده است.
💢 از آثار چشمگیر این کتابخانه، جلب توجه پژوهشگران به موضوعات شیعی و مرتبط با شیعیان بوده است. چنان‌که گذشت آقاى ماتس بر این باور است که کوشش‌هاى پیگیر فلاطورى، سهم بزرگى در علاقه‌مندى پژوهشگران و اسلام‌شناسان به مذهب تشیع داشته است؛ کوشش‌هایی که افتتاح کتابخانه شیعه در دانشگاه کلن سنگ‌بنای آنها بود».
#شخصيت‌‌های_بین‌الملل
#مطالعات_منطقه‌ای
👈 مؤسسه اطلس شيعه
آیین‌ها و فرهنگ‌ها، جشن‌های اسلامی(۳)
میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها (١)
⭐️ شیعیان ایران و جهان میلاد بانوی دو عالم، حضرت فاطمه زهرا (س) را به‌عنوان عید گرامی می‌دارند و جشن‌ها و مراسم‌های متنوعی به این مناسبت برگزار می‌نمایند. این مراسم‌ها و جشن‌ها به‌ویژه برای افراد و نهادهای وابسته به ایران یا متأثر از فرهنگ ایرانی-اسلامی اهمیت به‌سزایی دارد.
⭐️ در میان همه کشورهای اسلامی، تنها تقویم ایران است که روز ولادت حضرت زهرا به‌عنوان روز مادر و بزرگداشت مقام زن به رسمیت شناخته است، و همچنین فقط جریان‌های فکری و فرهنگی ایرانی‌اند که در ایام ولادت ایشان به فعالیت فرهنگی می‌پردازند.
⭐️ شایان توجه اینکه در ایران پیشاانقلاب نیز همانند دیگر کشورهای اسلامی، روز ولادت حضرت زهرا عنوان رسمی تقویمی نداشت، و ۲۵ آذرماه (روز تأسیس انجمن حمایت از مادران) به‌عنوان روز زن شناخته می‌شد.
⭐️ امروزه ایران (ایران پساانقلاب اسلامی) به‌عنوان تنها پرچمدار معرفی فاطمه زهرا (س) به‌عنوان الگوی حقیقی زنان در دنیا شناخته می‌شود. معرفی ارزش‌های انسانی و الهی زن و تأكيد بر اهمیت نقش مادران و همسران در تحکیم و اعتلای خانواده به‌عنوان مهم‌ترین واحد اجتماعی بشری، از اهداف انتقال روز بزرگداشت مقام زنان و مادران به روز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) در دوران پساانقلاب اسلامی است.
⭐️ اهمیت شناخت نهادها و جریان‌های فعال در حوزه زنان، از موج‌های مختلف فمینیستی فعال در جهان تا سازمان ملل که روزهای مختلفی در جهت حمایت از حقوق زنان تعیین و نامگذاری کرده است ازسویی، و درک ظرفیت‌های روزهای زنان و مادران در کشورهای اسلامی و غیراسلامی برای ترویج و توسعه الگوی حقیقی زن از سویی دیگر، ما را بر آن داشت تا در چند فرسته آتی، مطالبی مرتبط با جریان‌ها، مراسم‌ها و ایام رسمی معطوف به زنان و مادران در کشورهای گوناگون را به‌اشتراک بگذاریم.
⭐️ هدف از این فرسته‌ها این است که بارقه‌هایی فکری و نظری در اذهان کنشگران و فعالان بین‌الملل ایجاد شود تا از ظرفیت‌های موجود برای معرفی الگوی حقیقی زنان و مادران در جوامع امروزین استفاده شود.
⭐️ توجه به جریان‌های حامی حقوق زن از این حیث پراهمیت است که فعالان و مبلغان بین‌الملل در خلال فعالیت‌های خود در سطح جهان، خواه‌ناخواه با آنها مواجه و احیانا درگیر خواهند شد، و لذا باید برای تعامل یا تقابل با آنها اندیشه کرد و طرح و برنامه‌ای منسجم داشت.
🔰 به امید خدا در فرسته‌های آتی در دو محور زیر به بحث و تبادل نظر خواهیم پرداخت:
🔅آشنایی با تقویم جهانی معطوف به زنان
🔅آشنایی با تقویم بزرگداشت روز مادر در کشورها و فرهنگ‌های مختلف
💐 میلاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و روز بزرگداشت مقام زن مبارک باد 💐
#افاده_تبلیغی
#اندیشکده_تبلیغ
👈 مؤسسه اطلس شیعه