📚 ادبیات ملل مسلمان
📕 کتاب ادبیات ملل مسلمان، ترجمه‌ای است از مقالات مندرج در دائره‌المعارف جهان نوین اسلام (آکسفورد، ۱۹۹۵م) که در آن تاریخچه و تحولات و ویژگی‌های ادبیات ملل مسلمان به تفکیک بررسی و تحلیل شده است.
📗 در این مقالات، پیشروان و صاحبان اندیشه، مهمترین آثار ادبی و به‌طور کلی فراز و فرودهای ادبیات بخش‌های مختلف جهان اسلام معرفی شده است.
📘 در این مقالات، خوانندگان با تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دو قرن اخیر در میان مسلمانان، تاثیرات آنها بر ادبیات و تاثیرات متقابل ادبیات بر این تحولات آشنا خواهند شد. ضمنا نشان داده خواهد شد که ادبیات چگونه می‌تواند همچون شمشیری دولبه، گاه در خدمت و گاه در خیانت به‌کار گرفته شود.
📙 این مقالات همچنین این نکته را بر مخاطبان آشکار خواهد نمود که ادبیات ملل مسلمان، با همه تنوع و گستردگی، به‌طور کلی از سه بخش متمایز تشکیل شده است:
● کلاسیک (این بخش که از بدو آشنایی ملل مسلمان با اسلام آغاز شده، با بهره‌گیری از فرهنگ سرشار اسلامی، جلوه و جلالی خیره‌کننده در هزار سال اخیر داشته است)
● معاصر (این بخش ادبیاتی عموما تقلیدی و ترجمه‌ای، بحران‌زده و پُرالتهاب، بریده از گذشته و کاملا زمینی است. این بخش که عمدتا قول و غزل روشنفکران غرب‌گراست، از میانه قرن نوزدهم تا حوالی دهه هفتاد قرن بیستم بر بستر رسانه‌های جدید رشد کرده، و مروج تجددمآبی و دین‌ستیزی و دنیاگرایی بوده است)
● بیست تا سی سال اخیر (این بخش که درواقع بازگشت به ادبیات اصیل و فرهنگ غنی اسلامی است، با روشن‌بینی، بیداری، خودباوری و گرایش به خدا، خرد، عشق، علم و حق و حقیقت شناخته می‌شود. این بخش از ادبیات می‌تواند با برنامه‌ریزی حساب‌شده، ملل مسلمان را به کلی واحد بدل نماید)
🔰 عناوین مقالات کتاب و اسامی نویسندگان و مترجمان بدین قرار است:
🔅ادبیات آسیای مرکزی؛ خیرالله عصمت‌الله، سپیده معتمدی.
🔅ادبیات و زبان‌های آفریقایی (آفریقای شرقی و آفریقای غربی)؛ مروین هیستکتی، مجتبی منشی‌زاده.
🔅ادبیات اردو؛ علی س. آسانی، مجتبی منشی‌زاده.
🔅ادبیات ترکی؛ سراج جی. مامنت آتیس، نگار نادری.
🔅ادبیات عرب شامل بخش‌های:
● مروری کلی؛ فدوامالتی داگلاس، مجتبی منشی‌زاد،
● جنسیت در ادبیات عرب؛ میریام کوک، مجتبی منشی‌زاده،
● ادبیات معاصر عرب؛ عیسی یوسف بلاطه، ولی‌الله برزگر کلیثمی.
🔅ادبیات فارسی؛ حمید دباشی، مجتبی منشی‌زاده.
🔅ادبیات مالائی و اندونزیایی؛ هندریک م. جی. مایر، صمد چینی‌فروشان.
🔰 شایان ذکر است که در بخش ادبیات فارسی، تعلیقاتی به قلم آقایان مهدی دشتی و محمود بشیری ضمیمه شده است. این کتاب با فهرست اعلام به پایان می‌رسد.
📌 پی‌دی‌اف کتاب در پیوست 👇
#کتاب_و_مقاله
👈 مؤسسه اطلس شیعه
آیین‌ها و فرهنگ، جشن‌های اسلامی (۲)
مولد السیدة زینب الکبری (س)
💢 یکی از ظرفیت‌های مهم تبلیغی، توجه به نقاط مشترک مناسکی و فرهنگی میان جوامع هدف است. با بهره‌گیری از این ظرفیت می‌توان جریان‌ها و رویدادهای مشترکی را ایجاد، و درنهایت مخاطبان بیشتری را جذب کرد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که این اشتراکات (جشن‌ها و آیین‌ها و...) در نقاط متکثر جغرافیایی وجود داشته باشد.
💢 بی‌شک با برنامه‌ریزی منسجم و طراحی نو، و با بهره‌گیری از بستر مراسم‌ها و آیین‌های مشترک، زیارتگاه‌ها و مفاهیم مورد علاقه جوامع مختلف می‌توان به نتایج خوبی دست یافت. یکی از این محورهای مشترک، زینب کبری (س) است. در واقع، میلاد زینب کبری (س) و مقام و زيارتگاه آن حضرت که در چند کشور اسلامی قرار دارد، می‌تواند محور اقدامات رسانه‌ای و تبلیغی موثر باشد.
🕌 بارگاه زینب کبری در سوریه
🇸🇾 بارگاه دخت امیرالمؤمنین (ع) در کشور سوریه و فعالیت‌های دینی و فرهنگی حول آن بیشتر شناخته شده است. بزرگداشت حضرت زینب (س) در ایران و دیگر کشورهای اسلامی برگزار می‌شود، اما متأسفانه این بزرگداشت در غیر ایران کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
🕌 یوم المولد در مصر
در مورد محل دفن حضرت زینب (س) سه دیدگاه وجود دارد:
● براساس نظر مشهور مدفن ایشان در کشور سوریه و جنوب شهر دمشق است.
● برخی مورخان بر این باورند که مدفن ایشان در کشور مصر، در منطقه السیدة الزینب شهر قاهره قرار دارد. این مکان به مقام السیدة زینب مشهور، و زیارتگاه شیعیان و دوستداران اهل‌بیت (ع) است. (ابراهیم، محمد زکی، مراقد أهل البیت فی القاهرة، ص۶۸ و ۶۹)
● براساس دیدگاه سوم، مدفن حضرت زینب (س) در قبرستان بقیع در مدینةالنبی قرار دارد. سیدمحسن امین درباره موقعیت مدفن حضرت زینب کبری همین دیدگاه را پذیرفته و دلایلی را در رد دو قول نخست ارائه کرده است. (منبع: اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۴۰-۱۴۱)
🇪🇬 براساس یک نقل تاریخی، حضرت زینب (س) از نخستین بانوان اهل‌بیت (ع) است که به سرزمین مصر وارد شده و آن را شرافت بخشیده‌اند. بنابر این نقل، ایشان در اوایل ماه شعبان به این سرزمین وارد شده‌اند. از این رو، دوستداران اهل‌بیت (ع) از داخل و خارج مصر، در روزهای پایانی ماه رجب (با عنوان یوم المولد) گردهمایی بزرگی را در این مقام برگزار می‌کنند، و ضمن جشن میلاد این بانوی بزرگ، حلقه‌های سرود صوفیانه برگزار می‌کنند.
🇪🇬 نکته حائز اهمیت اینکه اکثر قریب‌به‌اتفاق مردم مصر را اهل‌سنت دوستدار اهل‌بیت پیامبر و البته دارای گرایش‌های صوفیانه تشکیل می‌دهند. این مسلمانان در مناسبت‌های گوناگون علاقه و محبت خود به خاندان عصمت و طهارت را ابزار می کنند.
🇪🇬 علمای مسلمان مصر بر این باورند که مرقد مطهر حضرت زینب(ع) در این کشور قرار دارد و در مراسم‌ها و مناسبت‌های مختلف به این بانوی بزرگ اسلام ادای احترام می‌کنند.
🎥 گزارش تصویری از جشن مولد السیدة قاهره
🇪🇬 مقام حضرت زینب در مصر در سال ۹۵۱ ه.ق. توسط والی عثمانی على باشا بازسازی و حدود مسجد در آن تعیین شد. الأمير عبدالرحمن نیز بار دیگر در سال ۱۱۷۱ ه.ق. این مقام را بازسازی کرد.
🕌 روز عفاف در عراق
✨ یکی از اقدامات بین المللی و مشترک میان محبان و دوستداران حضرت زینب کبری، نام‌گذاری جهاتی این در متناسب با یکی از ویژگی‌های ایشان است.
🇮🇷 در ایران روز ولادت زینب کبری (س) روز پرستار نام گرفته است.
🇮🇶 حازم الخالدی عضو شورای استان کربلا در سال ۲۰۱۷ از تصویب روز ولادت حضرت زینب (ُس) به‌عنوان روز عفاف خبر داد و از سازمان‌های بین‌المللی خواست که این روز را به‌عنوان روز جهانی عفاف به‌رسمیت بشناسند.
🇮🇶 الخالدی گفت:
"شورای استان کربلا تصویب کرد که روز پنجم ماه جمادی‌الاول، مصادف با ولادت حضرت زینب (س)، روز عفاف باشد. همچنین درخواستی به هیئت وزیران مبنی‌بر نامیدن این روز به‌عنوان روز ملی عفاف ارائه شده است. ما همچنین از سازمان‌های بین‌المللی خواسته‌ایم که این مناسبت را به‌عنوان روز جهانی عفاف به‌رسمیت بشناسند."
✅ تشکیل هیئت‌های چندملیتی در موضوعاتی چون اربعین حسینی، بزرگداشت چهره‌های شاخص و مقبول دینی در میان جوامع اسلامی همچون امیرالمؤمنین و امام مجتبی (که نزد سادات و اشراف حسنی در حجاز و اردن و سایر کشورهای اسلامی جایگاه ویژه دارد) و نیز حضرت زینب کبری می تواند شکل‌دهنده جریان‌های بین‌المللی اثرگذار باشد.
💐ایام میلاد اسوه صبر و عفاف، حضرت زینب کبری (س) بر همگان مبارک باد💐
#افاده_تبلیغی
#اندیشکده_تبلیغ
👈 مؤسسه اطلس شیعه
🍀 تقدم دعوت بر جهاد در اسلام
🕊 متاسفانه استفاده ناصواب برخی بزرگان صدر اسلام از شمشیر و لشگرکشی نظامی برای توسعه قلمروی حکومت خود، دستاویزی شده است تا برخی سودجویان حقانیت و جذابیت اسلام را نفی، و گسترش اسلام را نه براساس عقلانیت و فطرت، که براساس شمشیر و زور تفسیر و تبیین نمایند. رجوع به آیات قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) اما خلاف چنین ادعایی را اثبات می‌کند.
🕊 از منظر قرآن کریم، جهاد صرفاً ابزاری برای دفاع از مظلومان و مقابله با تجاوز ستمگران است: «وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ». براساس این آیه، جنگیدن با کسانی که به جنگ مسلمانان آمده‌اند جایز است، و البته مسلمانان حق تعدی و تجاوز از حد ندارند.
🕊 در سیرۀ پیامبر و اهل‌بیت گرامی ایشان (ع) نیز کراهت آن جنابان از پیامدهای جنگ، که مهمترین آنها ریخته شدن خون انسان‌هاست، کاملاً آشکار است:
🕊 سفارش‌های پیامبر اسلام (ص) به یارانشان درباره نحوۀ مواجهه با جنگجویان دشمن واقعاً جالب توجه است: «به نام خدا و با استعانت از او و در راه خدا و طبق آیین رسولش حرکت کنید. پیمان‌شکنی نکنید. سالخوردگان فرتوت و کودکان خردسال و زنان را نکشید. مگر به وقت ناچاری، درختی را قطع نکنید. اگر کسی از مسلمانان مردی از مشرکان را پناه داد، آن مشرک تا کلام خداوند را بشنود، در پناه آن مسلمان است. [در غنایم] خیانت نکنید. رفتاری شایسته و نیکو داشته باشید که خداوند نیکوکاران را دوست دارد».
🕊 همچنین پیامبر (ص) به‌هنگام راهی کردن سپاه اسلام به یکی از سرایا به فرماندهی معاذبن‌جبل، خطاب به لشگریان اسلام فرمود: تا زمانی که آنان را به اسلام فرانخوانده‌اید، جنگ نکنید؛ و اگر دعوتتان را نپذیرفتند تا زمانی که آنان جنگ را آغاز نکرده و کسی را از شما نکشته‌اند، با آنان نجنگید.
🕊 ابن‌عباس از این سیرۀ پیامبر (ص) قانونی کلی را استنباط نموده و می‌گوید: «پیامبر اسلام تازمانی که قومی را به اسلام دعوت نمی‌کرد با آنان وارد جنگ نمی‌شد».
🕊 امام علی (ع) نیز جنگ را نه هدف می‌دانستند و نه نخستین علاج! آن حضرت تا آخرین لحظات پیش از آغاز نبرد، برای بازگرداندن مخالفان به جبهه حق و عدالت چنان می‌کوشیدند که گاه به جان‌دوستی و دنیاطلبی متهم می‌شدند.
🕊 مثلاً در جنگ صفین، عده‌ای از تأخیر حضرت در صدور فرمان جنگ به‌تنگ آمدند و آن حضرت را به جان‌دوستی متهم نمودند. آنان می‌گفتند تأخیر علی از جنگ به‌خاطر ناخوش داشتن مرگ است!
🕊 امام علی (ع) در پاسخ به این اتهام، در خطبه ۵۵ نهج‌البلاغه فرمودند: «به خدا سوگند، علاقۀ فرزند ابوطالب به مرگ از علاقۀ طفل شیرخوار به سینۀ مادر بیشتر است». در ادامۀ خطبه نیز امام (ع) علت تأخیر در آغاز جنگ را این‌گونه بیان می‌نمایند: «تأخیر در آغاز جنگ از كشتن آنان درحالى‌كه گمراهند برای من بهتر است. گرچه در صورت مرگ در حال گمراهی نيز آنان گرفتار گناهان خويش مى‌شوند و من مسؤول بدبختى‌شان نيستم، ولى مایلم تا آنجا كه در توان دارم آنان را از لب پرتگاه دور سازم و به جاده مطمئن سعادت بازگردانم».
🕊 بنابراین سیره اهل‌بیت (ع) نشان‌دهندۀ تقدم دعوت و تبلیغ بر جهاد نظامی است و جهاد اسلامی درواقع مقدمه‌ای است بر دعوت انسان‌های مظلوم و مستضعفی که تحت حکومت طواغیت و ظلمه گرفتار شده و از حقیقت و دین خدا محروم مانده‌اند.
✍ مهدی صادقی شهمیرزادی
📆 ۷ آبان‌ماه ۱۴۰۲
📌 منابع:
● طوسی، محمد بن حسن، خرسان، حسن، خرسان، حسن، و آخوندی، محمد. ۱۳۶۵. تهذيب الأحكام. ۱۰ ج. تهران ایران: دار الکتب الإسلامیة. ج ۶، ص ۱۳۹.
● شیبانی، محمد بن حسن، میس، خلیل، شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد، و مروزی، محمد بن احمد. ۱۴۰۹–۱۹۸۹. المبسوط. ۳۱ ج. بیروت لبنان: دار المعرفة. ج ۱۰، ص ۳۰ و ۳۱.
👈 مؤسسه اطلس شيعه
💠 مرحوم علامه کاشف‌الغطاء و مسألۀ فلسطین
📚 در روزهای اخیر فرصتی دست داد تا کتابی از علامه کاشف‌الغطاء را که مدتها مترصد مطالعه‌اش بودم، بخوانم. کتابچه‌ای خوش‌خوان تحت عنوان المُثُلُ العلیا فی الإسلام لا فی بِحَمدوُن که درواقع نامه سرگشاده علامه است در پاسخ به دعوت‌نامۀ رسمی نائب‌رئیس انجمن آمریکایی دوستداران خاورمیانه برای حضور در گردهمایی اندیشمندان مسلمان و مسیحی درجهت یافتن راهی برای حل بحران مارکسیسم.
🇵🇸 در این نامه، علامۀ مرحوم محمدحسین کاشف الغطاء چنان مظلومیت فلسطین را به تصویر کشیده است که گویی روحانی مجتهد دردمندی همین امروز فریاد می‌زند و امت اسلامی را برای مقابله با ظلم آشکار صهیونیسم یهودی-مسیحی به‌یاری می‌طلبد. امتی که به تعبیر ایشان، در قرآن کریم به درختی معتدل تشبیه، و دوستی و دشمنی‌اش با سایر ملت‌ها براساس اعتدال تعریف شده است: «شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ».
🇵🇸 از منظر کاشف‌الغطاء آنچه امت اسلامی را از این اعتدال خارج می‌کند، بی‌غمی، بی‌فکری، غفلت و سهل‌انگاری نسبت به ارزش‌های معنوی و انسانی است، ارزش‌هایی که هر روز توسط قدرت‌‌های ظالم نادیده گرفته و لگدمال می‌شود. او در این نامه که حدودا ۷۹ سال پیش -درست شش سال پس از تشکیل کشور اسرائیل- به رشتۀ تحریر درآمده است، حکومت‌های استعماری همچون ایالات متحدۀ آمریکا، انگلیس و فرانسه را به‌جهت فاصله گرفتن از ارزش‌های انسانی و معنوی سرزنش می‌کند، و اعمال ضدانسانی یهودیت صهیونیست را برخاسته از حمایت‌های بی‌دریغ و نابخردانۀ آنان معرفی می‌نماید. وی بر آن است که اگر چنین حمایت‌هایی نبود، یهود چنین گستاخ و بی‌پروا مسلمانان را آزار نمی‌داد و حقوقشان را پایمال نمی‌کرد.
🇵🇸 کاشف‌الغطاء معتقد است آنچه بیگانگان برای امت رسول‌الله (ص) می‌خواهند، فقر، نادانی، عقب‌ماندگی در امور نظامی، کشاورزی، صنعت و... است، تا مسلمانان همواره سرسپردۀ محض آنان بمانند و منابع طبیعی خود را در اختیار آنان قرار دهند. وی اتحاد مسلمانان را تنها راه چارۀ جهان اسلام برای برون‌رفت از این وضعیت اسفبار و مقابله با استعمار می‌داند و گاندی، رهبر معنوی هند را به‌عنوان مبارزی که توانست ملت هند را در مقابل شرارت‌های استعماری متحد کند، مورد ستایش قرار می‌دهد.
🇵🇸 این دانشمند بزرگ جهان اسلام در بخش دیگر از این نامه، دولت ترکیه را عامل استعمار برای ذبح شرعی فلسطین معرفی، و ارتباطش با اسرائیل را مذمت می‌نماید. علامه با بیان اینکه «دوست دشمن من دوست من نیست»، دولت ترکیه را به‌عنوان دشمن امت اسلامی و دولتی که شرف و استقلال خود را به دلارهای آمریکایی فروخته و آلت دستی آمریکا و فرزند حرام‌زاده‌اش (اسرائیل) قرار گرفته، معرفی می‌نماید. از این رو، علامه به ملت‌های مسلمان هشدار می‌دهد که باید در روابط خود با حکومت ترکیه تجدیدنظر کنند، زیرا حاصل دوستی با ترکیه همسویی با اسرائیل خواهد بود، و همسویی با اسرائیل به‌سان تیری سه‌شعبه بر قلب فلسطین، مرگ فلسطین، لگدمال شدن وحدت امت اسلامی و سرزنش مسلمانان توسط نسل‌های آتی را در پی خواهد داشت.
🔻 ممکن است خواننده در بدو مطالعۀ کتاب با ضمیمۀ قرینه‌ای چون عدم شرکت علامه در اجلاس بحمدون گمان کند که کاشف‌الغطاء رویکردی انحصارگرایانه دارد و اساساً گفت‌وگوی بین‌الأدیانی را بی‌حاصل می‌داند. اما پس از مطالعۀ کتاب آشکار می‌شود که ایشان گفت‌وگویی را نمی‌پذیرد که طراحان و مدیرانش حکومت‌هایی استعماری همچون ایالات متحدۀ آمریکا و انگلیس و... باشند، دولت‌هایی که در طول تاریخ همواره از حربۀ چماق و هویج (سیاستی که با یک دست سیلی می‌زند و با دست دیگر نوازش می‌کند) برای توسعه استعمار خود بهره برده‌اند!
🔻 ازآنجاکه در این مجال امکان بررسی رویکرد کاشف‌الغطاء در باب گفت‌وگوی بین‌الأدیانی نیست، نگارنده وعده می‌دهد که در آینده‌ای نزدیک و در فرسته‌ای مستقل به بررسی و تحلیل دیدگاه علامه کاشف‌الغطاء دراین‌باره بپردازد.
✍ مهدی صادقی شهمیرزادی
📆 ۱۵ آبان‌ماه ۱۴۰۲
📌 منابع:
🔻 آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین؛ المثل‌العلیا فی الإسلام لا فی بحمدون، دار العی الإسلامی، بیروت، لبنان ۱۴۰۰ ه.
👈 مؤسسه اطلس شيعه