‍ 🔹همچنان‌که اظهار می‌دارند: "ما به واسطه‌ی اتکا به این آرای عمومی که شما الان می‌بینید و دیدید تاکنون که آرای عمومی با ماست و مارا به‌عنوان وکالت بفرمایید یا به‌عنوان رهبری، همه قبول دارند، از این جهت ما یک دولت معرفی می‌کنیم... به واسطه‌ی ولایتی که از طرف شارع مقدس دارم ایشان [بازرگان] را قرارداده‌ام، ایشان واجب‌الاتباع است." 🔹امام خمینی (رحمةالله‌علیه) بارها به‌طور صریح اظهار داشته‌اند که در جمهوری اسلامی "ما تابع آرای ملت هستیم" و "انتخاب با ملت است" و "ملت باید الان همه‌شان ناظر امور باشند" زیرا "این‌جا آرای ملت حکومت می‌کند. این‌جا ملت است که حکومت را در دست دارد و تخلف از حکم ملت برای هیچ یک از ما جایز نیست و امکان ندارد." 🔹نکته بسیار حائز اهمیت آن است که حتی امام خمینی (رحمةالله‌علیه)، مردم را ناظر عملکرد ولی‌فقیه دانسته و آن‌ها را موظف به امر به معروف و نهی از منکر می‌دانند: "همه ملت موظف‌اند که نظارت کنند بر این امور، نظارت کنند اگر من پایم را کنار گذاشتم، کج گذاشتم ملت موظف است که بگویند پایت را کج گذاشتی، خودت را حفظ کن. مسئله، مسئله‌ی مهم است. همه ملت موظف‌اند به اینکه نظارت داشته‌باشند، در همه‌ی کارهایی که الان مربوط به اسلام است." 🔹بدین ترتیب ملاحظه می‌گردد که در اعتقاد امام خمینی (رحمةالله‌علیه)، باور به ضرورت نظارت مردم بر قدرت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عناصر متشکله و کارویژه‌های نظام‌های مردم‌سالار به روشنی و قوت لحاظ گردیده است. 🔹همچنان که در منظومه‌ی فکری ایشان، ناچیز شمردن نقش مردم و نفی آزادی و حق‌رای آن‌ها و تحمیل عقیده به ایشان به هیچ‌وجه جایی نداشت. همچنان که می‌فرمودند: "خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده‌است؛ پیامبر اسلام به ما حق نداده‌است که ما به ملت‌مان یک چیزی را تحمیل بکنیم." 🔹از سویی آفت‌های رایج نظام‌های دموکراتیک به‌ویژه در عرصه‌ انتخابات و احزاب بر امام راحل پوشیده نبود و ایشام در این زمینه‌ها اظهار نظرهای عمیقی نموده‌اند؛ از جمله شدیدا مخالف تبلیغات انتخاباتی احزاب و گروه‌ها به‌شیوه غربی بودند و هرگونه توهین، افترا و تخریب افراد را در این قضیه نفی  می‌کردند و ضمن رد رای کورکورانه و تصمیم‌گیری احزاب برای مردم، ضوابط‌گرایان را بر گروه ‌گرایان ترجیح می‌دادند و فعالیت صحیح انتخاباتی را برمبنای قانون و شرع توصیه می‌فرمودند و آرای ایشان حاوی سازوکارهایی بود تا بدان وسیله دخالت منفی گروه‌ها و جناح‌ها در انتخابات کم‌تر شود و آرای مردم بیش‌تر نافذ گردد. 🔹با توضیحات یادشده مشخص می‌گردد که نقد و انتقاد شدید امام خمینی (رحمةالله‌علیه)، از دموکراسی غربی به‌معنای نفی صددرصد آن نیست؛ بلکه ایشان موارد و سازوکارهای مثبت دموکراسی و سایر رژیم‌های سیاسی را قابل به گزینش می‌دانستند. 🔹لذا ایشان باب تکامل شیوه‌های رایج اداره مردم توسط حکومت اسلامی را مفتوح می‌دانستند و می‌فرمودند: "چه بسا شیوه‌های رایج اداره مردم در سال‌های آینده تغییر کند و جوامع بشری برای حل مشکلات خود به مسائل جدید اسلام نیاز پیدا کنند، علمای بزرگوار اسلام از هم اکنون باید برای این موضوع فکری کنند." 🔹بدیهی است با تاکید بر کارویژه‌های تحزب نیز می‌توان در نظام اسلامی از این پدیده به‌عنوان راهکاری در تقویت نظام مدیریت سیاسی و اجتماعی کشور سود جست و از بیان پیش‌گفته‌ی امام خمینی (رحمةالله‌علیه) هم می‌توان به چنین استنباطی دست یافت. 🔹همچنین از آن‌جا که یکی از مبانی دموکراسی و تحزب، موضوع رعایت آزادی‌های فردی و اجتماعی از سوی حکومت است، باید اذعان داشت که آزادی مورد قبول امام خمینی (رحمةالله‌علیه)، آزادی مقید به عدم اخلال به مبانی دینی و عدم اخلال به دولت و نهادهای مدنی و ثبات و امنیت کشور و در چارچوب قوانین الهی و بر معیار عقل و عدل است. 🔹ایشان حتی معتقد به اعطای آزادی به مخالفین و دگراندیشان در چارچوب شرع و مشروط به فقدان سوءاستفاده و توطئه‌گری از جانب آن‌ها بودند و ضمن مخالفت کامل با هرگونه تفتیش و تحمیل عقیده، آزادی احزاب رابه امور زیر مقید ساخته‌اند: "احزاب، گروه‌ها، جمعیت‌اای سیاسی و مذهبی آزادند، مادامی که اعمالشان برضد جمهوری اسلامی و اسلام و نقض حاکمیت ملت و نقض ملیت و کشور نباشد، در چارچوب جمهوری اسلامی تمامی احزاب می‌توانند آزادانه اظهارنظر کنند، ولی خرابکاری در امور سیاسی را تحمل نخواهیم‌ کرد." ✍منبع: کتاب علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران- نوشته بهرام اخوان کاظمی 👈#قسمت_اول 💠@sobh_iran