🔖 #دریافت_مقاله بررسی قاعده تسلط و گستره آن ✍🏻 استاد ابوالقاسم علی‌دوست و محمد ابراهیمی‌راد ✔️ #چکیده: قاعده «سلطنت مردم بر اموال خویش»، از قواعد مشهور و مسلّم فقهی است. مفاد قاعده مرکب از دو جزء ایجابی و سلبی با این تقریر است: «هر مالکی بر انواع تصرف‌ها در اموال خویش مسلط است و هیچ شخص یا نهادی نمی‌تواند سلطنت وی را بر اموالش محدود سازد». #قرآن، #بنای_عقلا، #عقل، #اجماع و #روایات از اسناد این قاعده به شمار می‌روند. #حدیث_سلطنت به عنوان عمده‌ترین دلیل روایی #قاعده_سلطنت، گرچه سند صحیحی ندارد، ولی چون از شعارات مسلّم اسلامی است، معتبر می‌باشد؛ هرچند مبنای #جبر_ضعف_سند را به عمل و استناد #مشهور نپذیریم. اندیشه صحیح در بیان مفاد حدیث این است که مردم حق هرگونه تصرف در اموال خود را دارند تا زمانی که منعی از سوی شارع نرسیده باشد. این حدیث در مقام #تشریع است و جواز وضعی و تکلیفی هر نوع تصرّفِ مالکان به عنوان #حکم_اولی و #واقعی از آن تا زمانی که منعی از ناحیه شارع نرسیده باشد، استفاده می‌شود؛ بنابراین می‌توان با آن و #قاعده_تسلط، شک و تردیدها را برطرف ساخت. #تسلط مردم بر ملک، حق و شئون دیگر خویش، جزء حوزه قاعده است. #اسقاط_حق و #سلب_مالکیت، از شئون #سلطنت_مالک بر ملکش است. تبعیت عمق و هوا از ملک مالک (اعم از شخص، دولت و ملت)، تابع #اعتبار_عرفی است. دریافت متنِ کاملِ مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله مجرای اصل صحت در معاملات با تأکید بر امکان جریان آن در شبهات حکمیه ✔️ #چکیده #اصل_صحت به عنوان یکی از اصولی است که می‌تواند بسیاری از مجهولات قضایی را حل نماید از اهمیت بالایی، علی‌الخصوص در باب #معاملات برخوردار است. در این مقاله در صددیم که به بررسی امکان جریان اصل #صحت در دو زمینه‌ی مهم از #شبهات_حکمیه بپردازیم: ۱. جریان #اصالة_الصحة در شک در #جزئیت جزء زائد یا #شرطیت امر مشکوک الشرطیه (و مانعیت). ۲. امکان جریان اصالة الصحة برای حکم به صحت #عقود بی‌نام و تردید در صحت #شروط_ضمن_العقد. در مورد اول به اعتقاد ما جریان اصالةالصحة موجب نظر به جریان این اصل در شبهات حکمیه می‌گردد و در صورت بلامانع دانستن این امر میان اصل صحت به عنوان اصلی #غیرلفظی با اصولی هم‌چون #برائت هم‌مجرا می‌گردد ولی با دقتی عمیق‌تر و تفکیک ریشه، مبنا و مفهوم اصل صحت در کلام فقها و حقوق‌دانان به نظر اصل صحت گاهی به عنوان #اصلی_لفظی و گاهی به عنوان #اصلی_عملی تلقی می‌گردد و در جایی که به عنوان اصلی غیرلفظی است در شبهات #حکمیه جریان نمی‌یابد و بدین ترتیب تداخلی با اصولی هم‌چون #اصل_برائت در #احکام_وضعی نمی‌کند. در مورد دوم یعنی قراردادهای جدید در حقوق اسلام هم همین تفکیک معنا و مبنا در کلام فقها دیده می‌شود که عدم دقت موجب شده برخی چنین پندارند که اصل صحت در کلام عمده‌ی فقها اصلی مستقل از #اصول_لفظیه است. در هر حال اصل صحت به عنوان یک اصل غیرلفظی در #شبهات_موضوعیه یعنی در عقودی که در عالم خارج محقق می‌گردند جاری می‌شود نه در شبهات حکمیه، نباید این اصل را با صحت به عنوان اصلی لفظی خلط نمود. 🖇️ دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله واکاوی ماهیت قواعد فقهی و ملاک‌های تمایز آن‌ها ✍🏻 استاد سید محمد نجفی یزدی دام عزه ✔️ #چکیده اهميت قواعد فقهيه سبب شده است که در دوران ما تبديل به علم مستقل گردد و لذا تعريف دقيق آن و تفاوت آن با دو علم اصول و فقه، مورد توجه قرار گرفته است. فقها، عنايت لازم را نسبت به تعريف دقيق و تفاوت آن با مسئله فقهيه، آن‌گونه که در مورد علم اصول و تفاوت آن با قاعده فقهيه داشته‌اند، بذل نکرده‌اند. اين نوشتار تلاشی دارد اين موضوع را مورد توجه قرار دهد که قواعد فقهيه با توجه به گستره بسيار وسيع مسائل آن، دارای تعريف دقيق نيست و تعاريف موجود همگی دارای ابهامات جدی است. به ويژه تفاوت اين علم با مسائل فقه از ابهام جدّی برخوردار است و لذا مسائل فراوانی از فقه، جزء قواعد فقه قرار گرفته است. هم‌چنان‌که تفکيک اين علم با علم اصول نيز از ابهام جدی برخوردار است بلکه علم اصول نيز از اين ابهام يعنی عدم تعريف دقيق رنج می‌برد و در پايان توصيه شده است، محققين عُمر و امکانات خود و ديگران را صرف تحقيق در مورد تعريف امثال قواعد فقه نکنند و برای متون درسی و آموزشی به مباحثی از اين دو علم که کاربرد بيشتری دارد اکتفا نموده و تکميل مباحث را به فقه و هنگام نياز جهت استدلال فقهی مطرح نمايند. 📥 دریافت متنِ کاملِ مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله اصالت و اعتبارسنجی کتاب جعفر بن محمد بن شریح الحضرمی ✍🏻 نگارنده‌ی مقاله - فاضل گرامی آقای شیخ مرتضی اسکندری تبریزی دام عزه - در این پژوهش تلاش کرده‌اند بر اساس مبنایِ #اعتبارسنجی_فهرستی استادشان آیة الله سید احمد مددی حفظه الله مَشی کنند و تفاوت‌های این رویکرد با #اعتبارسنجی_رجالی را آشکار کنند. ✔️ #چکیده #جعفر_بن_محمد_بن_شریح_حضرمیّ از راویان امامی مذهب بوده که در حدود #قرن_دوم در عراق می‌زیسته است. از اساتید او می‌توان به #ذریح_المحاربی و #حمید_بن_شعیب_سبیعی و #عبدالله_بن_طلحه_النهدی اشاره کرد. کتابِ جعفر حضرمیّ، از معدود اصولِ باقیمانده از قرون اولیه بوده که اولین بار در حدود سده‌ی دوازده قمری در آثار #شیخ_حر_عاملی و #علامه_مجلسی منعکس شده است. در بین عالمانِ متقدمِ #رجالی، تنها #شیخ_طوسی، #جعفر_حضرمی را در کتاب الفهرست معرفی و کتاب را به ایشان نسبت داده است؛ منبعِ این انتساب، کتاب #حمید_بن_زیاد_کوفی است. نگارنده با استفاده از روش #فهرستی و #رجالی و جمع آوری قرائن و بررسی احتمالات و شواهد، ثابت کرده که کتابِ مذکور تألیف #حمید_بن_شعیب_سبیعی است و انتساب به جعفر حضرمیّ اشتباه است. هم‌چنین انتساب اشتباه کتاب توسط شیخ طوسی به جعفر حضرمی، ناشی از اشتباه #هارون_بن موسی_تلعکبری در تشخیص نسخه کتاب و مؤلف حقیقی آن است. 📥 دریافت متنِ کاملِ مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله بررسی آیه «دحو الارض» با نگاه تفسیری علامه طباطبایی، مراغی و بانو امین اصفهانی ✔️ #چکیده یکی از آیات چالش برانگیز قرآن که در مورد آن آرای گوناگونی از سوی متقدمین و متاخرین مطرح شده است، آیه‌ی «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات ٫ ۳۰) است. این پژوهش با تاکید بر این آیه به تبیین آراء تفسیری #علامه_طباطبایی، [احمد مصطفی] #مراغی و #بانو_امین_اصفهانی می‌پردازد و هدف از آن مقایسه و ارزیابی نظرات سه مفسر معاصر در مورد آیه‌ی شریفه می‌باشد. یافته‌ها حاکی از آنست که علامه طباطبایی و بانو امین اصفهانی که معتقد به تقدم خلقت آسمان بر زمین می‌باشند، «دحو الارض» در آیه‌ی شریفه را ناظر بر خلقت و گسترش هم‌زمان زمین می‌دانند، ضمن این که علامه در دیدگاه دوم خود آن را به حرکت زمین نیز تفسیر نموده است. اما مراغی که خلقت زمین را مقدم بر آسمان می‌داند، #دحو_الارض را مرحله‌ای جدا از خلقت زمین دانسته و آن را عبارت از بسط زمین جهت تمهید آن برای سکونت بیان داشته است. با توجه به قرائن لغوی، قرآنی و روایی که در ضمن این پژوهش بدان‌ها اشاره می‌شود، مقصود از «دحو الارض» در آیه‌ی شریفه نمی‌تواند ناظر بر خلقت و گسترش هم‌زمان و حرکت زمین باشد بلکه آن صرفا بر بسط و گسترش زمین دلالت دارد. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله تحلیل تفسیری رابطه آیه دحو الأرض با دانش بشری ✔️ #چکیده ویژگی‌های زمین ازجمله مسائلی است که با اهدافی خاص در قرآن کریم و دانش بشری مورد توجه قرار گرفته است. «دحو الارض» نمونه‌ای از این ویژگی‌هاست که خدای متعال در سی‌امین آیه سوره نازعات با طرح آن، به مرحله‌ای از آفرینش زمین اشاره دارد. مفسران از دیرباز به فراخور دانش خویش یا با توجه به فهم مخاطبان و نیز منابعی که در اختیار داشتند، تفاسیر گوناگونی از دحو الارض ارائه داده‌اند. برخی بر پایه روایات آفرینش زمین، خروج زمین از زیر آب و گسترده شدن آن را تفسیر معتبری برای این آیه شمرده‌اند. گروهی نیز با استناد به معانی واژه دحو و استخدام دانش‌های جدید بشری، آن را اشاره به حرکت و شکل زمین دانسته‌اند. مطالعات میان رشته‌ای قرآن و نجوم و بررسی واژگانی «دحو» و پذیرش قاعده امکان استعمال لفظ در بیشتر از یک‌معنا در قرآن کریم و نیز بهره‌گیری از یافته‌های قطعی علمی در حوزه کیهان‌شناسی و حرکت اجرام آسمانی نتیجه می‌شود که #دحو_الارض به یک روند بسیار طولانی اشاره دارد که با جداشدن زمین از جرمی دیگر و پرتاب شدنش در فضا آغاز شده و تا به شکل کروی درآمدن و فراهم شدن شرایط اولیه حیات بر آن ادامه می‌یابد. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله مفهوم سنجی و ارزیابی روایات حاکی از مرکزیت کعبه در زمین ✔️ #چکیده  در منابع حدیثی شیعه، تنها در یک روایت، ضمن اشاره به پدیده «دحو الارض» به موضوع «مرکزیت کعبه در زمین» پرداخته شده است. روایت مزبور را شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار امام رضا (ع) به نقل از #محمد_بن_سنان از امام رضا (ع) که در پی تبیین علل برخی احکام است. این روایت در سایر آثار شیخ صدوق و نیز در #وسائل_الشیعه به صورت تقطیع شده و از یک طریق واحد گزارش شده است. در کتب حدیثی نیز تا قبل از قرن چهارم هجری، ناقلی جز شیخ صدوق (ره) نداشته است، شایان ذکر است که برخی ادیان دیگر نیز بر مرکزیت اماکن دینی خود اذعان دارند. در این مقاله کوشش شده حاکی از آن است که حدیث مورد بحث از اعتبار لازم نزد رجالیان برخوردار نیست، در بررسی محتوایی حدیث و با فرض صحت آن، چنان‌که «وسط بودن کعبه در زمین» از حیث علمی سنجیده شود با توجه به بافت کامل حدیث، مراد از «الارض» مکه است و منظور از «وسط» بودن کعبه در زمین، مرکزیت کعبه در مکه خواهد بود، اما چنان‌که محتوای روایت از حیث معنوی مورد بررسی قرار گیرد، منظور از وسط بودن کعبه در زمین شرافت و منزلت این مکان بر سایر مکان‌هاست. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله کاوشی در حدیث دحو الارض ✔️ #چکیده  روز بیست و پنجم ذیقعده را «دحو الارض» نام نهاده‌اند. اعتقاد رایج بر این است که در ابتدا تمام سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابی نخستین فراگرفته بود، این آب‌ها به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند، خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و با مرور زمان گسترده شدند و اولین نقطه‌ای که از زیر آب بیرون زد، موضع خانه کعبه بوده است. در این مقاله تبیین می‌شود که «دحو» در احادیث می‌تواند به دو معنا استنباط شود: گسترش زمین و حرکت زمین و حمل #دحو به هر دو معنا امکان پذیر است. نویسنده در نوشتار حاضر، ضمن بیان منابع احادیث #دحو_الارض و بررسی اسناد آن، به معناشناسی کلمه دحو می‌پردازد و با ذکر مستندات مشخص می‌کند کدام یک از دو معنای دحو مورد نظر است؛ هم‌چنین تلاش می‌کند احادیث را با قرآن و سنت متواتر مقابله کند تا صحت و سقم آن‌ها مشخص شود. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله نظریه الهیّت وضع در اندیشه محقق نائینی ✔️ #چکیده: در میان اصولیان امامی، [میرزا] محمد حسین نایینی [اعلی الله مقامه] به عنوان مهم‌ترین قائل نظریه #الهیت_وضع، اشتهار یافته است. نظریه او واجد پیچیدگی‌هایِ مَغفولٌ عَنهی است که آن را نسبت به خوانشِ بسیط و کلاسیک از #نظریه_الهیت_وضع، که سابقه‌ای طولانی در تاریخِ فرهنگ اسلامی دارد، متفاوت می‌سازد. فقدانِ تصنیفی اصولی از [مرحوم] #نایینی و وجودِ اختلاف فراوان در تقریرات و فهم شاگردان او، بر پیچیدگیِ این نظریه و تصوّرِ آن دامن زده است. نگارنده این مقاله، با روشی تحلیلی، در پی ارائه تقریری دقیق از نظریه [محقق] نایینی و داوری درونی آن است و برای حصول این غرض، جمیع تقریرات موجود از درس اصول او را لحاظ کرده است. یافته تحقیق، این است که نظریه [محقق] نایینی با #مناقشات و #ابهامات بسیاری مواجه است، اما فی الجمله می‌توان دریافت که از دیدگاه او، میان لفظ و معنا مناسبتی هست که خداوند به اعتبار این مناسبت، لفظی خاص را برای معنایی خاص به بندگانش الهام می‌کند و یا در فطرتشان به ودیعه می‌نهد. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله ارزیابی نظریه زوائد علم اصول با محوریت نقد کتاب «زوائد اصول فقه» ✍🏻 استاد مهدی معتمدی و علی اصغر سلطانی - دام عزّهما - ✔️ #چکیده: دانش اصول [فقه] به عنوان یکی از مهم ترین مقدمات استنباط، با اتهام دچار شدن به #تورم و مسائل زائدی که در #طریق_استنباط به کار نمی‌آیند روبه‌رو شده است. از جمله، مؤلف کتاب «زوائد اصول فقه» بخش قابل اعتنایی از مسائل اصول فقه را #زائد دانسته و به ضرورت #تحول این دانش به منظور پیراستگی از مسائل بی‌ثمر و دور از هدف استنباط باور دارد. اما بررسی دقیق ادله یادشده در این اثر نشان از نادرستی دیدگاه یادشده دارد و اغلب مسائل این دانش -به رغم وجود برخی مباحث زائد- کاربردی بوده و فقیه در استنباط، از آن بی‌نیاز نیست. توجه به نکات پیش رو نادرستی این شبهه را آشکار می‌سازد: الف) نگاه دقیق به محل نزاع و مبانی اصولیان در مسائل مزبور، از کاربرد این مباحث نشان دارد. ب) طرح بسیاری از تدقیقات اصولی موجب آشکار شدن مسئله‌ای کلی‌تر می‌شود که دارای فوائد فراوان است. ج) برخی مسائل از مبادی تصوری یا تصدیقی دانش اصول شمرده می‌شود که چون در دانش دیگر یا به آن پرداخته نشده یا جهت نگاه به آن متناسب با هدف فقیه نبوده است، باید در اصول به آن‌ها پرداخت. به نظر می‌رسد نداشتن تصویر درست و آگاهی کافی نسبت به ابعاد هر مسئله و مبانی اصولی پیرامون آن، موجب پدید آمدن این شبهه شده است. 🌐 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله بررسی و نقد «فص حکمت عصمتی در کلمۀ فاطمی (س)» ✍🏻 دکتر محمود صیدی ٫ عضو هئیت علمی دانشگاه شاهد ٫ گروه فلسفه و حکمت اسلامی 📚 مجله علمی - پژوهشی خردنامه صدرا ٫ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۹) ✔️ #چکیده: فَصّ حکمة عصمتیة فی کلمة فاطمیة عنوان اثری است از استاد #حسن_زاده آملی [رحمه الله] که به سیاق #فصوص_الحکم #ابن_عربی و به عنوان مکمل و تتمه آن نوشته شده است. در این کتاب به ابعاد و زوایای شخصیت اسرارآمیز و در عین حال همه جانبه فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در مقام انسانی کامل و معصوم پرداخته شده است. چنین مبحثی در #عرفان_نظری گرچه از جهاتی مُدعایی #ابداعی است اما با اشکالاتی روبه‌روست: ۱) در نقل احادیث و مستندات روایی آن عموماً دقت کافی صورت نگرفته است؛ برخی از احادیث مورد ادعا در منابع روایی یافت نمی‌شود و برخی دیگر از منابع روایی نامعتبر نقل شده‌اند؛ ۲) #ملکه_عصمت اختصاص به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) ندارد. بنابراین اختصاص یافتن چنین فصی به ایشان نادرست به نظر می‌رسد؛ ۳) فصوص الحکم با #فص_آدمی شروع شده و با #فص_محمدی خاتمه می‌یابد و از آن‌جا که وارثین حقیقی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در #ظهورات_اسمائی، #تابع ایشان هستند، احکام و مسائل عرفانی مرتبط با حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در فص محمدی جای می‌گیرد و نیازی به فصی جداگانه و متمایز نیست. 📥 دریافت متن کامل مقاله @tafaqqoh

🔖 #دریافت_مقاله گونه‌شناسی هجمه‌های محیطی در تربیت و چگونگی مقاوم‌سازی متربی در برابر آنها بر اساس دیدگاه علی صفایی حائری ✍🏻 استاد محمدتقی هادی‌زاده ٫ محمدجواد درودی - دام عزّهما - ✔️ #چکیده: #محیط_تربیت یکی از مؤلفه‌های اثرگذار بر راهبرد (کلان‌روش) تربیت است؛ از این‌رو در اتخاذ #راهبرد_تربیت، توجه به اوضاع محیطی و حفظ تناسب با آن ضرورت دارد. این در حالی است که در دانش #تربیت_اسلامی، تاکنون کم‌تر از این «نسبت» و چگونگی رسیدن به «تناسب» ـ میان محیط با راهبرد تربیت ـ به‌ویژه در محیط‌های ناهم‌سو بحث شده است. در میان اندیشمندان تربیت اسلامی، #علی_صفایی_حائری از معدود کسانی است که به این موضوع توجه داشته است. در این راستا پژوهش حاضر درصدد است با واکاوی آثار ایشان به روش توصیفی ـ تحلیلی به‌طور مشخص به دو پرسش مهم پاسخ دهد: اول این‌که هجمه­‌های محیطی کدام‌اند و چه دسته بندی مؤثری ـ از حیث تأثیرگذاری بر راهبرد #تربیت ـ می­‌توان از آن‌ها پیشنهاد داد؟ دوم این‌که با چه راهبرد #تربیتی می‌توان متربی را در برابر هجمه­‌های شناسایی‌شده مصونیت بخشید؟ @tafaqqoh